Duidelijke samenvatting van Gemeenterecht in de Praktijk (hoofdstuk 1 t/m 9).
Uitwerkingen van de tussenvragen en eindvragen uit het boek zijn ook opgenomen.
Door de samenvatting en de vragen is het niet meer nodig om het gehele boek door te nemen.
De overheid is er om ons te beschermen, ondersteunen en helpen. Zij bewaken het algemeen belang
Onder de overheid, ook wel openbaar bestuur behoren de volgende organisaties:
- De Rijksoverheid
- Provincies
- Gemeenten
- Waterschappen
- Openbare lichamen voor beroep en bedrijf en andere
- ZBO, zelfstandige bestuursorganen zoals de Kamer van Koophandel, RDW, COA (orgaan
opvang asielzoekers), DUO en de Nederlandse Bank
- Rechterlijke macht; bv het OM, politie, militairen en leraren openbaar onderwijs
Regels zijn nodig om beleid te realiseren en orde te handhaven, te veel regels zorgt echter voor
ontevredenheid en remt economische ontwikkelingen af doordat er veel administratie is.
In 2013 is aangekondigd dat Nederland geen klassieke verzorgingsstaat meer zal zijn, maar toewerkt
naar een participatiesamenleving. Daarin wordt er meer verwacht van de zelfredzaamheid van de
burger en heeft de overheid een faciliterende rol.
Publiekrecht: de etten waarin algemene belangen worden geregeld, ongelijkheid van partijen. Vaak
eenzijdig geboden waarin overheid de hiërarchie heeft (bv. belasting heffen).
Privaatrecht: uitgaande van een zekere gelijkheid van partijen (bv. koopovereenkomst)
Integriteit: De overheid heeft een machtspositie en is op veel terreinen monopolist. Daarom is het
van belang dat de overheid integer is. Sinds 2006 bestaat het bureau integriteitsbevordering
Openbare Sector (BIOS). Daarnaast is bepaald in de ambtenarenwet dat integriteitsbeleid uitgevoerd
moet worden.
In de gemeentewet art. 15 lid 3 staat dat er een gedragscode opgesteld moet worden, dit om het
integriteitsbeleid te versterken. De burgemeester is hoeder van de integriteit binnen de gemeente,
dit is vastgelegd in artikel 170 lid 2
Gedecentraliseerde eenheidsstaat: De overheid bestaat uit verschillende lagen, waarin het rijk
centraal staat en er decentrale (lagere) overheden zijn zoals de provincie, gemeente en
waterschappen.
Binnen de decentrale eenheidsstaat is een bepaalde mate van hiërarchie, waarin het Rijk de hoogste
in rang is en gemeenten en waterschappen de laagste zijn.
Centrale overheden:
Het Rijk kent 2 belangrijke bestuursorganen:
De Regering: ministers en de koning (art 42 lid 1 van de grondwet)
Minister; iedere minister is een apart bestuursorgaan met eigen bevoegdheden.
Naast deze 2 overheidsorganen bestaat ook de gedeconcentreerde overheidsorganen die wel onder
de centrale overheid hoort. Gedeconcentreerde overheidsorganen zijn zelfstandig opererende
onderdelen van een ministerie. De belastingdienst is bv. een verantwoordelijkheid van het ministerie
van financiën.
Decentrale overheden:
,Decentralisatie: overdragen en overlaten van taken en bevoegdheden door hogere overheden aan
lagere overheden.
Dit zijn de gemeenten, provincies, waterschappen, openbare lichamen beroep en bedrijf en andere
openbare lichamen (art 123-136 grondwet).
Territoriale decentralisatie: decentralisatie binnen het grondgebied van bv. de gemeente of provincie
Functionele decentralisatie: taakgerichte decentralisatie van taken. Dit zijn vaak taken vanuit het Rijk
die richting de ZBO’s gaan. ZBO’s zijn decentraal omdat ze niet aan een ministerie gekoppeld zijn
(zoals bij de belastingdienst), zij zijn enkel te sturen via wet- en regelgeving.
Dualisme:
In 2002 is de gemeentewet gewijzigd door dualisme binnen de gemeente. Zowel de raad als college
hebben eigen taken en bevoegdheden. Daarnaast mag een wethouder geen raadslid meer zijn.
Raad: controlerend, kaderstellend en volksvertegenwoordiging
College: Besturen gemeente (medebewindstaken en uitvoeren taken raad)
Monisme:
Afgeschaft in 2002: Het college is een afgeleide van de raad en bleef ook raadslid van die partij. De
gemeenteraad had alle bevoegdheden.
De waterschappen kent nog steeds een monistisch stelsel. Het dagelijkse bestuur (≈college) mag
meestemmen met het algemeen bestuur (≈raad). De dijkgraaf is vergelijkbaar met de burgemeester.
Hoe zit dit bij de Provincie:
Bij de provincie is er ook sprake van dualisme sinds 2002 tussen de provinciale staten (≈raad) en
gedeputeerde staten (≈college). De commissaris van de koning (≈burgemeester) is voorzitter van
beide.
Publiekrechtelijke samenwerking:
Samenwerking waarvoor de WGR de wettelijke basis vormt. Dit kunnen samenwerkingen zijn tussen
gemeenten, provincie en gemeenten of waterschappen.
De Wet gemeenschappelijke regeling (WGR) kent 5 mogelijkheden:
- Het instellen van openbaar lichaam (art 8 lid 1)
- Het instellen van een bedrijfsvoeringsorganisatie (art 8 lid 3)
- Het instellen van een gemeenschappelijk orgaan (art 8 lid 2)
- Het instellen van een centrumgemeente (art8 lid 4)
- Samenwerking door middel van ‘regeling zonder meer’ (art 1)
De 5 vormen verschillen van elkaar in de organen die worden ingesteld. En het wel of niet hebben
van rechtspersoonlijkheid. Het openbaar lichaam en de bedrijfsvoeringsorganisatie hebben
rechtspersoonlijkheid. Het verschil tussen deze 2 vormen is dat de bedrijfsvoeringsorganisatie een
enkelvoudig, ongeleed (1 orgaan) bestuur heeft. Het openbaar lichaam heeft een geleed bestuur
(algemeen en dagelijks bestuur en een voorzitter).
Privaatrechtelijke samenwerking:
De voorkeur gaat uit naar publiekrechtelijke samenwerking vanuit een gemeente, maar er wordt ook
regelmatig samengewerkt vanuit het privaatrechtelijk. Er wordt dan een overeenkomst gesloten met
een bedrijf of organisatie uit de private sector.
Publiek-private samenwerking
Steeds vaker wordt gebruik gemaakt van deze samenwerking. Er is dan niemand opdrachtgever of
opdrachtnemer, partners zijn gelijk. Bedrijven streven naar winst, gemeenten naar hoge kwaliteit en
lage kosten.
, Tussenvragen:
1.1 Welke mogelijkheden heeft de overheid om de naleving van regels af te dwingen?
Er kan gebruik gemaakt worden van het bestuursrecht, privaatrecht en strafrecht. Bestuursrecht
binnen de gemeente kan via dwangsom of bestuursdwang (art 125).
1.2 Met welke nationale en internationale rechters kan de overheid in aanraking komen?
Nationaal: Bestuursrechter, strafrechter en burgerlijke rechter. Ook wel de rechtbank, CRvB en
college van beroep voor bedrijfsleven (CBB). Internationaal: Hof van justitie en Europees hof voor
de rechten van de mens
1.3 Bij het beteugelen van wildgroei van ZBO’s werd sterk gepleit voor ‘het herstel van het primaat
van de politiek’ leg uit wat daarmee bedoeld wordt?
ZBO’s zijn niet hiërarchisch ondergeschikt aan een ministerie en zijn dus afhankelijk. Een minister
kan dus geen aanwijzingen geven, maar is wel politiek verantwoordelijk.
1.4 Waarom zien sommige mensen de overheid wel als bedrijf?
De overheid maakt gebruik van belastinggeld en moet dit geld zo goed mogelijk inzetten. Dat wil
zeggen hoge kwaliteit tegen zo laag mogelijke prijs evenals bedrijven.
1.5 Wat is er vanuit het oogpunt van democratische legitimatie af te dingen op samenwerking tussen
gemeenten op basis van een gemeenschappelijke regeling waarbij er een openbaar lichaam in
het leven wordt geroepen?
Een openbaar lichaam is een zelfstandig bestuursorgaan echter het bestuur wordt niet via
volksvertegenwoordiging gekozen, wat bij de gemeenteraad wel is. Burgers kunnen daardoor
niet rechtstreeks het openbaar lichaam erop aanspreken.
Eindvragen:
1.1 Hoofdstuk 1 behandelt onder meer het onderwerp overheid en integriteit. In de algemene wet
bestuursrecht komen we ook artikelen tegen die daarop betrekking hebben. Welke artikelen zijn
dat?
Artikel 2:4 en 3:3 AWB
1.2 Binnen de overheidsorganisatie komen we onder meer gedeconcentreerde overheidsorganen en
zelfstandige bestuursorganen tegen. Noem een overeenkomst en verschil tussen deze 2
organisaties.
Overeenkomst: Beide vallen onder de verantwoordelijkheid van een minister.
Verschil: Een gedeconcentreerde overheidsorgaan is hiërarchisch aan een ministerie, ZBO niet.
1.3 Een belangrijke taak van de overheid is het behartiging van algemene belangen. Zoek in de
grondwet een aantal artikelen op waarin dergelijke belangen genoemd worden
Art 19, art 21 en art 22 van de grondwet.
1.4 Noem een aantal sprekende voorbeelden van publiek-private samenwerking in Nederland
HSL-lijn, Gerechtsgebouw in Breda en rechtbank Amsterdam
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller koda555. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.36. You're not tied to anything after your purchase.
