Projectplan volgens het nieuwe curriculum voor HBO Verpleegkunde aan de Fontys. Dit is het eerste deel van het afstudeerproject waarin de inleiding en methodiek beschreven staan. Het onderwerp is het bespreekbaar maken van seksualiteit binnen de psychiatrie met als onderzoeksvraag: Hoe kunnen de ca...
, 2.1 Literatuuronderzoek.....................................................................................................................5
2.1.1 Dataverzameling....................................................................................................................5
2.1.2 Relevantie en kwaliteit..........................................................................................................7
2.2 Deelonderzoek verpleegkundigen................................................................................................8
2.2.1 Onderzoekspopulatie.............................................................................................................8
2.2.2 Dataverzameling....................................................................................................................8
2.2.3 Data-analyse..........................................................................................................................8
2.2.4 Kwaliteit.................................................................................................................................9
Literatuurlijst........................................................................................................................................10
Bijlagen.................................................................................................................................................12
Bijlage A – Vooronderzoek................................................................................................................12
Bijlage B - Topiclijst...........................................................................................................................19
Bijlage C – Inschrijflijst......................................................................................................................20
Bijlage D – Toestemmingsformulier..................................................................................................21
Bijlage E – Codeboom.......................................................................................................................25
Bijlage F – Verklaring gedragscode...................................................................................................25
1. Inleiding
Er zijn een hoop zorgorganisaties in Nederland die vechten tegen de sfeer van taboe die rond het
onderwerp ‘seksualiteit’ heerst (Actiz, 2015). Dit met het resultaat dat er binnen zorgorganisaties
vaak weinig aandacht wordt besteed aan seksualiteit. Dat is jammer, want seksualiteit blijft
gedurende het hele leven een basisbehoefte en vormt een onlosmakelijk onderdeel van
menswaardige zorg (Actiz, 2015).
Het taboe rondom seksualiteit komt voort uit gevoelens van schaamte. Deze schaamte is door de
jaren heen ontstaan uit verschillende culturele aspecten; normen en waarden; en
1
, geloofsovertuigingen (Hoppenbrouwers, 2019). Ook zijn er een aantal misvattingen omtrent het
begrip seksualiteit die het een schaamtevol onderwerp maken. Er wordt namelijk vaak alleen
gedacht aan het begrip ‘seks’ (= seksuele gemeenschap (Van Dale, 2019)) als het over seksualiteit
gaat. Er komen echter meerdere kernbegrippen kijken, zoals intimiteit, plezier, erotiek en
voortplanting (WHO, 2010).
Het kan voorkomen dat er een verstoring is op het gebied van seksualiteit. Dit kan zich uiten in het
hebben van geen partner; geen of te veel zin hebben; een erectiestoornis; pijn of een
orgasmestoornis (GGZ Standaarden, 2018). Dit kan ieder mens overkomen, zo ook mensen met een
ernstige psychiatrische aandoening (EPA). In Nederland zijn er ongeveer 160.000 geregistreerde
volwassen geestelijke gezondheidspatiënten (GGZ-patiënten) tussen de 18 en 65 jaar met een
ernstige psychiatrische aandoening (Trimbos Instituut, z.d.). Onder EPA-patiënten verstaan we
patiënten bij wie er sprake is van een chronische psychiatrische stoornis die zorg/behandeling
noodzakelijk maakt. Daarbij komen ernstige beperkingen in het sociaal en/of maatschappelijk
functioneren kijken, die de oorzaak en gevolg zijn van de psychiatrische stoornis (Delespaul, 2013).
Een van deze beperkingen in het sociaal en/of maatschappelijk functioneren kan een verstoring zijn
op het gebied van seksualiteit. Dit kan bij hen met een aantal aspecten te maken hebben, zoals
medicatie; een oud trauma; een denkbeeldige partner; of een afwijkende seksuele voorkeur (van
Berlo, Mouthaan, Laan & Bogaerts, 2019). Deze seksuele klachten kunnen bij zowel mannen als
vrouwen een psychologische impact hebben (GGZ Standaarden, 2018). Dit met als gevolg dat het de
kwaliteit van leven van zowel de patiënt als diens partner sterk kan beïnvloeden (Hoïg & Janssen,
2017).
EPA patiënten hebben specialistische behandeling en begeleiding nodig en kunnen hiervoor onder
andere terecht bij het Vincent van Gogh. Het Vincent van Gogh is een specialistische GGZ-instelling in
Zuid Nederland. Het Vincent van Gogh heeft verschillende afdelingen waar patiënten de
persoonsgerichte zorg krijgen die zij nodig hebben. Zo is het FACT team ook onderdeel van het
Vincent van Gogh en kunnen EPA-patiënten hier terecht voor de juiste behandeling en begeleiding
(Vincent van Gogh, z.d.). FACT staat voor Flexible Assertive Community Treatment. Dit is een vorm
van ambulante multidisciplinaire zorg die gericht is op het verminderen van de symptomen en leren
omgaan met de aandoening. Behandeling en begeleiding kan zich richten op alle levensdomeinen, zo
ook seksualiteit (van Veldhuizen, Polhuis, Bähler, Mulder, & Kroon, 2015).
Echter is er op dit gebied een ontevredenheid geconstateerd binnen de FACT teams van het Vincent
van Gogh. Er is namelijk een vragenlijst, de MANSA (Manchester Short Assessment of Quality of Life),
die jaarlijks onder de patiënten afgenomen wordt en die ontworpen is om de kwaliteit van leven vast
te stellen (van Nieuwenhuizen, Schene, Boevink, & Wolf). Hierin staat één vraag opgenomen over de
tevredenheid van het seksuele leven van de patiënt. Uit deze vraag komt een ontevredenheid van
36% op het gebied van seksualiteit in 2018 (NetQ, 2018).
Deze ontevredenheid is ook geconstateerd binnen het FACT team Venray. Dit is vastgesteld aan de
hand van een vooronderzoek (bijlage A) onder de EPA-patiënten wat afgenomen is samen met een
psychiater in opleiding. Zij doet op medisch gebied onderzoek naar het onderwerp ‘seksualiteit’
binnen de FACT teams, zo ook FACT team Venray. Uit de resultaten van het vooronderzoek blijkt dat
de meerderheid van de patiënten een probleem ervaart op seksueel gebied en dat het grootste deel
hiervan dit nog nooit met zijn of haar behandelaar/casemanager (= benaming verpleegkundige
binnen FACT) besproken heeft. Ze geven aan dat er wel een hulpvraag is op seksueel gebied, maar
dat ze niet goed weten hoe de begeleiding/behandeling op dit gebied er uit moet zien. Ook geeft de
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller knijs. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.54. You're not tied to anything after your purchase.
