Summary
Samenvatting Medische beeldvorming & Biofysica 5V
- Course
- Level
- Book
Samenvatting Natuurkunde 5VWO H10 Medische Beeldvorming en Keuzehoofdstuk biofysica
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
lloydmartens2002
Reviews received
Content preview
Samenvatting Hoofdstuk 10 Medische Beeldvorming§10.1 Elektromagnetische straling
Straling
Veel straling behoort tot de elektromagnetische golven, die langs rechte lijnen van de bron af
bewegen. Elektromagnetische golven zijn driedimensionaal en verspreiden zich als groter
wordende bollen. Hoe groter de afstand tot de bron, hoe minder sterk de straling. Iedere straling
heeft zijn eigen kenmerken, zoals het ioniserend vermogen en het doordringen vermogen.
Ioniserend vermogen = het vermogen van de straling om moleculen te kunnen ioniseren,
waardoor deze moleculen ongewenste chemische reacties in gang kunnen zetten.
Doordringend vermogen = hoe diep de straling in een bepaalde stof doordringt.
BINAS TABEL 19B (verschillende soorten straling)
Elektromagnetisch spectrum
Een elektromagnetische golf is een golf waarin een elektrisch veld en een magnetisch veld trillen.
Alle elektromagnetische golven planten zich in vacuüm voort met de lichtsnelheid, maar ze
kunnen verschillen in frequentie. Alle elektromagnetische golven vormen het
elektromagnetische spectrum (EM-spectrum). Gammastraling heeft de grootste energie en de
hoogste frequentie. Aan de linkerkant vind je de radiogolven met een lagere energie en frequentie.
Je hebt de categorieën: radiogolven, infrarood (ir), zichtbaar licht, ultraviolet (uv), röntgenstraling
en gammastraling (en microgolven).
Elektromagnetische straling kan je opvatten als een stroom energiepakketjes: fotonen. Een foton
is het kleinst mogelijke pakketje stralingsenergie van een elektromagnetische golf. Het deeltje
heeft geen massa.
Hoe groter de energie van het foton, hoe groter de frequentie (recht evenredig) =>
Ef = h x f
h is de constante van Planck: 6,62607 x 10-34 Js (BINAS TABEL 7A)
c=fxλ
Ef = ( c x h ) / λ
Zichtbaar licht
Zichtbaar licht neemt een klein, maar belangrijk stukje van het elektromagnetisch spectrum weer.
Licht gebruik je in de gezondheidszorg vooral om aandoeningen te verhelpen. Denk aan de
lichttherapie, of bij de tandarts om de vulling in je kies snel te laten harden. Lasers zijn
monochromatische lichtbronnen (licht met één golflengte) met een smalle bundel en een hoge
intensiteit. Huidaandoeningen en spataderen behandelen door de hoge energie van de fotonen!
Uv en ir
Ultraviolette straling (uv) heeft een energie en frequentie die groter zijn dan van zichtbaar licht.
Uv bestaat uit fotonen met een hogere energie dan zichtbaar licht. Onze ogen zijn er niet gevoelig
voor. Je huid maakt pigment en vitamine D aan. Energie uv voldoende om reacties met DNA in je
lichaam te initiëren, zodat de eiwitsynthese verandert. Geschikt om voedsel en kleine medische
apparaten te steriliseren: ziekmakende micro-organismen maak je kapot met deze straling. Met uv
maak je geen beelden.
Infrarode straling (ir) heeft een lagere energie en frequentie dan zichtbaar licht. Lichaam kan
deze straling absorberen (warmte). Infrarode straling bestaat uit fotonen met een lagere energie
dan zichtbaar licht.
Overige straling
Radiogolven: het elektromagnetisch spectrum begint bij de laagfrequente radiogolven en eindigt
met de hoogfrequente gammastraling. Veel van ons communicatieverkeer gaat via radiogolven.
Ze zijn niet gevaarlijk! Hoe hoger de frequentie en de energie van de straling, hoe gevaarlijker de
straling is.
Microgolven: staan meestal als aparte categorie genoemd, vanwege de toepassing in de
magnetron en de radar.
Röntgenstraling: ontstaat in een röntgenbuis en vindt haar toepassing in de röntgenapparatuur in
het ziekenhuis. Gevaarlijk door hoge energie, grote ioniserende werking en groot doordringend
vermogen. De zachte delen van je lichaam laten de straling grotendeels door, terwijl de harde
, delen van het lichaam zoals botten de straling meer absorberen. Om lichaamsdelen die niet op de
foto hoeven te beschermen krijg je een loodschort voor.
Gammastraling: afkomstig uit radioactieve kernen. Gammafotonen ontstaan bij vervalreacties
van een atoomkern. Meestal een grotere energie dan röntgenstraling (=> gevaarlijkst). Fotonen
afkomstig van vervalreacties van atoomkernen in je lichaam kun je opvangen met een
gammacamera. Je kunt dan nagaan van welke plek in je lichaam de straling komt. Vooral fotonen
met een hoge energie zijn (door de kleine golflengte) geschikt om door het lichaam heen te gaan
en zo informatie te geven over structuren en processen in het lichaam.
§10.2 Straling uit kernen
Röntgen-en gammastraling
Zowel gamma- als röntgenstraling heeft een hoge energie en frequentie
en een groot doordringend vermogen. Deze straling gaat dwars door je
lichaam heen (röntgenfoto). Botten absorberen meer straling dan
omliggend weefsel. Het verschil in absorptie maak je op beeld in
verschillende grijstinten zichtbaar.
Gammastraling lijkt op röntgenstraling en bestaan uit fotonen met een
grotere energie afkomstig uit een radioactieve kern. Het lichaam
absorbeert vrijwel geen gammastraling. Bevinden zich radioactieve
kernen in je lichaam, dan kun je de uitgezonden gammastraling buiten
het lichaam met een detector opvangen.
CT-scan
M.b.v. röntgenstraling maak je een beeld van de anatomie van het
lichaam. Je ziet precies waar de botten, organen en holtes zitten. Het CT-
apparaat waar de patiënt in komt te liggen stuurt röntgenstraling door de
patiënt. Een röntgenbuis bevindt zich aan de ene kant en een detector aan de
andere kant van het lichaam. Door nu iedere keer het apparaat een klein
stukje rond te draaien, maak je iedere keer vanuit een andere hoek een
röntgenfoto. Een computer maakt daar een driedimensionaal beeld van.
Voordeel: je kunt precies nagaan waar alle botten zitten ten opzichte van
elkaar. Nadeel: je krijgt gemiddeld 6 mSv aan straling tegelijk (meer dan een
eenvoudige röntgenfoto). Een relatief eenvoudige botbreuk spoor je snel op
met twee foto’s uit verschillende hoek. Daarom kies je niet snel voor een CT-
scan. Je kunt sommige weefselstructuren zichtbaar maken.
Straling van binnenuit
Gammastraling kun je opvangen met een detector. Als je radioactieve kernen in je lichaam hebt,
kun je de plek vaststellen waar de straling vandaan komt. Bij een onderzoek naar
lichaamsfuncties krijgt een patiënt een tracer toegediend. Een tracer is een stof met moleculen
waarin een radioactieve kern gebonden is. De stofeigenschappen bepalen waar het molecuul in
het lichaam naartoe gaat. De tracer gaat dus naar een specifieke plek in het lichaam. De snelheid
van verval is belangrijk voor het onderzoek. De halveringstijd mag voor onderzoek niet te kort.
Anders is de stof al uitgewerkt tegen de tijd dat je gaat meten. De halveringstijd mag ook niet te
lang zijn. In dat geval is de activiteit lager en dan moet je de patiënt veel van de radioactieve kern
toedienen.
Een veelgebruikte kern is Technetium (Tc-99m) voor bijvoorbeeld botonderzoek. Tc-99m heeft een
t1/2 van 6 uur en zendt alleen gammastraling uit. De m staat voor een overschot aan energie.
Tc-99m maken: 9942 Mo -> 99m43 Tc + 0-1 e
Het verval zelf: 99m43 Tc -> 9943 Tc + γ
Door de halveringstijd van 6 uur en het uitzenden van
gammastraling is Tc-99m geschikt voor dut onderzoek. Je hoeft
dan niet veel stof toe te dienen en de gammastraling dringt
goed door het lichaam heen. Na een aantal dagen is er geen
straling meer te meten. Door de relatief korte vervaltijd moet je
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lloydmartens2002. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.10. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now