Sociale Psychologie
Hoofdstuk 1: Inleiding
1.1 De mens is een sociaal dier
De mens is fundamenteel een sociaal wezen.
→ Onze identiteit wordt gemaakt door onze interactie met onze omgeving
We zijn verzot op nadenken over onszelf en anderen en over hoe te reageren in sociale situaties.
Anderen observeren, analyseren hun gedrag analyseren, is een fulltime activiteit.
Iedereen is een beetje een amateurpsycholoog en omdat sociale relaties zo belangrijk zijn, is iedereen
dagelijks bezig met sociaalpsychologische vraagstukken.
→ Iedere mens denkt na over wat mensen beweegt en probeert het gedrag van anderen te
begrijpen
Naast het dagelijkse leven zijn er ook nog veel vragen over brede, maatschappelijke problemen.
→ De wereld zoekt antwoorden op de vragen die de sociale psychologie bestudeert
o Vragen over haat en geweld, conflict en wantrouwen, samenwerking en hoe we
omgaan met culturele, etnische, raciale en religieuze verschillen
Onderzoek brengt voortdurend nieuwe gegevens aan het licht over onze sociale aard.
Vaak vinden sociaalpsychologische bevindingen hun weg naar de media. → Zie vb. krantenkoppen
handboek p.5
Sociale context oefent dus een sterke invloed uit op het gedrag.
→ De sociale situatie is het speelterrein van de sociale psychologie
1.2. Sociale psychologie: definitie en verwante disciplines
Sociale psychologie is gericht op het individu.
→ Enkel wanneer men ‘het innerlijk’ van de actoren begrijpt, kan men correcte uitspraken doen
over ‘wat mensen drijft’
o Met innerlijk bedoelt men denkprocessen, affect en motivatie
Binnen de psychologie onderscheidt de sociale psychologie zich van de andere domeinen door de
gerichtheid op het individu in de context van sociale relaties en situaties.
1.2.1 Definitie van sociale psychologie
Definitie: Sociale psychologie is de wetenschappelijke studie naar de wijze waarop gedachten,
gevoelens, motivaties en gedragingen van mensen beïnvloed worden door de aanwezigheid van
anderen en hoe wij zelf een invloed uitoefenen op hoe andere personen denken, voelen en zich
gedragen (Allport, 1985)
Wetenschappelijke studie
Sociaalpsychologen hanteren vaak experimenten als basis van wetenschappelijk gevalideerde kennis.
Sociaalpsychologen toetsen hun theorieën o.b.v. systematische observatie, beschrijving en meting.
, → Experiment: een vorm van onderzoek waarbij de onderzoeker controle heeft over de
gebeurtenissen en deelnemers volkomen toevallig aan condities worden toegewezen
Men kan eveneens tot inzichten komen door persoonlijke ervaringen. Sociaalpsychologen vinden echter
niet dat een dergelijke kennis hun toelaat om theorieën op te bouwen. Sociale psychologie is eerder
wetenschappelijk, dus leidt ze tot inzichten die we onmogelijk louter intuïtief of door ervaring kunnen
verwerven.
Gedachten, gevoelens, motivaties en gedragingen
De sociale psychologie richt zich op hoe het individu de sociale wereld waarneemt, begrijpt en
interpreteert.
Sociaalpsychologen bestuderen vooral de subjectieve interpretatie van die objectieve eigenschappen.
Bovendien hebben sociaalpsychologen oog voor het cognitieve aspect, alsook de affectieve en
motivatiecomponenten.
Er liggen algemene principes aan de basis van vooroordelen, die gelden voor uitingen van racisme,
seksisme en vooroordelen ten aanzien van homo’s, gehandicapten, ….
→ Vooroordelen: negatieve gevoelens tegenover andere personen gebaseerd op hun
lidmaatschap van bepaalde sociale groepen
De aanwezigheid van anderen
Het ‘sociale’ betekent enerzijds de sociale invloed van anderen op het individuele functioneren.
Anderzijds heeft dit een andere betekenis in het geval van individuele processen die intern spelen, maar
toch betrekking hebben op anderen.
→ Andere waarnemen, over hen denken, al dan niet gemotiveerd zijn om met die andere om te
gaan, ervaren van emoties ten aanzien van hen, …
Bovendien zijn er niet-sociale factoren die een impact hebben op gedachten, gevoelens, motivaties en
handelingen van het individu.
→ Bv: hitte maakt mensen agressiever
Ten slotte bestuderen sociaalpsychologen ook de gedachten of gevoelens van personen over niet-
sociale objecten. Dergelijke attitudes zijn interessant omdat ze door sociale factoren beïnvloed worden.
→ Bv: een bekend persoon die een product promoot
1.2.2 De kracht van de situatie: een voorbeeld van een sociaalpsychologische studie
Wij laten ons op continue wijze beïnvloeden door onze sociale omgeving.
Belangrijke lessen uit de sociale psychologie voor andere disciplines en toepassingen in “real life”.
→ Bv: rechtszaken, verkiezingen, …
Stanford Prison Experiment
• Philip Zimbardo
• Mensen onderverdeeld in gevangenen en bewakers
• Wij laten ons op continue wijze beïnvloeden door onze sociale omgeving
• Een slechte omgeving zet mensen aan tot het stellen van slecht gedrag
• De studie vormt de perfecte illustratie van het feit dat de sociale context een grote invloed heeft
op ons gedrag
1
, • Belangrijke lessen uit de sociale psychologie voor andere disciplines en toepassingen in “real
life” (bv. Rechtszaken, verkiezingen,…)
→ Het Stanford Prison Experiment: Ze wilden aantonen dat een slechte omgeving mensen aanzet tot
het stellen van slecht gedrag, dit geld ook voor mensen die onder normale omstandigheden het
goede zouden doen.
1.2.3 Sociale psychologie en verwante disciplines
Sociale psychologie is nauw verwant aan twee andere disciplines, namelijk sociologie en
persoonlijkheidspsychologie. Het is belangrijk stil te staan bij de gelijkenissen en verschillen tussen deze
disciplines.
Daarnaast zijn er binnen de psychologie nog andere domeinen die een belangrijke input of een
belangrijk afzetgebied vormen voor de sociale psychologie, met name de cognitieve psychologie, de
klinische psychologie en de arbeids- en organisatiepsychologie.
Sociologie
Multilevel analyse: analyse die effecten bepaalt van de verschillende hiërarchische niveaus op een
uitkomstvariabele, waarbij het individuele niveau het ondergeschikte niveau vormt en de groep,
organisatie of maatschappij het bovengeschikte niveau uitmaakt.
Persoonlijkheidspsychologie
Persoonlijkheidspsychologie: de studie van de structuur en de effecten van stabiele en cross-
situationele eigenschappen van individuen.
Net zoals de sociale psychologie stelt ze modellen voor die op basis van gedachten, affect en motivaties
gedrag voorspellen.
Het cruciale verschil tussen de twee disciplines is hun gerichtheid op disposities en situaties. Het is
gericht op individuele geschillen die in diverse situaties relaties stabiel blijven.
Sociaalpsychologen hebben belangstelling voor crossindividuele consistentie binnen situaties.
Persoonlijkheidspsychologen hebben belangstelling voor cross-situationele consistentie.
Een invloedrijke stroming is het interactionisme. Het is een stroming die de nadruk legt op het feit dat
er een dynamische wisselwerking is tussen dispositie en situatie, waarbij uitingen van dispositie
afhankelijk zijn van de situatie
→ Interactionisme: er is er een dynamische wisselwerking tussen dispositie en situatie, waarbij
uitingen van dispositief afhankelijk zijn van de situatie
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller fllllll. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.62. You're not tied to anything after your purchase.