Alle werkcolleges van het studiejaar voor het vak OA met vraag en antwoord. Hierin zitten werkcollege 1 t/m 12 en voorbereiding hiervan (alleen de ziekteleer voorbereiding zit in de samenvatting van ziekteleer).
Werkcollege 1: Wonden en wondverzorging
Voorbereiding:
Te bestuderen stof:
“Leren Opereren” Hoofdstuk 7 (Wondmanagement en EHBO)
Samenvatting:
Wonden:
Open wonden: verbreking van de normale samenhang van de weefsels, kan zowel open als
gesloten zijn. De meeste wonden ontstaan door mechanische oorzaak (trauma).
Soorten wonden zijn dan:
- Schaafwond, snijwond, steekwond, scheurwond, kneuswond, bijtwond, schotwond,
thermische wond
- Wonden kunnen verder nog beschreven worden door hun lokalisatie:
o Hoofd, hals, borst, buik, been etc.
- Of naar de voorgrond tredende kenmerken:
o Vers, bloedend, etterend etc.
De primaire bloeding ontstaat bij de verwonding, een secundaire bloeding kan ontstaan door
een hernieuwde beschadiging of trombomalacie. Het is van belang om te bepalen of de
bloeding arterieel, veneus of capillair van oorsprong is. Onvoldoende stolling door
pathologische oorzaken komt vrij weinig voor maar kan wel komen door hypercapnie en
langdurige bloedingen waarbij alle stollingsfactoren verloren zijn gegaan.
1
,Bij grote ongevalsverwondingen moeten tijdelijke maatregelen getroffen worden:
- Compressie van toevoerende vaten door het tijdelijk afbinden van een lichaamsdeel
boven de bloeding. Dit mag niet langer dan 2 uur blijven zitten.
- Directe compressie van de wond door druk verband of tamponeren van de
wond/lichaamsholte. Na het stelpen worden ze weer verwijderd.
- Definitieve bloedstelping wordt bereikt door:
o Compressie van bloedvaten met een arterieklem
o Onderbinding van bloedvaten met resorbeerbaar hechtmateriaal / afbinden
van de vaatstomp
o Hechting van de vaatwand met zeer dun atraumatisch hechtmateriaal
o Drukverband of wondholte tamponade
o Coagulatie (brandijzer/hete luchtpistool, elektrocoagulatie met hoogfrequente
stromen.
Wanneer de bloeding niet bereikbaar is kan met farmaca (adrenaline, anestheticum,
uterustonica/oxytocica, gelatinesponsen, bloedstollingscomponenten)
Wonden worden gevolgd door pijn. Hierin wordt de primaire pijn en de secundaire pijn
onderscheiden. De secundaire ontwikkelt als gevolg van prikkeling door biochemische
factoren die vrijkomen bij weefselbeschadiging zoals zwelling en ontsteking. De bedekkende
lagen als huid, slijmvliezen etc. zijn het meest gevoelig. Bindweefsel en musculatuur en
organen zijn minder gevoelig. Dit hangt ook af van het individu en de soort. Naast pijn
ontstaan er ook functiestoornissen (beschadiging of pijn).
Thermische letsels:
- Brandwonden: er dient hier bijzonder aandacht besteed te worden aan de volgende
verschijnselen:
o Shockverschijnselen als gevolg van eiwitverlies en vocht in de blaren of
oedeem
o Intoxicatie als gevolg van resorptie van toxische afbraakproducten uit verbrand
weefsel
o Sepsis t.g.v. infectie
o Gestoorde warmteregulatie
Er worden meerdere soorten brandwonden onderscheiden:
o Eerstegraads: zwelling epidermis, pijn, roodheid
o Tweedegraads: dermis en epidermis, blaren
o Derdegraads: subcutis en bovenliggende lagen, necrose
o Vierdegraads: verkoling tot in diepe lagen en uitgebreide necrose
Eerst koelen met water, steriele handschoenen, AB, systemische ondersteuning indien
noodzakelijk.
- Bevriezing: op minder beschermde lichaamsdelen zoals tepels en het scrotum. De
veranderingen in weefsels zijn te vergelijken met die van verbranding. Therapie is het
verminderen van de zwelling en pijn. Soms is amputatie nodig als het weefsel niet
goed kan herstellen.
Gesloten of bedekte letsels: hierbij is de bedekkende laag intact gebleven.
2
, - Contusie: verbreking van de normale samenhang van weefsels door stomp geweld.
Kan zicht uiten in puntbloedingen, blauwe plekken, bloeduitstortingen, beschadiging
van zenuwen / spieren / pezen / beenderen / gewrichten.
- Hematoom: bloedzak in losmazig bindweefsel, met af en toe fluctuaties. De omvang
kan sterk fluctueren. Ook kunnen deze bloedingen ontstaan in al aanwezige holten
zoals gewrichten. Afhankelijk van de grootte worden ze geresorbeerd of afgekapseld.
Ze kunnen worden behandeld met drukverband of koude omslagen bij kleine
varianten of punctie bij grotere.
- Ruptuur: spier of pees verscheuringen kunnen ontstaan na inwendig of uitwendig
trauma. Soms is chirurgie mogelijk. Herstel komt door littekenvorming waardoor
functievermindering zal plaatsvinden. Rust is ook belangrijk bij het herstel.
Wondgenezing:
Biologische processen: aan de wondgenezing ligt de ontstekingsreactie ten grondslag, hierin
zijn de volgende fasen te onderscheiden:
1. Acute ontstekingsreactie: bloedstolling en ontstekingsreactie op gang brengen door
mediatoren.
2. Afbraak: vorming ontstekingsexsudaat, optreden fagocytose, vrijkomen proteolytische
enzymen → weefselvervloeiing en demarcatie (afstoten weefsel)
3. Reparatie/proliferatie: vorming granulatieweefsel en epithelialisatie.
a. Granulatieweefsel: 24-72 uur na wond; capillair netwerk → spruitvorming
endotheelcellen → mitose → massieve knopjes en strengen → contact met
andere strengen en holle capillairen → lusjes met bloedstroom aan oppervlak
→ fibroblasten voegen zich ertussen → fibroangioblastenweefsel → na enkele
dagen productie grondsubstantie met collagene vezels, het vocht stolt
ondertussen tot een korst → langs fibrinedraden kunnen cellen worden geleid
om in te groeien → fibroangioblasten weefsel kan worden omgezet in
granulatieweefsel → woekerende capillairen en herstructurering → na 5e
week evenwicht tussen opbouw en afbraak → ondertussen contractie en
kleiner worden wond door myofibroblasten → omzetting naar bindweefsel
geleidelijk.
b. Epithelialisatie: komt op gang bij gedeeltelijke of volledige onderbreking van de
epidermis (1216 uur na laesie). Hypertrofie → verhoogde mitose → migratie
→ differentiatie → adhesie → inhibitie fibrioangioblastenweefsel, begint aan
de randen → ontstaan basale cellaag → verdere differentiatie → vaak
verminderd pigment dan normale huid.
c. Remodellering / maturatie: verdere verkleining van de wond, vergroting
littekensterkte, herstructurering weefsel. Granulatieweefsel is vervangen door
celarm en avasculair bindweefsel. Litteken wordt versterkt door toenemende
crosslinking collageen. De opbouw en afbraak van bindweefsel gaat nog
ongeveer 1 jaar door. Het nieuw gevormde epitheel is geen volwaardige huid
(onvoldoende haarzakjes en klieren, slechte verschuifbaarheid, gevoeliger,
ontbreken pigment).
Vormen van wondgenezing: de biologische vorm zoals hiervoor genoemd is genezing per
secundam. Genezing per primam komt door directe verkleving van de wondranden door
pleisters of hechtingen. Alle processen worden hierbij wel aangetroffen maar in mindere
3
, mate. Er is minder exsudaat welke geresorbeerd wordt i.p.v. afvloeit, er is weinig
granulatieweefsel nodig, er is een smalle strook nieuw epitheel nodig, litteken is klein. Dit
gebeurt in 8-14 dagen. Een derde vorm is een variatie op de per secundam waarbij genezing
van het epitheel onder de korst plaatsvindt, zoals bij brandwonden.
Herstelvermogen weefsels:
Epitheel zoals huid, slijmvlies hoef regenereert goed. Ook bindweefsel regenereert goed.
Specifiek voor weefsels: periost goed, bot goed, kraakbeen beperkt, pezen minimaal. Pezen
herstellen door weefsel uit de omgeving en zullen door bindweefsel aan de synovialis
verbonden blijven waardoor hun trek en elasticiteit verminderd blijft. Het herstel van spieren
is zeer beperkt. Hiervoor wordt bindweefsel gevormd. De overbrugging vindt plaats door
bindweefsel en fibroangioblastenweefsel welke altijd littekens achter laat. Zenuwen
regenereren erg langzaam en als te afstand te groot is niet.
Wondbehandeling:
Aseptiek: je wilt voorkomen dat een wond geïnfecteerd raakt, hiervoor dienen een aantal
maatregelen genomen te worden:
- Sterilisatie van instrumenten, linnengoed, verbandmateriaal, gebruik van disposable
materiaal (autoclavering)
- Wassen en desinfectie van de handen van de chirurg en steriele handschoenen
- Dragen operatiekleding
- Scheren, wassen en desinfectie operatieveld
- Desinfectie behandelruimte
Operatiewond: de weefsels mogen zo min mogelijk getraumatiseerd worden door een vlotte
met vaste hand gemaakte incisie, de bloedvoorziening zoveel mogelijk intact laten en het
vezelverloop van de spieren zo goed mogelijk volgen. Hechten dient zorgvuldig gedaan te
worden van de weefsellagen waarbij eventueel drainage aangebracht dient te worden.
- Verband: na hechting dient zo mogelijk ter bescherming verband aangebracht te
worden. deze bestaat uit een vochtdoorlatende contactlaag zoals gaas, een
absorberende polsterende laag en een laag om het te fixeren zoals vetrap. Hierbij mag
het niet aan de wond kleven. Het beperkt nabloedingen, zwelling en uitwendige
invloeden. Eventueel kunnen medicamenten ingebracht worden in het verband. Soms
zijn natte verbanden of gips gewenst.
- Drainage: in het algemeen afgeraden om aseptische operatiewonden te draineren.
Wanneer men aseptiek niet kan garanderen, veel wondsecretum of nabloeding
verwacht is het wel geïndiceerd. Voor kortdurende drainage kan een dunne soepele
latexbuis voldoen of hydrofiel gaas. Exsudaat loopt dan af in de richting van de
zwaartekracht. Voor langere drainage is een stevige geperforeerde plastic of rubber
buis beter.
Accidentele wond: een wond veroorzaakt door trauma van buitenaf. Veel variaties hiervan
zijn mogelijk. De patiënt wordt indien nodig via het ABC protocol gestabiliseerd. Bij ernstig
bloedverlies dient eerst de shock bestreden te worden. ook moet er nagegaan worden of
andere gewrichten of fracturen zijn beschadigd/aanwezig zijn. Dit geldt ook voor
peesscheden, lichaamsholten.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller elisajanssen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.90. You're not tied to anything after your purchase.
