INLEIDING
Leerdoelen Inleiding en drie psychologische stromingen:
De studenten zien in dat gedrag vanuit verschillende ‘brillen’ kan benaderd
worden.
De studenten begrijpen de essentie van volgende therapeutische modellen:
psychoanalyse, gedragstherapie, cognitieve gedragstherapie, humanistische
therapie en RET.
De studenten kunnen de mensvisie en principes van bovenstaande
therapeutische modellen herkennen en toepassen in een casus.
De studenten hebben inzicht in het onderscheid tussen de (psychologische
visies binnen) bovenstaande modellen.
De studenten kunnen een casus verklaren vanuit elk bestudeerd therapeutisch
model.
HOOFDSTUK 1: PSYCHOLOGISCHE STROMINGEN
1. Inleiding
De 3 grote stromingen in de psychologie:
1. Psychoanalyse en psychodynamische theorieën
deze visie gaat ervan uit dat het verleden een stempel drukt op iemands gedrag. Daarnaast is men
ervan overtuigd dat gedrag voor een groot deel bepaald wordt door onbewuste processen.
2. (Cognitieve) gedragstherapie/ RET
Alle gedrag is aangeleerd en kan dus ook weer worden afgeleerd. Daarop verder bouwen: niet je
situatie maakt je (on)gelukkig, maar de gedachten die je hebt t.a.v. die situatie. We zullen ons
sneller rationele denkprocessen eigen maken als we ontdekken dat het gedrag dat daarbij hoort
effectiever is.
3. Humanistische benadering
Elke persoon is in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor zijn geluk: hoe meer iemand
openstaat voor wat hij ervaart in het hier en nu, des te meer zal hij komen tot zelfverwerkelijking.
Uitsmijter:
4. Hechtingstheorie
Deze benadering, die oorspronkelijk ontstaan is vanuit het psychodynamisch gedachtengoed, is op
dit moment zeer dominant aanwezig in de hulpverlening.
,Humanistische psychologie
1. Ontstaansgeschiedenis en mensvisie
“Psychologie van de derde weg” = reactie op gedragstherapie en de psychoanalyse.
De gezonde mens staat centraal en er wordt uitgegaan van de gezonde mens als studiemateriaal.
Over welke eigenschappen en vaardigheden beschikken mensen die als gezond en autonoom
worden beschouwd en welke voorwaarden zijn nodig om die eigenschappen te ontwikkelen?
Het wordt gekenmerkt door de holistisch integratieve visie: de mens is uniek in zijn samenstel van
biologische, psychologische en sociale aspecten. Men betrekt de subjectieve ervaringen van de
persoon in alles: essentiële van de mens! Ieder mens is anders in hoe hij denkt, voelt en zich
gedraagt.
Abraham Maslow
De mens kan in principe komen tot zelfverwerkelijking of zelfactualisatie, het optimaal
ontwikkelen van zijn mogelijkheden, mits tijdens de groei aan een aantal voorwaarden wordt
voldaan. Deze behoeften zijn hiërarchisch gerangschikt. Men kan pas aan een hogere behoefte
toekomen als in een lagere behoefte is voorzien.
Behoeftehiërarchie:
1. Lichamelijke behoeften
2. Behoefte aan veiligheid
3. Behoefte aan liefde
4. Behoefte aan eigenwaarde (zelfrespect, respect,)
5. Behoefte aan zelfverwerkelijking/zelfactualisatie (talenten ontwikkelen,)
6. Cognitieve behoefte (kennis, willen leren, willen weten,)
Maslow bestudeerde mensen van wie hij vond dat zij hun talenten hadden ontplooid en kwam tot
de conclusie dat zelf geactualiseerde mensen over de volgende kwaliteiten beschikken:
Een realistische levenshouding
Het vermogen zichzelf, anderen en de natuur te accepteren
Intense persoonlijke relaties
Een levendige ervaringswereld
Autonomie
Creativiteit
Democratische instelling
Hun humor is filosofisch, niet vijandig
Carl Rogers
Hij geloofde in de natuurlijke behoefte van de mens zichzelf te ontplooien. Door ervaringen die
men opdoet, ontwikkelt men een beeld over zichzelf. Het Zelf neemt een centrale plaats in bij
Rogers. Het zelfbeeld ontwikkelt zich in de omgang met andere mensen. Ieder mens heeft
behoefte aan acceptatie en heeft het nodig dat anderen hem positief benaderen. Wanneer deze
positieve benadering achterwege blijft, wordt de persoonlijke groei geremd: de persoon ervaart
een conflict tussen de behoefte om liefgehad te worden en de behoefte aan ontwikkeling en kan
daardoor eerder geneigd zijn energie te steken in aardig gevonden worden dan in zijn eigen groei.
Mensen kunnen spontaan zijn, op zichzelf vertrouwen en harmonisch leven, wanneer zij over een
sterk positief zelfbeeld beschikken. De voorwaarde is dat er onvoorwaardelijke acceptatie is
, tijdens de opvoeding. Het wil niet zeggen dat we alles goedkeuren, maar dat men weet ook al doe
je iets verkeerd dat de liefde voor elkaar niet verloren is.
Ieder individu staat centraal in zijn eigen belevingswereld
Het individu reageert op dit ervaringsveld vanuit zijn eigen waarnemingen en ervaringen
In het ervaringsveld van de cliënt heeft zich langzamerhand een zelfbeeld ontwikkeld
Nieuwe ervaringen worden verwerkt of verworpen, al naar gelang ze passen in het
zelfbeeld van de cliënt
Een psychisch gezond iemand zou men als volgt kunnen omschrijven:
Zelfbeeld is voortdurend in ontwikkeling
Men staat open voor ervaringen
Men weet ervaringen in te passen in het zelfbeeld
Men accepteert zichzelf in alle aspecten en accepteert ook anderen
Men is niet afwerend naar anderen en voelt zich niet door anderen bedreigd; reële
bedreiging weet men goed in te schatten
Een psychisch ongezond iemand zou men als volgt kunnen omschrijven:
Men is niet in staat dat wat men waarneemt te ervaren en te voelen
Men weet ervaringen niet in te passen in het zelfbeeld
Men is niet in ontwikkeling, maar star en geblokkeerd wat betreft de belevingswereld
Hoewel ongelukkig houdt men liever alles bij het oude omdat veranderen eng is: je weet
wat je hebt, niet wat je krijgt...
Men gaat veeleer verstandelijk dan gevoelsmatig met zichzelf om
Men voelt zich bedreigd door eigen en andermans emoties
1.1.1. De fasen in een hulpverleningsgesprek
1. Het inhoudelijke stadium
Het gedrag van de cliënt, de situatie waarin hij zich bevindt en de manier waarop hij hierover
vertelt, worden zo concreet mogelijk in woorden gedrukt.
Hulpmiddelen voor de hulpverlener hierbij zijn:
a. Samenvattingen geven van wat reeds gezegd is:
- De cliënt krijgt het idee dat hij begrepen en geaccepteerd wordt
- Er ontstaat structuur in de chaos van het probleem
- De cliënt kan wat meer stilstaan bij wat er gezegd is
- De cliënt kan zelf bepalen hoe hij het gesprek wil voortzetten, zonder daarbij
‘gestuurd’ te worden door de hulpverlener.
b. Doorvragen op wat reeds gezegd is:
- Je kunt gebruikmaken van open en gesloten vragen.
Valkuilen:
- Stel geen suggestieve vragen.
- Snij geen onderwerpen aan die door de cliënt zelf nog niet ter sprake zijn gebracht
wanneer deze eigenlijk alleen van het centrale thema afleiden.
2. Het gevoelsmatige stadium
De hulpverlener helpt de cliënt zo intensief mogelijk te doorvoelen hoe deze met zichzelf omgaat.
Hulpmiddelen voor de hulpverlener hierbij zijn:
a. Gevoelsreflecties plaatsen
- Gevoelens worden uitgediept:
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller dc1999. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.42. You're not tied to anything after your purchase.
