Moduulboek beroepstaak onderwijs en leren
Kernbegrippen
Stappenplan van onderzoek Leerstrategieën
Leerconcepten Zelfeffectiviteit (Self-Efficacy)
Leermotivatie Leerprestaties
Zelfbeeld Attributie, locus, stabiliteit
Stappenplan van onderzoek
1) Oriënteren: meer inzicht krijgen in aspecten van het leren van leerlingen. Bedenken thema
onderzoek.
Leerconcepten: Welke opvattingen hebben de leerlingen uit de klas met betrekking
tot het leren? Kun je deze opvattingen verbinden met literatuur?
Leermotivatie: Wat zijn belangrijke motieven voor de leerlingen uit je klas om te
leren? Op welke manieren kun je de intrinsieke motivatie van
kinderen aanspreken in je onderwijs?
Zelfbeeld: Op welke manieren omschrijven leerlingen zichzelf met betrekking tot
leren? Hebben leerlingen zicht op hun sterke en zwakke kanten van het
leren?
Leerstrategieën: Welke aanpakken laten leerlingen zien bij het leren en welke
verschillen kun je daarbij zien? Welke strategieën hebben de
leerlingen zichzelf eigen gemaakt?
Leerprestaties en attributie: Kunnen de leerlingen hun prestaties goed schatten
ten aanzien van leren? Welke beoordelingen geven
zij zichzelf ten aanzien van hun prestaties?
2) Richten: het verzamelen van informatie over je thema. Het bestuderen van literatuur en het
samenvatten.
3) Plannen: het plannen van je onderzoeksactiviteiten, zoals bijvoorbeeld een interview of een
vragenlijst.
4) Verzamelen: je verzamelt de informatie en je voert je onderzoek uit.
5) Analyseren en concluderen: het ordenen, analyseren en interpreteren van de verkregen
informatie.
6) Rapporteren en presenteren: stappen 4/5/6 leiden tot een onderzoeksverslag. Je geeft antwoord
op de hoofd- en deelvragen en je beschrijft kritisch de manieren waarop je de informatie hebt
verzameld en de uitvoering van de onderzoeksactiviteiten. Wat zijn zwakke plekken? Wat zou je een
volgende keer anders doen?
Leerstrategieën
Beschouwer (reflectief): je reflecteert op de uitgevoerde lessen met het lesmodel leerstrategieën
Denker (abstract): je bestudeert het artikel over het lesmodel leerstrategieën
Ontwerper (actief): je ontwerp lessen voor je stage waarin je de kennis toepast over het lesmodel
leerstrategieën
Doener (concreet): je voert de lessen met het lesmodel leerstrategieën uit in je stage
Herhalen: informatie repeteren, inslijpen
Organisatie: patronen ontdekken, groepjes maken, hoofd- en bijzaken onderscheiden
Elaboratie: persoonlijk maken van informatie, relaties leggen met wat je al weet
Verbeelding: creatief omgaan met informatie
, Leerstrategieën zijn manier om bewust invloed uit te oefenen op het leren om dit leren te
verbeteren.
Kenmerken van een goede leerder:
- Je kent verschillende strategieën
- Je kunt de strategieën op een goede manier uitvoeren
- Je weet wanneer je welke strategie in moet zetten (= metacognitie)
Tips bij het invullen van het lesmodel leerstrategieën
Beschrijf in de kolom leerstrategie wat de leerlingen moeten doen, niet wat jij als
leerkracht doet.
Je hoeft niet in iedere les en bij iedere fase van de les de vier leerstrategieën te
gebruiken. Beschrijf de strategie(ën) die belangrijk zijn voor je les.
Bij verbeelding maken leerlingen zelf actief beelden. Een filmpje laten is geen
verbeelding.
Lesmodel Leerstrategieën – toelichting en instructie
Kernbegrippen
Kennisstructuren Kennisnetwerken
Leerstrategieën Geheugensporen
Ontwerpmodel Betekenis
Declaratieve kennis Ordenend principe
Procedurele kennis Associaties
Episodische kennis Transfer
Sensorische geheugen Assimilatie
Werkgeheugen Accommodatie
Langetermijngeheugen Herhaling, organisatie, elaboratie, verbeelding
Persoonlijk interpretatiekader
Kennisstructuren zorgen ervoor dat leerlingen nieuwe stof kunnen koppelen aan structuren in hun
hoofd die de leerlingen al kennen.
In de cognitieve psychologie wordt leren omschreven als een proces waarbij nieuwe informatie
wordt verbonden aan al aanwezige kennis. In de psychologie wordt er onderscheid gemaakt in drie
verschillende soorten kennis:
- declaratieve kennis: weten wat, feitenkennis, langetermijngeheugen
gemakkelijk terug te vinden, snel verworven en snel vergeten
- procedurele kennis: weten hoe
niet gemakkelijk weer te geven, vraagt tijd (kunnen fietsen of zwemmen)
- episodische kennis: persoonlijke kennis, kennis over jezelf, dagelijkse ervaringen
je weet nog precies hoe het schoolgebouw eruit zag
Wat we met onze zintuigen waarnemen, komt in eerste instantie gedurende een zeer korte tijd in het
sensorisch geheugen terecht. Daar vindt onmiddellijk een selectie plaats. De meeste prikkels worden
niet verder doorgegeven en verdwijnen. De informatie die wel bewust en onbewust door ons wordt
opgemerkt maakt contact met de inhoud van ons langetermijngeheugen en activeert delen van dit
geheugen. De delen van het lange termijn geheugen die actief zijn, worden ook wel het
werkgeheugen genoemd. De processen die in het werkgeheugen plaatsvinden, spelen zich autonoom
en spontaan af. Het langetermijngeheugen slaat informatie op die voor lange tijd in de hersenen is
opgenomen.
Kernbegrippen
Stappenplan van onderzoek Leerstrategieën
Leerconcepten Zelfeffectiviteit (Self-Efficacy)
Leermotivatie Leerprestaties
Zelfbeeld Attributie, locus, stabiliteit
Stappenplan van onderzoek
1) Oriënteren: meer inzicht krijgen in aspecten van het leren van leerlingen. Bedenken thema
onderzoek.
Leerconcepten: Welke opvattingen hebben de leerlingen uit de klas met betrekking
tot het leren? Kun je deze opvattingen verbinden met literatuur?
Leermotivatie: Wat zijn belangrijke motieven voor de leerlingen uit je klas om te
leren? Op welke manieren kun je de intrinsieke motivatie van
kinderen aanspreken in je onderwijs?
Zelfbeeld: Op welke manieren omschrijven leerlingen zichzelf met betrekking tot
leren? Hebben leerlingen zicht op hun sterke en zwakke kanten van het
leren?
Leerstrategieën: Welke aanpakken laten leerlingen zien bij het leren en welke
verschillen kun je daarbij zien? Welke strategieën hebben de
leerlingen zichzelf eigen gemaakt?
Leerprestaties en attributie: Kunnen de leerlingen hun prestaties goed schatten
ten aanzien van leren? Welke beoordelingen geven
zij zichzelf ten aanzien van hun prestaties?
2) Richten: het verzamelen van informatie over je thema. Het bestuderen van literatuur en het
samenvatten.
3) Plannen: het plannen van je onderzoeksactiviteiten, zoals bijvoorbeeld een interview of een
vragenlijst.
4) Verzamelen: je verzamelt de informatie en je voert je onderzoek uit.
5) Analyseren en concluderen: het ordenen, analyseren en interpreteren van de verkregen
informatie.
6) Rapporteren en presenteren: stappen 4/5/6 leiden tot een onderzoeksverslag. Je geeft antwoord
op de hoofd- en deelvragen en je beschrijft kritisch de manieren waarop je de informatie hebt
verzameld en de uitvoering van de onderzoeksactiviteiten. Wat zijn zwakke plekken? Wat zou je een
volgende keer anders doen?
Leerstrategieën
Beschouwer (reflectief): je reflecteert op de uitgevoerde lessen met het lesmodel leerstrategieën
Denker (abstract): je bestudeert het artikel over het lesmodel leerstrategieën
Ontwerper (actief): je ontwerp lessen voor je stage waarin je de kennis toepast over het lesmodel
leerstrategieën
Doener (concreet): je voert de lessen met het lesmodel leerstrategieën uit in je stage
Herhalen: informatie repeteren, inslijpen
Organisatie: patronen ontdekken, groepjes maken, hoofd- en bijzaken onderscheiden
Elaboratie: persoonlijk maken van informatie, relaties leggen met wat je al weet
Verbeelding: creatief omgaan met informatie
, Leerstrategieën zijn manier om bewust invloed uit te oefenen op het leren om dit leren te
verbeteren.
Kenmerken van een goede leerder:
- Je kent verschillende strategieën
- Je kunt de strategieën op een goede manier uitvoeren
- Je weet wanneer je welke strategie in moet zetten (= metacognitie)
Tips bij het invullen van het lesmodel leerstrategieën
Beschrijf in de kolom leerstrategie wat de leerlingen moeten doen, niet wat jij als
leerkracht doet.
Je hoeft niet in iedere les en bij iedere fase van de les de vier leerstrategieën te
gebruiken. Beschrijf de strategie(ën) die belangrijk zijn voor je les.
Bij verbeelding maken leerlingen zelf actief beelden. Een filmpje laten is geen
verbeelding.
Lesmodel Leerstrategieën – toelichting en instructie
Kernbegrippen
Kennisstructuren Kennisnetwerken
Leerstrategieën Geheugensporen
Ontwerpmodel Betekenis
Declaratieve kennis Ordenend principe
Procedurele kennis Associaties
Episodische kennis Transfer
Sensorische geheugen Assimilatie
Werkgeheugen Accommodatie
Langetermijngeheugen Herhaling, organisatie, elaboratie, verbeelding
Persoonlijk interpretatiekader
Kennisstructuren zorgen ervoor dat leerlingen nieuwe stof kunnen koppelen aan structuren in hun
hoofd die de leerlingen al kennen.
In de cognitieve psychologie wordt leren omschreven als een proces waarbij nieuwe informatie
wordt verbonden aan al aanwezige kennis. In de psychologie wordt er onderscheid gemaakt in drie
verschillende soorten kennis:
- declaratieve kennis: weten wat, feitenkennis, langetermijngeheugen
gemakkelijk terug te vinden, snel verworven en snel vergeten
- procedurele kennis: weten hoe
niet gemakkelijk weer te geven, vraagt tijd (kunnen fietsen of zwemmen)
- episodische kennis: persoonlijke kennis, kennis over jezelf, dagelijkse ervaringen
je weet nog precies hoe het schoolgebouw eruit zag
Wat we met onze zintuigen waarnemen, komt in eerste instantie gedurende een zeer korte tijd in het
sensorisch geheugen terecht. Daar vindt onmiddellijk een selectie plaats. De meeste prikkels worden
niet verder doorgegeven en verdwijnen. De informatie die wel bewust en onbewust door ons wordt
opgemerkt maakt contact met de inhoud van ons langetermijngeheugen en activeert delen van dit
geheugen. De delen van het lange termijn geheugen die actief zijn, worden ook wel het
werkgeheugen genoemd. De processen die in het werkgeheugen plaatsvinden, spelen zich autonoom
en spontaan af. Het langetermijngeheugen slaat informatie op die voor lange tijd in de hersenen is
opgenomen.
