Uitgebreide samenvatting van het boek Bestuursrecht in het Awb tijdperk. bevat de hoofdstukken 10,12,13,14,15,16,17,18 en 19. Wetsartikelen zijn gemarkeerd.
Hoofdstuk 10 de handhaving van het bestuursrecht.
Handhaving in verschillende vormen: verkenning, definities en algemene bepalingen
Verkenning
X
Definities
Titel 5.1 Awb bevat om te beginnen belangrijke definities over bestuurlijke handhaving. Art
5.2 lid 1 Awb geeft een aantal algemene definities.
Onder een bestuurlijke sanctie wordt verstaan: een door een bestuursorgaan wegens een
overtreding opgelegde verplichting (om een geldsom te betalen of een overtreding te
beeindigen)
Bestuurlijke sancties worden onderscheden in herstelsancties en bestraffende sancties.
Herstelsanctie: een herstelsanctie (reparatoire, situatieve sanctie)is een sanctie die strekt
tot het geheel of gedeeltelijk ongedaan maken of beeindigen van een overtreding, tot het
beperken van de gevolgen van een overtreding.
Bestraffende sanctie: een bestraffende sanctie (punitieve repressieve sanctie) is een
bestuurlijke sanctie die beoogt de overtreder leed toe te voegen.
Overtreding: een overtreding is blijkens 5.1 lid Awb een gedraging die (of nalaten) in strijd is
met het bepaalde bij of krachtens enig wettelijk voorschrift.
Overtreder: een overtreder is blijkens het tweede lid de natuurlijke persoon of
rechtspersoon die de overtreding pleegt. Bij plegen gaat het om de overtreding fysiek
begaan.
Belangrijkste bestuurlijke sancties
De belangrijkste bestuurlijke sancties zijn de bestuurlijke boete, de last onder
bestuursdwang en de last onder dwangsom. De bestuurlijke boete is punitief van aard en
de rest is aan te merken als een herstelsanctie.
Algemene bepalingen
Titel 5.1 Awb ken naast definities ook nog een aantal belangrijke algemene bepalingen over
bestuurlijke sancties:
Wettelijke basis: zo mag er geen bestuurlijke sanctie worden opgelegd zonder wettelijke
basis. art. 5.4 Awb verder mag een bestuursorgaan geen bestuurlijke sanctie opleggen voor
zover voor de overtreding een rechtvaardigheidsgrond bestond. Art. 5.5Awb
Cumulatieverbod: er geldt een cumulatieverbod van herstelsancties: er mag slechts een
tegelijkertijd van kracht zijn ten aanzien van de overtreding in kwestie art. 5.6 Awb dit geld
niet voor de bestraffende sancties.
,Toezicht op naleving van de regels
er is meer uniformering gebracht over de regels op de toezicht op de naleving van regels. In
het hoofdstuk over handhaving is titel 5.2 opgenomen met als opschrift: toezicht op de
naleving. Hierin is de positie van toezichthouders geregeld.
Toezichthouder: een toezichthouder is een persoon die in bijzondere wetgeving is
aangewezen als degene die is belast met het houden van toezicht op de naleving van de
wettelijke voorschriften.
Evenredigheidseis toezicht:
Bij toezicht gaat het om het vinden van een evenwicht tussen enerzijds effectief toezien en
anderzijds de bescherming van de gerechtvaardigde belangen van degene die aan toeizcht
wordt onderworpen. Deze evenredigheidseis wordt vastgelegd in art. 513 Awb : een
toezichthouder moet zijn bevoegdheden dus op de voor de burger minst belastende wijze
uitoefenen.
Last onder bestuursdwang als herstelsanctie
De last onder bestuursdwang is een krachtig handhavingsmiddel. Art. 5.21 Awb geeft als
definitie: ‘de herstelsanctie inhoudende A) een last tot geheel of gedeeltelijk herstel van de
overtreding; en B) de bevoegdheid van het bestuursorgaan om de last door feitelijk
handelen ten uitvoer te leggen, indien de last niet tijdig wordt uigevoerd.’
Bestuursdwangbevoegdheid
De awb bevat in het algemeen bepalingen over de wijze van uitoefening van de
bestuursdwangbevoegdheid en het verhaal van de kosten van de bestuursdwang op de
overtreder, maar geeft niet aan in welke gevallen het bestuur bevoegd is tot optreden door
middel van bestuursdwang. Deze bevoegdheden zijn neergelegd in bijzondere wetgeving.
Zonder wettelijke basis in de bijzondere wet (5.4 Awb) kan een last onder bestuursdwang
niet worden opgelegd.
Materiele eisen van de bestuursdwangbevoegdheid:
Uit de omschrijving van de bestuursdwangbevoegdheid in de Awb blijkt dat het om een
bevoegdheid gaat en niet om een verplichting tot het toepassen ervan. het
bestuursorgaan heeft in beginsel de vrijheid om te beslissen of het daadwerkelijk zal
optreden tegen een illegale situatie of zal gedogen (niet zal optredem)
Bevoegd orgaan bij toepassen bestuursdwang
Welk orgaan bevoegd is tot het toepassen van bestuursdwang blijkt uit de wet waarin de
bevoegdheid is gegeven. Op gemeentelijk niveau is dat als gezegd het college van
burgermeester en wethouders. Verder gelden er bijzondere regels onder andere voor
commissies.
Bijkomende bevoegdheden.
Voor de uitoefening van bestuursdwang wordt in de Awb een aantal
bevoegdheden/dwangmiddelen gegeven. De bijkomende bevoegdheden zijn met de nodige
zorgvuldigheidseisen bekleed.
Kostenverhaal
Het is de overtreder zelf die voor de kosten moet opdraaien die het bestuursorgaan maakt
bij de toepassing van de bestuursdwang. Tenzij de kosten redelijkerwijs niet te zijnen lasten
behoren te komen, aldus art. 5.25 Awb
Het verhalen van de kosten op de overtreder is een logisch gevolg van de uitoefening van de
bestuursdwang: de kosten zijn gemaakt omdat de overtreder de last niet (tijdig) is
,nagekomen. Om die reden dient in de last te worden vermeld dat de kosten zullen moeten
worden vergoed aan het bestuursorgaan. Wanneer deze melding ontbreekt is kostenverhaal
niet mogelijk.
Kostenverhaal niet verplicht
Het bestuursorgaan is niet verplicht tot kostenverhaal over te gaan. in drietal gevallen is in
de rechtspraak uitgemaakt dat kostenaanschrijving ook niet mocht plaatsvinden.
1- Het eerste geval is ontwikkeld in het kader van de jurisprudentie over de bestrijding
van ongedierte. De hoge raad achtte de bestuursdwang als zodanig wel
gerechtvaardigd maar niet het kosten verhaal: de plaag was namelijk geen
rechtstreeks gevolg van gebrekkig onderhoud van het huis of de bouwkundige
situatie. Bovendien had de gemeente met de bestuursdwang een meer alleen
maatschappelijk belang dan alleen het beeindigen van de concrete wetsovertreding
2- Een andere reden voor het achterwege laten van het kostenverhaal kan zijn dat het
bestuursorgaan fouten heeft gemaakt bij de toepassing van de bestuursdwang. Bv
wanneer het bestuursorgaan niet voor de minst belastende maatregelen heeft
gekozen. Kosten kunnen dan niet volledig voor rekening van de ovetreder komen.
3- Een laatste reden om kostenverhaal achterwege te laten kan liggen in bijzondere
omstandigheden die aannemelijk moeten worden gemaakt door de overtreder.
Hoofdregel kostenverhaal
Geconcludeerd kan worden dat de hoofdregel luidt dat kostenverhaal mogelijk is maar dat
uitzonderingen hierop mogelijk zijn.
De kosten van bestuursdwang worden bij beschikking vastgesteld
Rechtsbescherming
Uit art. 5.24 Awb en art 5.9 Awb blijkt dat het besluit tot oplegging van een last onder
bestuursdwang als een beschikking moet worden aangemerkt. Dat betekent dat tegen
bestuursdwangbesluiten bestuursrechtelijke bescherming rechtsbescherming openstaat.
Last onder dwangsom als herstelsanctie
Bij deze sanctie ontstaat voor de overtreder de verplichting tot betaling van een geldsom
indien de last niet tijdig wordt uitgevoerd.
Dwangsombevoegdheid
Volgens art. 5.32 lid 1 Awb kan het orgaan dat bevoegd is een last onder bestuursdwang op
te leggen, in plaats daarvan (dus niet tegelijkertijd voor dezelfde overtreding) aan de
overtreder een last onder dwangsom opleggen. Dat betekent dus dat een bestuursorgaan
dat de bevoegdheid heeft een last onder bestuursdwang op te leggen ook bevoegd is te
kiezen voor een last onder dwangsom.
Geen wet nodig
Anders dan de bestuursdwangbevoegdheid en de bevoegdheid tot bestuurlijke boete is er
dus geen bijzondere wet nodig waarin de bevoegdheid tot het opleggen van een last onder
dwangsom is toegekend. Een voorwaarde is wel dat het belang dat het betrokken
voorschrift beoogt te beschermen zich niet tegen de last onder dwangsom verzet.
Evenredigheid bij dwangsom
, het vastgestelde bedrag moet verder in redelijke verhouding staan tot de zwaarte van het
geschade belang en de beoogde werking van de dwangsomoplegging. Het bedrag mag dus
niet hoger zijn dan noodzakelijk om de normhandhaving af te dwingen. de dwangsom is
bedoeld als herstelmaatregel, een bestraffend element zou niet aanwezig mogen zijn.
Bestuurlijke boete als bestraffende sanctie
In titel 5.4 Awb is een uitvoerige regeling van de bestuurlijke boete opgenomen waarop hier
slechts in hoofdlijnen wordt ingegaan. De bevoegdheid om een boete op te leggen is wel
nog steeds opgenomen in een tal van bijzondere wetten. De bevoegdheid om een boete op
te leggen is wel nog steeds opgenomen in een tal van bijzondere wetten
Definitie bestuurlijke boete art. 5.40 Awb geeft als definitie van een bestuurlijke boete een
bestraffende sanctie, inhoudende de onvoorwaardelijke verplichting tot betaling van een
geldsom
Lichte en zwarte boetes
De regeling maakt een onderscheid tussen lichte en zware boetes. Voor zware boetes
gelden strengere eisen. Anders dan in de lichte procedure is in de zware procedure het
opmaken van een boeterapport of proces-verbaal verplicht, geldt er altijd een hoorplicht en
moet worden voldaan aan de eis van functiescheiding tussen degene die de overtreding
constateert en degene die een boete oplegt. Verder verjaren lichte boetes al na 2 jaar en
zware na 5 jaar.
Geen verwijt
Voor alle bestuurlijke boetes geld dat deze niet mogen worden opgelegd indien de
overtreder geen verwijt kan worden gemaakt (schulduitsluitingsgrond art. 5.41 Awb) voor
alle sancties (reparatoir en punitief) geldt overigens op gond van een algemene bepaling van
art. 5.5 awb dat deze niet mogen worden opgelegd als er een rechtvaardigingsgrond voor de
overtreding bestaat.
Evenredigheid
Art. 5.46 Awb beoogt de evenredigheid van bestuurlijke boetes te waarborgen. Het
bestuursorgaan stemt de hoogte van de boete af op de ernst van de overtreding en de mate
waarin deze aan de overtreder kan worden verweten. Voor het geval dat de hoogte van de
boete wettelijk is bepaald, biedt art. 5.46 bw lid 3 de mogelijkheid een lagere boete op te
leggen dan voorzien indien aannemelijk kan worden gemaakt dat de boete te hoog is.
Punitieve sanctie
Als gezegd kan een bestuurlijke boete zonder rechterlijke tussenkomst door het bevoegde
bestuursorgaan worden opgelegd. Omdat het een punitieve sanctie betreft , zijn de eisen
van art. 6 EVRM van toepassing.
Intrekking beschikking en overige sancties
Wanneer de hiervoor genoemde sancties niet werken, kan intrekking van een beschikking
wellicht een optie zijn ter bereiking van normconform gedrag.
Samenloop van sancties
In de awb gelden er algemene regels over samenloop van sancties. Een algemeen
uitgangspunt is dat het bestuursorgaan geen herstelsanctie oplegt zolang een andere
wegens dezelfde gedraging opgelegde herstelsanctie van toepassing is (art 5.6 Awb) wat dus
wel mag is het opleggen van een last onder dwangsom als een al eerder opgelegde last
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller emmacvantussenbroek. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.36. You're not tied to anything after your purchase.
