Hoorcolleges
Voedingsonderzoek
BSc Gezondheidswetenschappen, VU Amsterdam
Inhoud
Introductiecollege ............................................................................................................................................................. 1
Hoorcollege 1: Klinimetrie: reproduceerbaarheid en validiteit ........................................................................................ 2
Hoorcollege 2: Lichaamssamenstelling en gezondheid .................................................................................................... 4
Hoorcollege 3: Lipiden en hart- en vaatziekten .............................................................................................................. 17
Hoorcollege 4: Voedselconsumptiemethoden: hoe maak je keuzes? ............................................................................ 27
Hoorcollege 5: Koolhydraten en gezondheid: het effect van suiker op lichaamsgewicht.............................................. 31
Hoorcollege 6: Ondervoeding in ontwikkelingslanden ................................................................................................... 36
Hoorcollege 7: Voedingsonderzoek in het ziekenhuis .................................................................................................... 44
Hoorcollege 8: Rol van voeding in gezondheidsbeleid ................................................................................................... 50
Hoorcollege 9: Eiwitmetabolisme ................................................................................................................................... 59
,Introductiecollege
Doelen
Hoorcolleges:
- Verdieping voedingsleer
- Rol van voeding bij het ontstaan en de behandeling van chronische ziekten
Werkcolleges:
- Klinimetrische aspecten van methoden binnen voedingsonderzoek
- Kritisch de resultaten van voedingsonderzoek kunnen interpreteren en evalueren
Werkcollege 2: Glucose opdracht
- Effect van voeding op glucoseconcentraties
- Analyse en interpretatie van voedingsonderzoek
- Opdracht uitvoeren in 2 stappen:
o Maaltijdontwerp inleveren (ontwerpen van twee maaltijden die aan alle eisen voldoen)
▪ Heeft een maaltijd met een lage glycemische lading een ander effect op de bloedglucose
concentraties dan een maaltijd met een hoge glycemische lading?
▪ Maaltijd A: hoge glycemische lading
▪ Maaltijd B: lage glycemische lading
o Na goedkeuring ontwerp ontvang je als groep een bestaande dataset en verdere instructies voor het
analyseren en schrijven van de korte paper
- 15 juni vóór 09:00 concept korte paper inleveren
- 18 juni: spreekuur voor vragen
- 26 juni vóór 12:00 inleveren definitieve versie
1
,Werkcollege 3: Meet the nutrition researcher
- Twee voedingsonderzoekers vertellen over hun loopbaan en hun huidige werk/onderzoek
- 11 juni vóór 15:00 inleveren vragen voor onderzoekers
- 15 juni en 17 juni per spreker twee tijdslots beschikbaar: inschrijven via canvas
Hoorcollege 1: Klinimetrie: reproduceerbaarheid en validiteit
Leerdoelen
- Kernbegrippen validiteit en reproduceerbaarheid begrijpen en onthouden
- Toepassen en interpreteren van enkele statistische methoden voor het vaststellen van validiteit en
reproduceerbaarheid van meetmethoden (scatterplot en correlatie coëfficiënt; Bland en Altman plot;
variatie coëfficiënt)
Valide meting?
Validiteit: in hoeverre meet een instrument het construct wat het beoogt te meten? → de werkelijkheid meten
- Wat is uw huidige gewicht? (in kg) → dit vragen is niet erg valide, want de persoon moet dit weten en moet
dit eerlijk willen vertellen
- Meting van de middelomtrek (volgens protocol) → kan valide zijn
Reproduceerbare meting?
Reproduceerbaarheid: de mate waarin herhaalde metingen bij (onveranderde) personen hetzelfde resultaat geven
→ (1) test-retest (dezelfde persoon meerdere keren testen), (2) intra-rater (doet de onderzoeker de meting steeds
op dezelfde manier, meten binnen één persoon), (3) inter-rater (reproduceerbaarheid tussen verschillende personen
en tussen verschillende onderzoekers)
- Gewicht met weegschaal (meer valide manier van gewicht meten dan het vragen) → een uur later nog een
keer op de weegschaal geeft dezelfde uitkomst = reproduceerbaar
o Iets kan wel reproduceerbaar zijn, maar niet valide → je vindt steeds hetzelfde, maar het is niet de
werkelijkheid (bijvoorbeeld als de weegschaal niet goed afgesteld staat)
- Energie-inname met dagboek: je vergeet altijd wel iets te noteren → over het algemeen zal de energie-
inname wel kloppen, maar het zal schommelen rondom de werkelijke waarde
o Dit is wel valide, want als je een gemiddelde kan nemen van meerdere metingen dan krijg je de
werkelijkheid → dit is echter niet reproduceerbaar
o Het is niet valide wanneer er standaard te veel of te veel wordt genoteerd, dan geeft het gemiddelde
ook de werkelijkheid niet weer
Synoniemen reproduceerbaarheid
- Betrouwbaarheid (reliability)
- Precisie (precision)
- Overeenstemming (agreement)
- En repeatability, variability, consistency, concordance, dependability, stability
- Maar NOOIT hetzelfde als validiteit
Validiteit en reproduceerbaarheid
Vormen van validiteit
Content validity (inhoudsvaliditeit): inhoud meting ≈ te meten construct
- Face validity: eerste (subjectieve) indruk
- Content validity: indruk van inhoud, in meer detail (o.a. expert panel)
2
,Voorbeeld content validity: ‘Een onderzoeker kan er door een college op gewezen worden dat in de vragenlijst om
de prevalentie van hart- en vaatziekten in een populatie vast te stellen, er geen vragen zijn opgenomen over
beroertes.’ → niet alle hart- en vaatziekten meegenomen, dus je meet een te lage prevalentie
Ander voorbeeld: ‘Een panel bestaande uit radiologen die beoordelen of een nieuwe MRI techniek adequaat werkt’
Criterion validity (criteriumvaliditeit): t.o.v. ‘gouden standaard’ te meten construct → dit komt niet vaak voor
- Concurrent validity: gouden standaard op hetzelfde moment
o Voorbeeld: in een onderzoek worden de resultaten van een activiteitenmeter voor het bepalen van
totaal energieverbruik vergeleken met de resultaten van dubbel gelabeld water (= de gouden
standaard)
- Predictive validity: gouden standaard in de toekomst
o Voorbeeld: risicoprofiel voor ziekenhuis-sterfte bij patiënten die een open hart operatie zullen
ondergaan: hoe goed kun je sterfte voorspellen met dit risicoprofiel? → dit weet je pas als je
verdergaat in de toekomst
Construct validity (construct validiteit): er is geen gouden standaard, vergelijken van resultaten van
meetinstrumenten met resultaten van soortgelijke meetinstrumenten
- Vooraf hypothesen formuleren over de relatie tussen de resultaten van het meetinstrument met de
resultaten van vergelijkbare meetinstrumenten of juist tegengestelde meetinstrumenten
Statistische methoden
1. Scatterplot en correlatie coëfficiënt
- Scatterplot laat de mate van correlatie zien tussen twee variabelen, bijvoorbeeld twee meetinstrumenten
- De mate van correlatie wordt uitgedrukt in Pearson’s r, standardized beta (correlatie coëfficiënt)
o Hoe dichter bij de 1 of -1 hoe beter de correlatie → dit is te zien aan de scatterplot
- Sterkte van lineair verband tussen twee variabelen
- Hoe goed volgt een scatterplot een rechte lijn: hoe meer het op een rechte lijn lijkt, hoe meer correlatie
- Invloed outliers (toevallige fouten of echte meetfouten): door middel van een scatterplot krijg je inzicht in de
outliers → je kan besluiten om de outlier uit de analyse te laten → opnieuw een scatterplot met een nieuwe
correlatie coëfficiënt
- Nadeel correlatie coëfficiënt: je pikt er geen outliers (toevalsfouten) mee op, maar ook geen systematische
fouten
o Voorbeeld: als X 1 meet, dan meet Y meer dan 1 → maar het is wel een rechte lijn
o Voorbeeld: meetinstrument Y meet zoveel keer meer of minder dan X, hoewel de
correlatiecoëfficiënt hoog is → correlatiecoëfficiënt hoog, maar klopt niet
2. Bland en Altman plot
- Systematische meetfout en mate van overeenstemming overzichtelijk maken
- X-as gemiddelde en Y-as is het verschil
- Rode lijn = de 0-lijn → als alle punten hier liggen is er geen verschil
- Gemiddelde verschil = systematische fout
3
, o Voorbeeld:
→ validiteit testen
- Hoe dichter de lijnen bij elkaar liggen, hoe kleiner de toevalsfout is
- Kijk naar systematische fout en limits of agreement (toevalsfout) om validiteit te beoordelen
o Houd hierbij rekening met het gemiddelde van de hele groep (bijvoorbeeld gemiddelde inname van
25 gram vezels) en het betrouwbaarheidsinterval (bijvoorbeeld tussen de 10 en 40 gram)
- Wat je een acceptabele fout vindt, hangt af van de eigen beoordeling
- Kijk ook naar de puntenwolk in zijn geheel, dit kan bijvoorbeeld bij een laag gemiddelde redelijk bij elkaar
liggen en bij een hoog gemiddelde erg uit elkaar liggen → niet gelijk verdeeld → limits of agreement kloppen
niet → bland en altman plot niet geschikt
o Voorbeeld:
- Je kan er ook reproduceerbaarheid mee bekijken → gemiddelde van de verschillende metingen op de X-as
en verschil ertussen op de Y-as
o Ook hierbij moet je ook weer kijken naar het systematische verschil en de limits of agreement en
rekening houden met het gemiddelde en de 95%-BI
3. Variatie coëfficiënt
- Mate van spreiding van metingen
- Het wordt vooral gebruikt voor het vaststellen van reproduceerbaarheid van meetinstrumenten
- Relatieve spreidingsmaat (dimensieloos): handig voor het vergelijken van verschillende methoden
- Variatie coëfficiënt = gemiddelde spreiding van metingen (voor bijvoorbeeld 2 meters) gerelateerd aan het
gemiddelde van alle metingen
- VC = (gemiddelde SD / overall gemiddelde) * 100 (%)
- Er is geen hard afkappunt, het hangt af van wat je aan het meten en vergelijken bent
- Hoe lager het percentage, hoe beter
Hoorcollege 2: Lichaamssamenstelling en gezondheid
Lichaamsgewicht en lichaamssamenstelling
- Gewicht zegt niet genoeg over de lichaamssamenstelling en de gezondheid van een persoon
- Twee personen met hetzelfde gewicht kunnen een heel ander gezondheidsprofiel hebben, denk hierbij
bijvoorbeeld aan iemand met overgewicht/obesitas en een bodybuilder
- Ook al zien mensen er van buiten hetzelfde uit, van binnen is de lichaamssamenstelling erg variabel
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller esmeedriehuis. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.88. You're not tied to anything after your purchase.