Staatsrecht uitgebreide samenvatting, uit het boek Praktisch Staatsrecht. H1 t/m H9. Mr. Y.M. Visscher Noordhoff Uitgevers 4e druk H1 t/m H9. ISBN 978-90-01-89962-2.
Bestuursrecht samenvatting
HOOFDSTUK 1: de Nederlandse staat en zijn bewoners
De Nederlandse staat
Kenmerken van een staat:
1. Een gemeenschap van mensen -> mensen die daartoe behoren vanwege afstamming of
eigen verzoek nationaliteit van de staat hebben verkregen. Symbolen als vlag, volkslied.
2. Op een bepaald grondgebied -> kent grenzen vastgelegd in verdrag. Territoriale zone 22 km
(12 mijl). Ook luchtruim behoort grondgebied.
3. Waarover een organisatie het hoogste gezag uitoefent -> hoogste gezag gericht op scheppen
en handhaven orde en recht. Alleen hoogste gezag staat mag geweld gebruiken =
geweldsmonopolie.
Erkenning van een staat door andere staten vierde kenmerk van staat beschouwd.
Soeverein = een zelfstandige en ondeelbare eenheid.
De Nederlandse staat is zelfstandig drager van rechten en plichten en kan als staatsmacht optreden
in het juridische verkeer binnen Nederland en in contact met andere staten.
De staat zorgt voor bescherming van de burgers door landsgrenzen te verdedigen en orde te
handhaven. Ook zorgt de overheid ervoor dat het algemeen belang wordt gediend -> wat in het
belang is van de meeste burgers en van de staat als geheel.
Publiekrecht onderverdeeld:
- Staatsrecht -> de manier waarop de inrichting van de staat en het optreden van de overheid
zijn georganiseerd, alsmede de belangrijke grondrechten van burgers.
Bijv. totstandkoming van wetten en regelingen en gebondenheid hieraan, verdeling
bevoegdheden binnen staat, bescherming burgers tegen optreden staat en handhaving van
individuele vrijheden van burgers.
- Bestuursrecht -> betrekking op de wijze waarop de overheid de samenleving bestuurt.
- Strafrecht -> regelt de bestraffing van (rechts)personen
Hoofdlijnen staatsrecht:
- Inrichting van de staat en verdeling bevoegdheden
- Handhaving individuele vrijheden van de burger
- Rechtspraak en rechtsbescherming tegen de overheid
- Totstandkoming, gelding en handhaving van het recht
Koninkrijk der Nederlanden
- Nederland behoort tot Koninkrijk der Nederlanden.
- Basis gelegd in 17e eeuw -> de gouden eeuw. Toen NL koloniseerde en onder NL staatsgezag
bracht.
- Nederlandse koloniën waren: Nederlands-Indië, Suriname, en 6 eilanden NL Antillen: Aruba,
Bonaire, Curaçao, Saba, Sint Eustatius en Sint Maarten.
- Indonesië en Sint-Maarten in 1945 en 1975 van Koninkrijk losgemaakt en onafhankelijk
staten geworden.
- Aruba in 1986 ook zelfstandige staat, maar verklaard bij Koninkrijk te willen blijven horen.
, - Koninkrijk der Nederlanden vanaf dat moment staatsrechtelijk samenwerkingsverband
tussen 3 landen: Nederland, de Nederlandse Antillen en Aruba met status apart.
- 15 december 2008 NL en staatsrechtelijke partners akkoord over nieuwe staatkundige
verhoudingen binnen Koninkrijk der Nederlanden. NL Antillen op 10-10-2010 opgeheven.
Curaçao en Sint Maarten zelfstandige staten binnen koninkrijk geworden. Bonaire, Sint
Eustatius en Saba status openbaar lichaam en soort overzeese gemeenten geworden. NL
regelgeving geleidelijk en niet volledig worden ingevoerd.
- Statuut voor Koninkrijk der Nederlanden is staatsregeling waarin afspraken zijn vastgelegd
over onderlinge verhoudingen in Koninkrijk en samenwerking. Wetten van toepassing in
gehele Koninkrijk heten Rijkswetten.
- Afzonderlijke staten hun eigen aangelegenheden zelf behartigen. Aruba, Curaçao en Sint
Maarten eigen bestuur, wetgever en rechterlijke macht.
Rechtsgevolgen Nederlanderschap:
1. Vrije toegang tot NL en vrij verblijven. Altijd in NL toegelaten en nooit worden uitgezet.
2. Wetboek van Strafrecht ook grotendeels van toepassing op Nederlanders buiten territorium
Koninkrijk misdrijven hebben gepleegd. Wet heeft exterritoriale werking.
3. Nederlander die in buitenland gevangengenomen wordt, geniet diplomatieke bescherming =
vertegenwoordigers NL zetten zich er voor in dat hij door buitenlandse staat goed wordt
behandeld. Ook proberen Nederlanders hun straf in NL mogen uitzitten.
4. Nederlanders worden niet aan andere staten uitgeleverd, als niet zeker is dat zij na
veroordeling hun straf mogen uitzitten in NL (art. 4 uitleveringswet)
5. Art. 4 Gw geeft Nederlanders het recht om onder anderen de leen 2 e Kamer,
volksvertegenwoordiging, te kiezen. Ook Nederlanders zelf gekozen worden als kamerlid.
6. Sommige openbare functies alleen door Nederlanders worden vervuld -> burgemeester,
rechter, vertrouwelijke functies als ambtenaar.
7. Nederlanders kunnen aanspraak maken op voorzieningen of uitkeringen -> bijstand,
kinderbijslag, huurtoeslag
Vreemdeling heeft de eerste 6 rechten niet, de laatste alleen als hij rechtmatig in NL verblijft.
Vreemdeling = hij die de Nederlandse nationaliteit niet bezit.
Staat bepaalt zelf hoe iemand nationaliteit staat verkrijgt of verliest -> NL en overzeese landen en
openbare lichamen is dit gereld in de RWN (Rijkswet op het Nederlanderschap).
Nederlanderschap
- Hoofdregel: Nederlander als één van je juridische ouders de Nederlandse nationaliteit bezit
- Nederlandse nationaliteit verkrijgen: derde generatie / adoptie / optieverklaring /
naturalisatieverzoek
- Vreemdelingen die voldoen aan art. 6 RWN -> Nederlanderschap verkrijgen door optie ->
door burgemeester bevestigd.
- Vreemdeling niet voor optie in aanmerking -> naturalisatieverzoek indienen Immigratie -en
naturalisatiedienst (IND).
- Naturalisatietoets -> laten zien ingeburgerd in Nederlandse samenleving. Verstaanbaar
maken, werk, inkomen, wonen, gezondheid, verkeer etc. Bevestigd, dan deelnemen aan
naturalisatieceremonie waar hij verklaring van verbondenheid uitspreekt.
, - Eigen nationaliteit vreemdeling gezien als belemmering inpassing Nederlandse samenleving,
geldt afstandsplicht -> uiterste best doen eigen nationaliteit kwijtraken anders verzoek
naturalisatie geweigerd.
- Marokkanen kunnen een dubbele nationaliteit hebben.
- Nederlanders kunnen Nederlanderschap ook verliezen -> als onherroepelijk veroordeeld
wegens misdrijf waarbij de essentiële belangen van Koninkrijk of één daartoe behorende
landen zijn geschaad. Ook degene die vrijwillig in vreemde krijgsdienst begeeft van staat die
betrokken is bij gevechtshandelingen tegen Koninkrijk dan wel tegen bondgenootschap
waarvan Koninkrijk lid is, verliest Nederlanderschap.
Verdrag van Schengen = 1985 paspoortcontroles binnengrenzen EU afgeschaft -> gevolg noodzaak in
NL iemands identiteit controleren toegenomen. Iedereen die 14+ is ID laten zien.
Koppelingsbeginsel = rechten vreemdeling gekoppeld aan rechtmatig verblijf.
Verhindert toegang tot NL aan vreemdeling als geen geldig ID, gevaar openbare orde ne veiligheid of
geen geld verblijf NL en terugreis.
Ambassade stukje NL grondgebied in buitenland, NL staatsmacht geldt.
Met visum verleent NL toestemming vreemdeling korte tijd in NL verblijven. Maximaal 3 maanden,
langer -> NL ambassade machtiging voorlopig verblijf aanvragen. Daarna verblijfsvergunning
aangevraagd -> altijd onder beperking = voor doel van het verblijf. EU burgers andere regels. Geen
visumplicht, vrije termijn 6 maanden en drempels langer verblijf lager.
- Asielzoekers moeten verblijfsvergunning asiel aanvragen -> rust- en voorbereidingstermijn
van 6 dagen vooraf. Daarna algemene procedure die maximaal 8 dagen duurt of verzoek kans
van slagen heeft. IND meer tijd nodig, dan geldt Verlengde Asielprocedure die enkele
maanden kan duren.
- Asielzoekers via Schiphol -> periode daar door in gevangenschap. Kansrijke asielzoekers
daarna afwachten in opvangcentrum of asielzoekerscentrum.
- Gegronde vrees eigen lang vervolg wegens ras, godsdienst, nationaliteit, politieke overtuiging
of bepaalde sociale groep wordt in Verdrag betreffende status van vluchteling als vluchteling
beschouwd.
Verblijfsvergunning alleen verleend:
- Als NL hiertoe verplicht is vanwege een verdrag zoals Vluchtelingenverdrag, op grond
waarvan asielzoeker als vluchteling wordt aangemerkt
- Als met aanwezigheid vreemdeling een wezenlijk Nl belang is gediend. Bijv. Maxima of baan
Nl waar geen Nederlanders voor te vinden zijn
- Als klemmende redenen zijn van humanitaire aard, zoals ziekte of hereniging kind of partner
- Overheid mag alleen inbreuk maken op grondrechten als dit wettelijk is bepaald.
- Regels en grondrechten zelf zijn vastgelegd in internationale verdragen en de Grondwet.
Constitutie / staatsregeling = de rechtsregels die het staatsgezag en de organisatie van de staat
vastleggen.
, Bronnen staatsrecht
- Statuut voor Koninkrijk der Nederlanden
Statuut regelt de organisatie van Koninkrijk en onderlinge verhoudingen en samenwerking
tussen NL en overzeese delen Koninkrijk.
- De Grondwet
Regelt de inrichting en functioneren Nederlandse staat en staatsorganen en de verdeling van
de staatsmacht. Regering = koning en ministers. Regering en staten generaal = formele
wetgever. Grondwet vult statuut aan zaken gehele koninkrijk betreffen. Ook grondrechten
die burgers beschermen.
- Wetten en reglementen
Als grondwet bepaald dat iets nader geregeld moet worden in wet in formele zin =
organieke wet. Bijv. provinciewet en gemeentewet.
- Gewoonterecht
Gewoonte is sprake als bepaald gebruik waarvan men vindt dat het juridisch zo hoort, een
zekere tijd voortduurt. Bijv. vertrouwensregel.
- Verdragen en Europese maatregelen
- Jurisprudentie
HOOFDSTUK 2: Grondrechten in Nederland
Grondrechten
Ieder mens geeft mensenrechten -> grondrechten en zijn onvervreemdbaar = niet overdraagbaar.
In Nederland vanaf 1814 steeds meer grondrechten in Grondwet vastgelegd.
Huidige grondwet grondrechten art 1 t/m 23 Gw.
- Klassieke grondrechten -> waarborgen vrijheden van burgers die de overheid moet
respecteren, waardoor boor de burger een staatsvrije sfeer wordt gewaarborgd.
Waarborgingsnormen, vrijheidsrechten.
- Sociale grondrechten -> vormen een opdracht voor de overheid om ervoor te zorgen dat er
sociale gerechtigheid heerst in de samenleving en dat iedere burger kan beschikken over
voldoende gezondheidszorg, onderwijs en inkomen.
Sociale grondrechten pas in 1983 in Gw opgenomen -> burgers kunnen actie overheid niet
afdwingen. Vóór 1983 golden ze al wel in internationale verdragen waarbij NL aangesloten.
VN 10 december 1948 Universele Verklaring van de Rechten van de Mens opgesteld.
Lidstaten van VN geven aan dat zij mensrechten erkennen als grondslag voor vrijheid, gerechtigheid
en vrede in de wereld en dat zij ernaar zullen handelen.
Mensenrechten vastgelegd in verschillende Europese Verdragen.
- Bescherming rechten mens - EVRM 1950
- Europees sociaal handvest ESH 1961
- Burgerrechten en politieke rechten IVBPR (BUPO) 1966
- Economische, sociale en culturele rechten IVESCR/ECOSOC 1966
- Rassendiscriminatie IVUR 1966
- VN-vrouwenverdrag 1979
- Antifolterverdrag 1989
- Kind - IVRK 1989
- EU 1 dec 2009 Verdrag van Lissabon als staatsrechtelijke organisatie toe te treden EVRM.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller JM0. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.26. You're not tied to anything after your purchase.
