Samenvatting praktische taaldidactiek voor het basisonderwijs
77 views 1 purchase
Course
Verdiepen in taalontwikkeling
Institution
Hogeschool Arnhem En Nijmegen (HAN)
Book
Portaal
Deze samenvatting is te gebruiken voor het tentamen verdiepen in taalontwikkeling. Met behulp van het boek 'portaal praktische taaldidactiek voor het basisonderwijs' is deze samenvatting gemaakt. De hoofdstukken die in deze samenvatting staan zijn: 1, 3, 4, 5, 8 en 10,
OWE 5: taalontwikkeling
Hoofdstuk 1, taalonderwijs
Paragraaf 1, waarom (taal)onderwijs?
Kernfuncties
3 functies van onderwijs:
1. Kwalificatie = het zich eigen maken van kennis, vaardigheden en houdingen die
leerlingen kwalificeren voor het leven in een maatschappij en het uitoefenen van een
beroep. (gaat samen met traditioneel taalonderwijs)
❏ Taalvaardigheden kunnen spreken, schrijven, lezen en luisteren
❏ Eerst basale kennis en vaardigheden → vervolgens specifieke kennis en
vaardigheden
2. Socialisatie = het voorbereid worden op een leven als lid van een gemeenschap
met eigen tradities, gewoonten, regels en praktijken.
❏ Het proces waarbij iemand bewust en onbewust cultuurkenmerken van een groep
overneemt
3. Subjectivering = de vorming van een persoon, het mens wordt als subject gezien en
niet als object waarover andere mensen beslissen wat ze met dat object willen doen
❏ Gaat over menselijke individualiteit en subjectiviteit
❏ Bewust worden van je verantwoordelijkheden en de ruimte krijgen om zich
aangesproken te voelen door hun omgeving
Kernfuncties en taalonderwijs
3 redenen om onderwijs te geven:
1. Taalonderwijs staat in dienst van de functies van het onderwijs: leerlingen leren beter
spreken, schrijven, lezen en luisteren waardoor ze gemakkelijker inhouden van
andere vakken kunnen verwerven. Kennis wordt vergroot door middel van taal en
kwalificeren zich zo om in een samenleving te leven.
2. Taal is een belangrijk element van onze cultuur, het is het instrument waardoor wij
als mens verschillen van alle andere bekende levenssoorten
3. Leerlingen leren zichzelf door taal kennen en kunnen zich uitdrukken
Paragraaf 2, visies
Visies op leren
Scholen richten hun onderwijs in op grond van aannames over hoe het onderwijs het best
gegeven kan worden en hoe leerlingen leren, die aannames zijn gebaseerd op
verschillende leertheorieën:
❖ Behaviorisme
❖ Cognitieve leertheorie
❖ Constructivisme = stelt de interactie tussen de lerende en de leeromgeving
centraal: leren is een actief proces van kennisverwerving, waarbij de kennis ontstaat
in interactie met anderen
Vroeger: communiceren en expressie gingen een belangrijke rol spelen in het onderwijs. Er
kwam aandacht voor aansluiting bij leefwereld en het milieu van de leerlingen.
Tegenwoordig: aandacht voor technologische ontwikkelingen, de communicatie verloopt
,sneller.
Visies op taalonderwijs
1. Traditioneel taalonderwijs = taal wordt gezien als een belangrijke drager van onze
cultuur.
❏ Nadruk op schriftelijke vaardigheden en op de vormaspecten
❏ Grammatica beheersing is belangrijk: leidt tot een betere taalbeheersing
❏ Schrijven: nadruk op spelling
❏ Lezen: nadruk op techniek van lezen
❏ Spreken en luisteren: weinig aandacht
Redekundige ontleding = ontleding in zinsdelen
Taalkundige ontleding = benoeming van woordsoorten
Voordeel: overzichtelijk
Nadelen: de aandacht voor de verschillende domeinen is niet evenwichtig en het geleerde
wordt door leerlingen niet als betekenisvol ervaren
2. Thematisch-cursorisch taalonderwijs = taal leren door taal te gebruiken in zinvolle
gebruikssituaties
❏ Er worden interessante taken voor leerlingen bij bedachte onderwerpen gekozen,
waarbij ze al werkend taal ervaringen opdoen die hun taalvaardigheid vergroten
❏ Er worden vakonderdelen geoefend die wel als belangrijk worden geacht, maar die
niet in het kader van een thema kunnen worden geleerd en geoefend (cursorisch
werken)
Voordeel: leerlingen zijn met thema’s bezig die als zinvol worden ervaren
Nadelen: het thematisch werken kost tijd waardoor het moeilijk is een balans te vinden
tussen het thematisch werken en het cursorisch werken
3. Taal bij alle vakken = taal is meer dan een materie die geleerd moet worden en dat
je door middel van taal kunt leren
❏ Taal gebruik je voor het leren van nieuwe inhouden en het verkrijgen van nieuwe
inzichten
❏ De leraar is sterk gericht op de interactie in de groep: praten in groepsverband
Voordeel: leerlingen gebruiken taal in een situatie die voor hen betekenisvol is, maar ook
transferproblemen worden voorkomen.
Nadeel: bepaalde taalonderdelen komen niet goed uit de verf, omdat deze beter
systematisch aangeleerd kunnen worden
4. Communicatief onderwijs = leerlingen leren door goed mondeling en schriftelijk te
communiceren
❏ Aandacht gaat naar het tot stand komen van de communicatie en het overbrengen
van de bedoeling van de spreker.
❏ Accent: leren spreken, luisteren, schrijven en lezen
,Zender → boodschap → ontvanger
Voordeel: leerlingen kunnen gemotiveerd raken door de gekozen situaties
Nadelen: de situaties kunnen gekunsteld worden doordat de leraar telkens kiest en niet alles
kan in een communicatieve situatie aangeboden worden
5. Whole-language benadering = taal wordt als geheel aangeboden, in plaats van in
kleine broekjes.
❏ Vertellen, luisteren, schrijven en lezen worden in samenhang ervaren en geleerd
worden
❏ Alle leerlingen hebben iets te vertellen, ook als ze niks meegemaakt hebben
6. Strategisch taalonderwijs = voor het uitvoeren van communicatieve taken moeten
kinderen strategieën leren beheersen
❏ Leerlingen krijgen procedures aangereikt, bijvoorbeeld in de vorm van een
stappenplan, die ze kunnen volgen om iets te doen
Voordeel: de leerlingen krijgen beschikking over een middel om greep op de taal te krijgen
Nadelen: de leerkracht gebruikt de procedures gemakkelijk gebruikt, waardoor de dit
verveelt raakt voor de leerlingen
7. Taakgericht taalonderwijs = leerlingen leren niet alleen taal om er taken mee uit te
voeren, ze leren taal juist ook door taken uit te voeren
❏ Er is een kloof tussen wat leerlingen aan taalvaardigheid bezitten en wat ze nodig
hebben om een taak goed uit te kunnen voeren: de leerlingen worden zodanig
geconfronteerd met dingen die ze eigenlijk nog niet kunnen
❏ Wat leerlingen zelf ontdekken, blijft hangen en leidt tot fundamenteel leren
Voordeel: leerlingen kunnen gemotiveerd raken door de gekozen situaties
Nadelen: de situaties kunnen gekunsteld worden doordat de leraar telkens kiest en niet alles
kan in een communicatieve situatie aangeboden worden
8. Interactief taalonderwijs = kent 3 pijlers:
● Betekenisvol leren = kinderen leren het best in contexten die voor hen belangrijk
zijn. Deze contexten zijn rijk, uitdagend, motiverend en herkenbaar.
● Sociaal leren = leerlingen leren in samenspraak en samenwerking met anderen.
Onder invloed van het voorbeeldgedrag van volwassenen en door hun gesprekken
met volwassenen en leeftijdsgenoten ontdekken leerlingen de betekenis en functie
van gesproken en geschreven taal
, ● Strategisch leren = leerlingen hebben concrete strategieën nodig om bepaalde
taalproblemen op een efficiënte wijze op te lossen. Zij verwerven veel van die
strategieën door samen te werken met anderen en door modelgedrag over te nemen.
Aanhangers van de interactieve visie hechten veel waarde aan open leersituaties waarin
leerlingen de gelegenheid hebben om het geleerde toe te passen, maar onderkennen ook
het belang van gerichte instructie: balans tussen beide leersituaties
Interactief onderwijs verenigt veel van de hiervoor genoemde visies in zich, met uitzondering
van het traditionele taalonderwijs.
Taalonderwijs in de praktijk
Geen enkele leerkracht geeft les vanuit een visie, er is sprake van combinatie van
elementen uit verschillende visies.
Paragraaf 3, inhouden en doelen
Inhouden
De 4 inhouden van het vak Nederlands:
1. Vaardigheden (spreken,luisteren, schrijven en lezen) = spreken en luisteren hebben
leerlingen al onder de knie voordat ze aan school beginnen, lezen en schrijven
vergen meer tijd om te leren.
2. Woordenschat = zonder woorden geen taal. Woordenschat speelt een rol bij de 4
domeinen van het taalonderwijs
3. Taalbeschouwing = leerlingen leren te reflecteren op taal-en taalgebruik, ze
gebruiken niet alleen taal maar denken ook na over de taal zelf. Om 2 redenen
belangrijk:
● Door middel van reflectie gaan de leerlingen zelf bewuster spreken, luisteren, lezen
en schrijven. De reflectie is ondersteunend voor het ontwikkelen en het bewust
hanteren van taal
● Het beschouwen van taal is de moeite waard
Ook reflecteren op de functies van taal:
❏ Communicatieve functie: hoe spreek je onbekenden aan?
❏ Conceptualiserende functie: welke synoniemen zijn er voor het woord leuk?
❏ Expressieve functie: hoe kan ik de tekst spannender maken?
4. Jeugdliteratuur = door boeken komen leerlingen in aanraking met verschillende
culturen, leven zich in anderen in en genieten van anderen. Ook wordt door
jeugdliteratuur de stijlfiguren (hyperbool, herhaling, overdrijving) aangeleerd.
Doelen
1. De kerndoelen basisonderwijs = scholen zijn verplicht een onderwijsaanbod te
realiseren dat voldoet aan deze kerndoelen
2. Tussendoelen bij de kerndoelen = vormen een concretisering van de kerndoelen
voor scholen die zoeken en inhouden van het taalonderwijs. 3 overzichten met
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ankerieken0705. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.92. You're not tied to anything after your purchase.
