Biologie (Biologie voor jou) Samenvatting Hoofdstuk 5 Transport
23 views 0 purchase
Course
Biologie
Level
HAVO
Book
Hand-opdrachtenboek 5b Biologie voor Jou 2e Fase Havo
Samenvatting van Biologie Hoofdstuk 5 Transport,
Methode: Biologie voor jou (5e editie),
5b HAVO
Jullie mogen mij altijd vragen stellen over mijn samenvattingen, powerpoints, bundels en/of mijn oefenvragen. Mail me dan even naar
Succes met leren en met je toets!
De cellen in je lichaam hebben voortdurend zuurstof nodig. Je hart zorgt ervoor dat
het bloed stroomt en stoffen transporteert in je lichaam. Als de bloedsomloop stopt,
zoals bij een hartstilstand, ontstaat een levensgevaarlijke situatie. Vaak staat bij een
hartstilstand het hart helemaal niet stil. De kamer van het hart kunnen snel en
ongecoördineerd trillen (kamerfibrilleren). Het hart pompt dan niet meer effectief en
de bloedstroom komt tot stilstand. Zo komt er nergens meer zuurstof aan en raakt het
slachtoffer binnen enkele seconden bewusteloos. De normale ademhaling valt weg
en de huid wordt bleker of zelfs blauwachtig. Na 4 tot 6 minuten raken hersencellen
onherstelbaar beschadigd. Daarna lopen ook andere organen schade op.
De bloedsomloop
Bij eencellige organismen en bij dieren die uit enkele cellagen zijn opgebouwd, vindt
transport van stoffen plaats over kleine afstanden. Het transport vindt plaats door
diffusie. Alleen bij korte afstanden is het transport door diffusie groot genoeg om alle
cellen van zuurstof te voorzien. Bij grotere afstanden in grotere organismen, is alleen
transport door diffusie niet toereikend. Deze dieren hebben dan ook een speciaal
transportmechanismen nodig, zoals een bloedsomloop. Bij een bloedsomloop vindt
transport plaats door bloed dat door het lichaam stroomt. De kracht hiervoor wordt
geleverd door een hart. Het hart pompt het bloed door bloedvaten. Zo worden de
stoffen sneller naar de cellen gebracht dan door diffusie. Het kan ook een andere
functie hebben. Bijvoorbeeld warmte verdelen over het gehele lichaam. De
bloedsomloop zorgt voor een homogeen (gelijkmatig) en constant intern milieu.
Het speelt ook een rol bij de afweer tegen onder andere ziekteverwekkers.
Circulatiesystemen
Gedurende de evolutie zijn verschillende circulatiesystemen ontstaan die passen bij
de bouw en de leefwijze van het dier. Geleedpotigen zoals een sprinkhaan en
krabben hebben een open systeem en een buisvormig hart dat de lichaamsvloeistof
(hemolymfe) rond de organen laat bewegen. Bij sommige diersoorten vind je
meerdere harten. Regenwormen hebben een buisvormig hart met meerdere
hulpharten. Inktvissen hebben een gewoon hart en twee kieuwharten. Ze hebben
beide een gesloten bloedsomloop. Daarbij is het bloed in bloedvaten gescheiden van
de lichaamsvloeistof. Het transport van stoffen kan effectiever en over grotere
afstanden plaatsvinden dan bij een open bloedsomloop.
Vissen hebben een enkelvoudige bloedsomloop. Per omloop stroomt het bloed 1
keer door het hart. Het hart van een mens bestaat uit 2 helften, een linker- en een
rechterharthelft. De rechterharthelft pompt het bloed naar de longen. Vanuit de
longen gaat het bloed naar de linkerhelft. Dat is de kleine bloedsomloop. Daarbij
neemt het bloed zuurstof op en geeft het koolstofdioxide af. De linkerhelft pompt het
bloed heel het lichaam door. Het bloed stroomt door alle organen. Vanuit deze
organen gaat het bloed weer terug naar de rechterharthelft. Dat heet de grote
bloedsomloop. Hierbij wordt zuurstof en voedingsstoffen afgegeven aan de cellen
en koolstofdioxide en afvalstoffen opgenomen in het bloed.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller samenvattingenstuviac. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.62. You're not tied to anything after your purchase.
