Microbiologie: deel virologie
Inleiding
1. Eigenschappen van virussen
Eigenschappen:
- Obligate intracellulaire moleculaire parasieten
→ zijn afhankelijk van gastheer om te overleven
- Infectieus
- Niet met lichtmicroscoop waarneembaar
- Genoom is ofwel DNA ofwel RNA [enkel of (partieel)dubbelstrengig, al dan niet
gefragmenteerd]
- De meeste virussen veroorzaken, na inoculatie op celculturen, een typisch cytopathogeen
effect (CPE)
o Inoculatie = proces waarbij een micro-organisme opzettelijk wordt geïntroduceerd in
een organisme of medium om een reactie van het immuunsysteem op te wekken of
om de groei van micro-organismen te bevorderen
o Het cytopathogeen effect is de schadelijke verandering die een virus teweegbrengt in
de morfologie en functie van geïnfecteerde gastheercellen.
- In tegenstelling tot bacteriën zijn virussen niet gevoelig aan antibiotica
Afmetingen van virussen:
- Een bacterie is zo’n 1000 nm groot
- Pokkenvirus ~ 300 nm
- Herpesvirus ~ 100 nm
- Picornavirus (→ verkoudheden) ~ 25 nm
→ niet waarneembaar met lichtmicroscopie, wel elektronenmicroscopie en X ray
Overzicht van virale infectie ziekten: GOED
KENNEN
- Coxsackievirus B = hartinfarct bij
sportmensen veroorzaken
- * papilloma
,Cytopathogeen effect van virussen in celcultuur:
Het cytopathogeen effect is de schadelijke verandering die een virus teweegbrengt in de morfologie
en functie van geïnfecteerde gastheercellen.
Je hebt een celcultuur in een medium, de cellen bevinden zich op de bodem. Je gaat de cellijn
infecteren met een virus → cytopathogeen effect: virus gaat cellen kapot maken/ beschadigen.
- Plaque vorming (vb herpes, HIV)
- Synctium vorming
= cel met meerdere kernen waartussen het celmembraan verdwenen is)
o Wanneer envelopvirussen (vb HIV) gastheercellen infecteert
→ fusie tussen naburige cellen bevordert
→ vorming van een veelkernige celstructuur binnen een gemeenschappelijke
celmembraan = syncytium
o Syncytiumvorming wordt vaak geassocieerd met schade aan weefsels en organen, en
het kan een rol spelen in de verspreiding van virussen binnen het gastheerorganisme.
o Het kan leiden tot verstoring van weefselarchitectuur en functie, wat bijdraagt aan de
ernst van bepaalde virale aandoeningen.
- Lysis van cellen
→ Het bestuderen van het cytopathogeen effect is essentieel voor het begrijpen van de pathogenese
van virale infecties en het ontwikkelen van strategieën voor de behandeling en preventie van virale
ziekten (antivirale producten ontwikkelen).
2. Classificatie van virussen
Op basis van virale symmetrie van de capside
De capside is de proteïneomhulling die het genetisch materiaal van een virus beschermt; het kan 3
soorten vormen hebben:
1. Icosahedraal
- Structuur van een eicosaheder/ icosaheder
o 20 vlakken met 12 hoekpunten en 30 zijden
o Voorbeelden: adenovirus, herpesvirus, picornavirus
- De structurele eenheid (van een capside) is een capsomeer
o Het bestaat uit meerdere kopieën van hetzelfde eiwit = herhaalde bouwstenen
o Capsomeren zijn verantwoordelijk voor het creëren van de symmetrische vorm van
de virus capside.
o Bestaat uit
▪ Pentonen → steeds 12
▪ Hexonen → veel verschil in aantal
Grotere virussen bezitten meer capsomeren. Het aantal
pentonen is steeds 12, het aantal hexonen kan variëren.
, 2. Helicaal
- De capside is nu een helicale vorm
- Het genetisch materiaal zit er nog steeds in verpakt
3. Complex
- Mengeling van capside en incapside
- Niet de typische symmetrische vormen zoals icosaëders of helices vertoont.
→ onregelmatige, niet-geometrische vorm.
- Pokkenvirus = een van de meest dodelijke ziektes uit het verleden!!
- Ander vb: bacteriofagen
o Bacterie infecterend, geen echt virus
o Landen op bacterie → DNA inspuiten → bacterie doodmaken
5 basistypen van virale symmetrie
- Naakt icosahedraal vb poliovirus, adenovirus, hepatitis A virus
- Naakt helicaal: vb tobacco mosaic virus (geen gekende humane pathogenen)
- Icosahedraal met enveloppe: vb herpes virus, HIV, gele koorts
- Helicaal met enveloppe vb rabiës virus, influenza virus, para-influenza virus, bof virus,
mazelen virus
- Complex type: vb Pokken virussen
Naamgeving:
Genoomstructuren van virussen:
DNA
- Dubbelstrengig (herpes virus)
- Enkelstrengig (parvo virus B19)
- Partieel dubbelstrengig (hepatitis B virus)
o Zowel ss als ds
- Circulair dubbelstrengig
(HPV = humaan papilloma virus)
RNA
- Dubbelstrengig (rota virus = dodelijk voor
kleine kinderen)
- Enkelstrengig (mazelen & corona)
, Baltimore classificatie:
- Een virus moet kunnen infecteren,
repliceren en nieuwe virus partikels maken;
hiervoor is mRNA nodig. De Baltimore
classificatie bespreekt hoe het viraal
genomisch materiaal naar mRNA wordt
omgezet.
- Classificatie van 1 tem 6
→ klasse 6 = retrovirussen!!
o Van RNA → ssDNA → dsDNA
o Retro = van RNA naar DNA
Overzicht virussen:
RNA: Classificatie voor families
- Picorna
o Jaarlijkse verkoudheden, soms ook meerdere per jaar → veel voorkomen want
makkelijk doorgeven
o Zijn klein zodat ze makkelijk via de lucht kunnen verspreiden
- Flavi
o Verwacht dat deze gaan groeien de komende jaren dmv opwarming van aarde
o Verspreid door muggen
o vb denge virus
- Retro
o Heel klein dus je zou denken makkelijker tegenhouden, maar niet geval
o HIV 1 en 2 → leidt tot de ziekte AIDS
- Toga → eerste weken zwangerschap = dodelijk voor de foetus; wel een vaccin
- Corona:
o Vroeger had niemand interesse hier: verkoudheden geven
o Later andere soorten: coronacrisis
- Filo
o Draadvormig
o Ebolavirus = zeer dodelijk
- Rabdo → rabiës virus
o Hondsdolheid
o Dodelijk virus
- Orthomixo → influenza virussen
- Paramyxo → mazelen, bof, RSV (RSV bij kleine kinderen: gevaarlijk)
- Arena:
o Vooral in midden/ zuid Amerika
o Vooral bij knaagdieren → soms bij de mens → zeer dodelijk
→ exotische ziektes; komen soms
voor maar verdwijnen snel; als je
infectie krijgt: zeer snel ziek en snel
dood, dus virus minder goed
doorgeven
Inleiding
1. Eigenschappen van virussen
Eigenschappen:
- Obligate intracellulaire moleculaire parasieten
→ zijn afhankelijk van gastheer om te overleven
- Infectieus
- Niet met lichtmicroscoop waarneembaar
- Genoom is ofwel DNA ofwel RNA [enkel of (partieel)dubbelstrengig, al dan niet
gefragmenteerd]
- De meeste virussen veroorzaken, na inoculatie op celculturen, een typisch cytopathogeen
effect (CPE)
o Inoculatie = proces waarbij een micro-organisme opzettelijk wordt geïntroduceerd in
een organisme of medium om een reactie van het immuunsysteem op te wekken of
om de groei van micro-organismen te bevorderen
o Het cytopathogeen effect is de schadelijke verandering die een virus teweegbrengt in
de morfologie en functie van geïnfecteerde gastheercellen.
- In tegenstelling tot bacteriën zijn virussen niet gevoelig aan antibiotica
Afmetingen van virussen:
- Een bacterie is zo’n 1000 nm groot
- Pokkenvirus ~ 300 nm
- Herpesvirus ~ 100 nm
- Picornavirus (→ verkoudheden) ~ 25 nm
→ niet waarneembaar met lichtmicroscopie, wel elektronenmicroscopie en X ray
Overzicht van virale infectie ziekten: GOED
KENNEN
- Coxsackievirus B = hartinfarct bij
sportmensen veroorzaken
- * papilloma
,Cytopathogeen effect van virussen in celcultuur:
Het cytopathogeen effect is de schadelijke verandering die een virus teweegbrengt in de morfologie
en functie van geïnfecteerde gastheercellen.
Je hebt een celcultuur in een medium, de cellen bevinden zich op de bodem. Je gaat de cellijn
infecteren met een virus → cytopathogeen effect: virus gaat cellen kapot maken/ beschadigen.
- Plaque vorming (vb herpes, HIV)
- Synctium vorming
= cel met meerdere kernen waartussen het celmembraan verdwenen is)
o Wanneer envelopvirussen (vb HIV) gastheercellen infecteert
→ fusie tussen naburige cellen bevordert
→ vorming van een veelkernige celstructuur binnen een gemeenschappelijke
celmembraan = syncytium
o Syncytiumvorming wordt vaak geassocieerd met schade aan weefsels en organen, en
het kan een rol spelen in de verspreiding van virussen binnen het gastheerorganisme.
o Het kan leiden tot verstoring van weefselarchitectuur en functie, wat bijdraagt aan de
ernst van bepaalde virale aandoeningen.
- Lysis van cellen
→ Het bestuderen van het cytopathogeen effect is essentieel voor het begrijpen van de pathogenese
van virale infecties en het ontwikkelen van strategieën voor de behandeling en preventie van virale
ziekten (antivirale producten ontwikkelen).
2. Classificatie van virussen
Op basis van virale symmetrie van de capside
De capside is de proteïneomhulling die het genetisch materiaal van een virus beschermt; het kan 3
soorten vormen hebben:
1. Icosahedraal
- Structuur van een eicosaheder/ icosaheder
o 20 vlakken met 12 hoekpunten en 30 zijden
o Voorbeelden: adenovirus, herpesvirus, picornavirus
- De structurele eenheid (van een capside) is een capsomeer
o Het bestaat uit meerdere kopieën van hetzelfde eiwit = herhaalde bouwstenen
o Capsomeren zijn verantwoordelijk voor het creëren van de symmetrische vorm van
de virus capside.
o Bestaat uit
▪ Pentonen → steeds 12
▪ Hexonen → veel verschil in aantal
Grotere virussen bezitten meer capsomeren. Het aantal
pentonen is steeds 12, het aantal hexonen kan variëren.
, 2. Helicaal
- De capside is nu een helicale vorm
- Het genetisch materiaal zit er nog steeds in verpakt
3. Complex
- Mengeling van capside en incapside
- Niet de typische symmetrische vormen zoals icosaëders of helices vertoont.
→ onregelmatige, niet-geometrische vorm.
- Pokkenvirus = een van de meest dodelijke ziektes uit het verleden!!
- Ander vb: bacteriofagen
o Bacterie infecterend, geen echt virus
o Landen op bacterie → DNA inspuiten → bacterie doodmaken
5 basistypen van virale symmetrie
- Naakt icosahedraal vb poliovirus, adenovirus, hepatitis A virus
- Naakt helicaal: vb tobacco mosaic virus (geen gekende humane pathogenen)
- Icosahedraal met enveloppe: vb herpes virus, HIV, gele koorts
- Helicaal met enveloppe vb rabiës virus, influenza virus, para-influenza virus, bof virus,
mazelen virus
- Complex type: vb Pokken virussen
Naamgeving:
Genoomstructuren van virussen:
DNA
- Dubbelstrengig (herpes virus)
- Enkelstrengig (parvo virus B19)
- Partieel dubbelstrengig (hepatitis B virus)
o Zowel ss als ds
- Circulair dubbelstrengig
(HPV = humaan papilloma virus)
RNA
- Dubbelstrengig (rota virus = dodelijk voor
kleine kinderen)
- Enkelstrengig (mazelen & corona)
, Baltimore classificatie:
- Een virus moet kunnen infecteren,
repliceren en nieuwe virus partikels maken;
hiervoor is mRNA nodig. De Baltimore
classificatie bespreekt hoe het viraal
genomisch materiaal naar mRNA wordt
omgezet.
- Classificatie van 1 tem 6
→ klasse 6 = retrovirussen!!
o Van RNA → ssDNA → dsDNA
o Retro = van RNA naar DNA
Overzicht virussen:
RNA: Classificatie voor families
- Picorna
o Jaarlijkse verkoudheden, soms ook meerdere per jaar → veel voorkomen want
makkelijk doorgeven
o Zijn klein zodat ze makkelijk via de lucht kunnen verspreiden
- Flavi
o Verwacht dat deze gaan groeien de komende jaren dmv opwarming van aarde
o Verspreid door muggen
o vb denge virus
- Retro
o Heel klein dus je zou denken makkelijker tegenhouden, maar niet geval
o HIV 1 en 2 → leidt tot de ziekte AIDS
- Toga → eerste weken zwangerschap = dodelijk voor de foetus; wel een vaccin
- Corona:
o Vroeger had niemand interesse hier: verkoudheden geven
o Later andere soorten: coronacrisis
- Filo
o Draadvormig
o Ebolavirus = zeer dodelijk
- Rabdo → rabiës virus
o Hondsdolheid
o Dodelijk virus
- Orthomixo → influenza virussen
- Paramyxo → mazelen, bof, RSV (RSV bij kleine kinderen: gevaarlijk)
- Arena:
o Vooral in midden/ zuid Amerika
o Vooral bij knaagdieren → soms bij de mens → zeer dodelijk
→ exotische ziektes; komen soms
voor maar verdwijnen snel; als je
infectie krijgt: zeer snel ziek en snel
dood, dus virus minder goed
doorgeven
