Class notes
Hoorcollege 4 Encyclopedie der Rechtswetenschap II
- Course
- Institution
Hoorcollege 4 Encyclopedie der Rechtswetenschap II. Onderwerp: liberalisme en de neutrale staat.
[Show more]
Seller
Follow
jantxx_1999
Reviews received
Content preview
Week 4 Encyclopedie II – Liberalisme en de neutrale staatStructuur hoorcollege
1. Het liberalisme bij Locke en Mill.
2. Verenigbaarheid van liberalisme en utilisme.
3. Grondbeginselen van de hedendaagse liberale staat.
4. Alomvattend liberalisme (Mill) vs. politiek liberalisme (late Rawls)
5. Casus 1: De participatieverklaring. Als je Nederlander wilt worden dan moet je inburgeren,
daarbij hoort de participatieverklaring als afsluiting van het traject: verklaring om bepaalde
waarden te respecteren en dat je je actief wilt inzetten als Nederlander. Past dit bij een
liberale samenleving?
6. Casus 2: In hoeverre kan een liberale staat nationale tradities bevorderen zonder zijn liberale
grondslag te verliezen?
Het mensbeeld van Locke: de mens en zijn natuurlijk recht op vrijheden, leven en eigendom.
Contractsfilosoof. Natuurtoestand is op zich zelf niet onaangenaam, want je kunt een leven
opbouwen waarbij je jezelf kunt ontplooien. Natuurtoestand is een situatie van overvloed. Je moet
zelf aan de slag/aan het werk gaan. Je hebt natuurlijke vrijheden in de natuurtoestand op grond van
het natuurrecht. Het levensgeluk van het individu schuilt in de vrijheid die hij of zij heeft om zijn
leven vorm te geven, actief gebruik maken van je vrijheden. In de natuurtoestand zal dat toch niet
goed gaan, want er is geen overheid, dus ontstaat makkelijk een conflict, zonder een onafhankelijke
partij om dat incident op te lossen, eigenrichting leidt tot een onwenselijke situatie, moeilijk om
proportioneel te straffen. Dat is de reden dat we ook naar een burgerlijke toestand toe moeten, om
vrijheden te behouden, maar vrijheden die in de natuurtoestand moeilijkheden meebrengen die ga
je overdragen aan de overheid, die die rechten voortaan gaat uitoefenen. Mens behoud wel
vrijheden als het recht op leven, vrijheid van meningsuiting en het recht op eigendom. De overheid
heeft de taak om die vrijheden te waarborgen. Overheid mag beleid maken, maar dit mag niet ingaan
tegen jouw natuurlijke vrijheden.
Het mensbeeld van Mill (1859): in verzet tegen de macht van de gewoonte ten faveure van de
individuele vrijheid
• De staat dient gebaseerd te zijn op rationele principes. De staat kan de vrijheid van burgers
makkelijk beperken, als dat gebeurd ben je je individuele vrijheid kwijt. Dit soort staten zijn
paternalistisch/niet-liberaal, voorbeeld: Noord Korea. Omgekeerde van wat Mill wilde. De
staat moet de burger vrij laten om op zijn eigen manier zijn leven in te richten. Belangrijkste
principe is: staat is er hoofdzakelijk om de individuele vrijheden van burgers te beschermen.
• Het beschermen van individuele vrijheid is rationeel.
• Inbreuk op individuele vrijheid is in principe slechts geoorloofd wanneer iemands handelen
(aantoonbaar) schade bij anderen veroorzaakt, of dreigt te veroorzaken. Rationeel criterium
, op grond waarvan je kan beslissen of een inbreuk legitiem is of niet. Principe: schaalbeginsel.
Wanneer iemands handelen aantoonbaar schade bij anderen veroorzaakt. Je gebruikt je
vrijheid dan verkeerd, op een schadelijke manier. In alle anderen gevallen is inbreuk niet
gerechtvaardigd. Als je enkel jezelf schade toebrengt, vindt Mill dat je niet moet ingrijpen.
Uitzondering: minderjarigen. Schadebeginsel geldt enkel voor mensen die in de volle rijpheid
van hun geestesvermogen zijn, dus enkel voor volwassenen.
• Boek ‘On liberty’. Waarom het belangrijk is om in een moderne samenleving individuen de
vrijheid moeten hebben om hun leven vorm te geven. Mensen moeten autonoom zijn, je
hoef je niet te laten leiden door alle routines die het sociale leven jouw opdringt.
Locke en Mill en de rationalisering van de wereld
• Locke: door arbeid, techniek en geld weet de mens de wereld om hem heen te exploiteren
en naar zijn hand te zetten. Past in een ontwikkeling in de geschiedenis waarin het niet
zozeer gaat om religie of eer, maar om welvaartmaximalisatie.
• Mill: de functie van de liberale staat is het maximaliseren van de welvaart van de bevolking
als geheel, ten behoeve van het individu en zijn rechten. Ook sterk beïnvloed door Bentham.
Handelingen zijn goed als ze bijdragen aan de gezamenlijke welvaart. Ook goed voor de
vrijheden voor iedereen. Als de welvaart toeneemt zou iedereen meer mogelijkheden
moeten hebben.
• Sommige menselijke levensvormen zijn hier nog niet toe in staat en blijven achter of gaan
ten onder. Koloniale filosofie: enkel Europeanen zijn ver genoeg in hun ontwikkeling om deze
theorie aan te nemen. Wij moeten anderen onderwerpen om hen ook op het pad van
ontwikkeling en verbetering te brengen. Paternalistisch koloniaal bestuur.
• Locke legitimeerde slavernij en onteigening van de Indianen; Mill het Britse koloniale regime
in India.
Het utilisme van Mill: individuele rechten zijn niet heilig, maar verdienen wel extra bescherming
• Regelutilisme: maatregelen zijn moreel gerechtvaardigd als die leiden tot het grootste geluk
van het grootste aantal mensen. Als je met jouw maatregel bepaalde rechten schendt, dan is
de schending door die maatregel zelf schadelijk aan de rechterlijke orde. Het is voor ieders
rechtspositie nadelig als de overheid vrij gemakkelijk inbreuk kan maken op veel
grondrechten. Leed dat iedereen voelt, want men voelt zich onveiliger. Mill wilt niet dat er te
makkelijk individuele rechten geschonden kunnen worden. Je mag enkel schenden als er een
heel groot goed mee wordt gediend, denk aan het terrorisme voorbeeld. Bij kleinere doelen
is het niet meer utilistisch te rechtvaardigen om dat door te zetten.
• Grondrechten zijn zo waardevol dat het zelden “nuttig” zal zijn die rechten te schenden.
(Mill’s nuancering op Bentham). Een voorbeeld dat het wel kan is bij een mogelijke aanslag
die vrijwel zeker plaats gaat vinden, dan is het gerechtvaardigd om bijv. mensen een
huisgebod te geven.
• Soms moeten individuele rechten worden geschonden om erger leed te voorkomen,
bijvoorbeeld als het voortbestaan van de staat in gevaar is. Individuele rechten kunnen in
deze visie aan de kant worden geschoven. Mill heeft geprobeerd om het utilisme van
Bentham te nuanceren, door grondrechtenschendingen zwaarder mee te wegen in de
berekening die je moet maken.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jantxx_1999. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
70055 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now