Als je er 2,50 euro voor wilt betalen, mail naar christinevonkk gmail. Stuvia vraagt namelijk service kosten.
Dit is een samenvatting van het leesboekje 'Damals war es Friedrich'.
Damals war es Friedrich
Het boek heeft een chronologische volgorde waarin de gebeurtenissen van het leven van Friedrich en
de ik-figuur wordt omschreven. Dit is de periode van 30 januari 1933 (Hitler wordt Reichskanzler) tot
en met 8 mei 1945 (ineenstorting van het Duitse Rijk).
Hoofdpersonen
Friedrich Schneider: boven buurjongen van ik-persoon, Joods, geboren 1925, 1942 overleden. Is
16/17 geworden. Één week na ik-persoon geboren.
Ik-figuur: is hier een naam van bekend? Geboren 1925.
Herr Schneider: vader van Friedrich.
Frau Schneider: moeder van Friedrich.
Moeder van ik-figuur:
Vader van ik-figuur: is lid van de Partij, maar heeft geen hekel aan joden. De Partij gaf hem werk.
Herr Resch: de huisbaas. Heeft een hekel aan joden en doet er alles aan om het leven van de
Schneider familie zuur te maken. Hij is een onvriendelijke, gewetenloze man. Aan het einde komt
naar boven, dat hij Friedrich toch geen ellendige dood gunt.
Titelverklaring
Damals waren es die Juden…
Heute sind es dort die Schwarzen...
Hier die Studenten…
Morgen werden es vielleicht die Weißen,
Die Christen oder die Beamten sein…
Dit stukje gaat volgens mij over dat in WOII (de tijd waarin het boek zich afspeelt) de Joden vervolgd
werden. Nu worden de ‘zwarten’ gediscrimineerd. En later kunnen het de blanken, de christenen of
de ambtenaren zijn die vervolgd/gediscrimineerd worden. ‘Damals war es Friedrich’ doelt denk ik op
het einde van het boek, waar Friedrich overlijdt en hij degene was die vervolgd wordt:
Damals waren es die Juden/Friedrich…
Heute sind es dort die Schwarzen...
Hier die Studenten…
Morgen werden es vielleicht die Weißen,
Die Christen oder die Beamten sein…
Samenvatting
1925: de nood en de werkloosheid stijgt snel. Vader ik-figuur is werkloos. Een week na ik-figuur zijn
geboorte werd Friedrich Schneider geboren. Zij wonen in dezelfde flat, de verhuurder is Herr Resch.
De vader van Friedrich is ambtenaar bij de post.
1929: Friedrich komt bij ik-persoon spelen omdat zijn moeder weg moet. Dit is de eerste keer dat de
jongens samen spelen. Na dat er gespeeld is gaan ze met ik-persoon zijn moeder koekjes bakken. Als
, ze klaar zijn en de koekjes hebben gegeten, zien ze er zo vies uit dat ik-persoon zijn moeder ze in bad
doet. Als ik-persoon zijn moeder, Friedrich afdroogt zegt ze: ‘je ziet er uit als een kleine Jood.’
Het is winter en het sneeuwt. Friedrich en Frau Schneider spelen al samen in de sneeuw. Ik-persoon
is ongeduldig, maar mag pas naar buiten als zijn moeder klaar is met het huishouden. Friedrich en
Frau Schneider houden een sneeuwballengevecht en ze maken een sneeuwpop. Als de moeder van
ik-figuur eindelijk klaar is, trekken ze voor het raam de jassen en mutsen aan. Friedrich staat vrolijk te
stampen in de sneeuw als ze Herr Resch horen roepen “Willst du wohl meine Rosen in Frieden
lassen, du Judenbengel, du!” de moeder van ik-persoon trekt haar zoon geschrokken weg bij het
raam.
1930 Opa van ik-persoon komt op bezoek. Hij werkt bij de spoorwegen. Voordat opa komt moeten
de handen van ik-persoon goed geschrobd zijn en zijn schoenen gepoetst. Als opa boven gestommel
hoort, vraagt hij wie dat is. Vader ik-persoon vertelt dat er een Joods gezin woont. Opa wordt boos
en verbied ik-persoon om met Friedrich om te gaan.
Ik-persoon was op een vrijdagavond bij Friedrich aan het spelen. Het was sabbat. Familie Schneider
had hun beste kleding aan, ze bidden, drinken wijn en zingen.
1931 Na de eerste schooldag, waar alleen een verhaaltje verteld werd en een liedje gezongen werd,
stonden de ouders van Friedrich en ik-persoon ze op te wachten op het schoolplein. Friedrich kreeg
een rode schooltas, die iets groter was dan de blauwe schooltas die ik-persoon kreeg. Friedrich had
snoep in de tas zitten en deelde dit. Ik-persoon mocht de tas thuis pas open maken. Herr Schneider
stelt voor om naar de kermis te gaan. Moeder van ik-persoon wilt niet, omdat zij daar geen geld voor
hebben en zegt dat ze nog veel in het huishouden moeten doen. Toch gaan ze. Als afsluiting gaan ze
met zijn zessen op de foto, op een heel groot paard.
1933 Als ik-persoon en Friedrich uit school komen, verteld Friedrich trots dat zijn oren met behulp
van een drankje zijn schoongemaakt. Het drankje is erg lekker. Als ze langs de dokter komen, zien de
jongens op het bord ‘dr. Jacobs Askenase’ het woord ‘Jude’ staan. Dit gaan ze tegen de dokter
zeggen. Ze vervolgen hun weg naar huis, bij de supermarkt staat een menigte te kijken naar een bord
vast heeft met daarop de woorden: “Kauft nicht beim Juden”.
Ik-persoon zit bij de jeugdbeweging en daar gaat hij een ochtend met Friedrich naar toe. Dit moet
stiekem gebeuren omdat Friedrich zijn vader hem dat verboden heeft. Friedrich vindt het allemaal
prachtig. Hij wil ook net als ik-persoon en de rest va de jeugdbeweging door de stad marcheren. Als
ze bij de bijeenkomst zijn ziet Friedrich een portret van Hitler. Ik-persoon vertelt Friedrich dat hij
beter niet kan zeggen dat hij een Jood is. Als ze allemaal zitten, vertelt een man alle jongens dat alle
Joden ongeluk veroorzaken. Ook dood de man een koe en vertelt dat Joden dit ook doen met
Christenkinderen. De jongens moeten hem na spreken “Die Juden sind unser Unglück”. De man loopt
naar Friedrich toe en laat hem de zin hardop zeggen, maar hij kan het niet. Hij zegt “Die Juden sind
euer Unglück” en loopt weg.
Friedrich en ik-persoon zijn op straat aan het voetballen. Als Friedrich even niet oplet terwijl ik-
persoon de bal schopt, vliegt de bal door een vitrine. De winkeljuffrouw geeft Friedrich de schuld,
omdat hij een Jood is. Als ik-persoon de vrouw verteld dat hij het gedaan heeft, wilt ze dat niet
geloven. Ook de politie geeft Friedrich de schuld. De vader van Friedrich betaalt de schade en dan
mag Friedrich weer mee naar huis. Als Friedrich dan met zij vader de trap op wilt lopen, houdt herr
Resch ze tegen. Hij vertelt Herr Schneider dat ze het huis uitmoeten omdat ze Joden zijn.
Friedrich en ik-persoon zitten op de stoeprand voor hun huis. Friedrich legt ik-persoon rekensommen
uit. In de verte komt er een man aangestrompeld. Friedrich ziet dat het zijn vader is, herr Schneider
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller christinevonk. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.44. You're not tied to anything after your purchase.
