Hoofdstuk 2 : Historische verklaringen en
etiologie doorheen de tijd
1. Inleiding
Criminologie = ‘jonge’ sociale wetenschap
Oorsprong : pre-wetenschappelijke kennisvormen die aandacht besteedden aan juridische
aspecten van misdaad en/of misdaadbestrijding
Diverse scholen doorheen de tijd
o Pre-wetenschappelijke opvattingen
o Klassieke school
o Positivistische school
2. Pre-wetenschappelijke verklaringen
Prewetenschappelijke verklaringen = bovennatuurlijke verklaringen
Middeleeuwen : ziekte en dood o.a. pest
Religieuze verklaringen : doden op bevel van God (= Goddelijke bevelstheorie)
Exorcisme (uitdrijven duivel) als remedie
3. Classicisme
Classicisme = reactie op willekeur in strafrecht tijdens Ancien Régime
Grondleggers
o Cesare Beccaria (1738-1794)
‘Over misdaad en straffen’ ( pleidooi voor humaan strafrecht)
Tegen doodstraf en inquisitie
Kosten-baten analyse
Rol strafwet = afschrikking
Generale preventie 1 & specifieke preventie2
o Jeremy Bentham (1748-1832)
Utilitarisme = nutsmaximalisatie
Zoveel mogelijk geluk (nut) voor zoveel mogelijk mensen
Criminaliteit = NIET geluk bevorderend, maar voegt enkel leed toe
Daarom : preventie door afschrikking en rationeel, consequent optreden tegen
criminaliteit
Vrije wil-gedachte / kosten-baten analyse :
o Alle mensen kiezen om de wet te gehoorzamen of te overtreden door een rationele
afweging te maken tussen de kosten en de baten geassocieerd met een bepaalde
gedraging
Doel strafwetgeving : afschrikken / voorkomen crimineel gedrag
o =/= Vergelding (‘oog om oog, tand om tand-principe’ uit Lex Talionis & Codex
Hammurabi)
1
Generale preventie : potentiële regelovertreders afraden om misdrijven te plegen
2
Specifieke preventie : recidivisme voorkomen
1
Etiologische Criminologie
, o Net genoeg ongemak toedienen om het voordeel van de criminele handeling teniet
te doen
4. Empiricisme en de zoektocht naar statistische
wetmatigheden
Grondlegger : A. Quetelet (statisticus & wiskundige)
Misdaad als ‘sociale categorie’ (opgelet : valse dichotomie)
Criminele statistieken : regelmaat vaststellen, categorieën maken
Correlaties met (demografische) kenmerken
o Geslacht, leeftijd, gezinskenmerken, SES ….
Kritiek op het empiricisme
o A-theoretisch en blind : ‘van alles en nog wat’ onderzoeken
o De statistische analyse is een doel op zich
o De statisticus als ‘coole boekhouder’ geen kritische reflectie
o Enkel aandacht voor wat ‘uiterlijk waarneembaar’ is (typeert het oud-positivisme)
6. Positivisme
A. Kenmerken van het vroege 19e eeuwse positivisme
Centraal : persoon van de dader
o Verschuiving : daad (act) dader (actor)
o Onderscheid misdadiger – niet misdadiger (‘klassieke dichotomie’)
Daad = symptoom van onderliggende pathologie
Doctrine van Sociaal Verweer (Défense Sociale – A. Prins)
o Hierop ingrijpen op misdaad in toekomst te voorkomen
B. Groei naar verscheidenheid binnen de positivistische
verklaringsmodellen
Oorzaken opsporen volgens wetenschappelijke methoden
Determinatie : mens bepaald door factoren buiten vrije wil
Ontwikkeling van …
o Biologische onderzoekstraditie : biologisch determinisme
o Psychologische onderzoekstraditie : psychologisch determinisme
o Sociologische onderzoekstraditie : sociologisch determinisme
C. De hoofdspelers van het biologisch positivisme
Voorlopers : frenologie
o Dr. Spurzheim
o Franz Gall
o Inspireerden de Italiaans-antropologische school
Charles Darwin : ‘survival of the fittest’
o Best aangepast aan milieu, niet de sterkste
o Kern biologische etiologie
Criminele mens niet goed aangepast aan omgeving
Biologische afwijkingen liggen aan basis crimineel gedrag (atavisme &
2
Etiologische Criminologie
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller hwarlop. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.18. You're not tied to anything after your purchase.