Samenvatting van Nederlands Communicatieve Vaardigheden I uit het eerste jaar Toegepaste Taalkunde. Bevat zowel de leerstof van de slides als de extra te kennen teksten.
1. Inleiding
- Gaat om kennen en kunnen: om iets te kunnen moet je het kennen
- Wat is Nederlands communicatieve vaardigheden?
Vaardigheden
o Taalbeheersing:
“Taalbeheersing is de studie van de optimalisering van taalgebruik op basis
van de inzichten die taalkunde, psychologie en sociologie ons verschaffen in
de rol van taal in communicatieprocessen.”
Kunnen & Kennen -> link hiertussen!
o Communicatie:
Schrijven, spreken, lezen, luisteren
o Nederlands
Wat is Nederlands? -> zie verder
- Thema’s:
De norm van het Nederlands:
o Uitspraak
o Woordenschat
o Grammatica
Naslagwerken
Spelling
Tekstanalyse
Artikel Spooren
- Taalbeheersing is de studie van de optimalisering van taalgebruik op basis van de inzichten
die taalkunde, psychologie en sociologie ons verschaffen in de rol van taal in
communicatieprocessen.
Optimalisering van taalgebruik:
o Wezenlijke kenmerk van de taalbeheerser waarmee hij zich onderscheidt van
de taalkundige, de socioloog, de psycholoog.
o Psychologen kunnen zich beperken tot het bestuderen van een talig
verschijnsel-op-zich, met theoriegedreven onderzoeksvragen
o Taalbeheerser houdt zich principieel bezig met onderzoeksvragen die op de
een of andere manier teruggaan op problemen met de effectiviteit van
taalgebruiksprocessen.
o Taalbeheersing is dus een praktijkgerichte wetenschap.
o Het woord optimalisering veronderstelt een norm van goed taalgebruik. Dat
lijkt vloeken in de kerk. Menige bijdrager aan de 1980-bundel van Braet
waarschuwt voor het normatieve karakter van de taalbeheersing: wie zijn wij
om te zeggen wat goed en wat slecht taalgebruik is.
o Een tekst is goed als hij op een efficiënte manier zijn werk doet. Als een tekst
met een drogreden overtuigender is dan zonder die drogreden, is dat een
interessant verschijnsel dat om een verklaring vraagt en is een beginpunt van
, verder onderzoek. Kan tot de conclusie leiden dat drogredenen onder
bepaalde omstandigheden bijdragen aan de overtuigingskracht van teksten.
o Taalbeheersing is dus zowel een normatieve als een descriptieve activiteit.
Op basis van inzichten die taalkunde, sociologie en psychologie ons
verschaffen
o Optimaliseringvoorstellen moeten teruggaan op inzicht in de onderliggende
processen. Alleen dan kunnen ze algemene geldigheid hebben
o Als we een advies uit willen brengen over de lay-out van advertenties of de
stijl van gezondheidsvoorlichting, moeten we weten welke effecten bepaalde
keuzes ten aanzien van lay-out of stijl hebben op de gebruiker van de tekst.
o Hoe moet de waarschuwingstekst over roken op het pakje sigaretten er
bijvoorbeeld uitzien? Kunnen alleen een uitspraak doen als psychologisch
effect geweten is van een angstaanjagende boodschap bij verschillende
doelgroepen.
o Leidt die tot een grotere motivatie om de boodschap te verwerken of leidt
die juist tot een afweerreactie die de lezer minder ontvankelijk maakt voor
de boodschap? De taalbeheerser dient dan ook een grondige kennis te
hebben van belendende wetenschapsgebieden, zoals de taalkunde, de
sociologie en de psychologie
o Taalbeheersing is dus een interdisciplinaire wetenschap.
De rol van taal in communicatieprocessen
o De sociaalwetenschappelijk georiënteerde communicatiewetenschapper
bestudeert de context waarin communicatie zich afspeelt: over welke
onderwerpen gaat de boodschap? Hoe wordt de boodschap verspreid? Door
wie wordt de boodschap ontvangen?
o De taalbeheerser bestudeert de rol van taal in het communicatieproces:
welke talige elementen worden gebruikt? Welke keuzes maakt de schrijver
of spreker? Hoe is de boodschap gestructureerd?
o Typische taalbeheersingthema's zijn het ontwerpen van en adviseren over
teksten en gesprekken en de rol van taalgebruik in nieuwe media.
o Het vak taalbeheersing wordt op gezette tijden ter discussie gesteld. In een
recent discussiestuk pleit Henk Verkuyl (2001) ervoor om de muren tussen
taalkunde en taalbeheersing te slechten en taalbeheersing (weer) onder te
brengen bij de taalkunde. Zijn argumenten ervoor zijn tweeledig.
o Het eerste betreft de onvertaalbaarheid van de term ‘taalbeheersing’,
“waarmee we ons in het buitenland als vreemd buitenbeentje (language
mastering!?) redelijk belachelijk maken" (p. 156).
o Het tweede argument is dat taalbeheersing (voor zover het vak in Verkuyls
ogen interessant is) eigenlijk taalkunde op tekstniveau is (en dat veel
taalkundige kwesties op tekstniveau bepaald worden, is sinds het werk van
onderzoekers als Hans Kamp wel duidelijk)
o In een reactie stellen Joost Schilperoord en Bregje Holleman (2001) dat er
belangrijke methodologische problemen zijn die het onmogelijk maken om
taalbeheersing als een vorm van taalkunde te zien: taalbeheersers zijn
geïnteresseerd in taalgedrag en zien beschrijvingen van concreet taalgedrag
als een voorwaarde voor een correcte beschrijven van het taalsysteem
o Op grond van mijn definitie van het vak 'taalbeheersing' kan ik daar nog een
tweede probleem voor de onverwinbaarheid van de twee disciplines aan
toevoegen: taalbeheersers zijn mijns inziens geïnteresseerd in taalsysteem
en taalgedrag om er uitspraken over 'optimaal taalgedrag' uit te kunnen
afleiden
2
, o Met andere woorden, de normatieve belangstelling van de taalbeheerser
wijkt af van de descriptieve belangstelling van de taalkundige.
2. Wat is het Nederlands?
2.1. Het Nederlands anno 2019
- Germaanse taal
- 22 miljoen moedertaalsprekers over de wereld (16 miljoen in Nederland, 6 miljoen in België)
- Top 7 meest gesproken talen in Europa
- Top 40 meest gesproken talen in de wereld
- Wordt in 12 landen gesproken: positie vh Nederlands id wereld:
Middelgrote taal
Europa:
o Officiële taal in Nederland (16 miljoen) en België (6 miljoen) -> 22 miljoen
moedertaalsprekers
o Frankrijk (département Nord —> 80.000): dialect, historisch deel van
graafschap Vlaanderen (regio rond Duinkerken en Kassel) geen officiële
taal
o Duitsland (regio’s grenzend aan Nederlandse taalgebied): Kleef
Nederlandse dialecten
Buiten Europa:
o Suriname: officiële taal (200.000 sprekers), Aruba, Curaçao, Sint-Maarten
o Indonesië: geen officiële status, enkel Nederlandssprekende minderheden
- Nederlandse koloniaal verleden
o Verenigde Staten (Jersey Dutch)
o Canada
o Australië
- Emigratie uit Vlaanderen en Nederland in 19e & vroege 20e eeuw
Nederlands leren:
o Gedoceerd in 40 landen buiten Nederlandse taalgebied
o In meer dan 200 instellingen
o Vooral in Duitsland, Frankrijk en V.S.
- Afrikaans is geen variëteit van het Nederlands
2.1.1. Juridische positie In Vlaanderen en Nederland
- België
Officiële taal in Vlaamse gemeenschap en Brusselse hoofdstedelijke regio
o Ingeschreven in grondwet als 1 vd 3 landstalen
Voor handelingen van het openbaar gezag en voor gerechtszaken
Bestuurszaken
Onderwijs
Sociale betrekkingen tussen de werkgevers en hun personeel
Van kracht in het Nederlandse en Franse taalgebied
3
, Enkel niet van kracht indien de gemeenten palen aan een ander
taalgebied en waar de wet het gebruik van een andere taal dan die
van het gebied waarin zij gelegen zijn, voorschrijft of toelaat; de
diensten waarvan de werking verder reikt dan het taalgebied;
federale en internationale instellingen waarvan de werking gemeen
is aan meer dan één gemeenschap.
Decreet Vlaamse Gemeenschap 1973
o Regelt gebruik Nederlands in Vlaamse Gemeenschap
Taal in de Vlaamse Gemeenschap is Nederlands (geen Vlaams) —>
Vlaamse overheid geeft officieel te kennen deel te willen uitmaken
van het Nederlandse taalgebied
Uitzondering voor gevallen waarin het gebruik van Vlaams of de
Vlaamse taal historisch, geografisch of volkskundig verantwoord is
Koninklijke besluiten + andere decreten die het gebruik van talen beschrijven
Nederlands, geen Vlaams (politiek besluit) moet gezien worden in de historische
context ((Vlaanderen is eeuwenlang bezet door vreemde mogendheden en het Frans
als cultuurtaal verdrong het Nederlands een lange tijd pas vanaf de 19e E
bestaansrecht gekregen en beslist daarvoor om aansluiting te zoeken bij de
standaardtaal van het Noorden)
o Demografische redenen (alleen staat het Vlaams te zwak tegenover het
Frans)
o Puristische redenen (het Vlaams is te veel bezoedeld door het Frans)
o Historische redenen (Vlaanderen zoekt beter aansluiting bij Nederland om
op die manier weer aansluiting te vinden bij hun roemrijk verleden)
Ook tegenargumenten
o Nederlands kan als adjectief worden gezien dat verwijst naar producten,
streken, mensen… in Nederland, maar kan ook betrekking hebben op het
Nederlands als taal moet ruimer begrepen worden
o Kan tot verwarring leiden bij mensen die de situatie niet goed kennen
- Nederland
Officiële taal
Niet in de grondwet want onnodig
o Geprobeerd dit in de grondwet te beschrijven maar draaiden op niets uit
Wel wetten die gebruik van het Nederlands in bestuur en onderwijs regelen
- België + Nederland: Verdragen op het gebied van taal en letteren
1946: Belgisch-Nederlands Cultureel Verdrag
↓
1995: Cultureel Verdrag tussen Nederland en Vlaanderen
o In het verlengde van de oprichting van de Benelux in 1944 goederen in
deze 3 landen vrij te transporteren België & Nederland gingen een stap
verder door ook op talig en cultureel vlak te gaan samenwerken
o België maakt hiermee de keuze om zich op het gebied van Nederlandse
standaardtaal op Nederland te richten, onder meer op vlak van spelling
1980: Verdrag inzake de Nederlandse Taalunie
o ‘De integratie van Nederland en de Nederlandse gemeenschap in België op
het gebied van de Nederlandse taal en letteren in de ruimste zin’
→ de samenwerking tussen gebieden waar Nederlands gesproken wordt
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller maralndrs. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.74. You're not tied to anything after your purchase.
