Sociologie
H7
Sociale stratificatie: een systeem waarmee een samenleving categorieën mensen rangschikt in een
bepaalde hiërarchie.
Sociale stratificatie is gebaseerd op 4 grondprincipes:
1. Sociale stratificatie is een kenmerk van de samenleving en niet eenvoudigweg een reflectie
van individuele verschillen.
Kinderen die in een welgesteld gezin ter wereld zijn gekomen genieten van een betere
gezondheid dan kinderen uit arme gezinnen. Hetzelfde geldt voor hun schoolprestaties, hun
loopbaan en hun levensduur.
2. Sociale stratificatie wordt van generatie op generatie doorgegeven.
We hoeven alleen maar te kijken naar de wijze waarop ouders hun sociale positie aan hun
kinderen doorgeven om te zien dat de sociale stratificatie een kenmerk is van een
samenleving en niet van individuen. Sommige individuen, vooral in geïndustrialiseerde
samenlevingen, ervaren sociale mobiliteit, een positieverandering in de sociale hiërarchie.
Sociale mobiliteit kan uit een neerwaartse en opwaartse beweging bestaan.
3. Sociale stratificatie is een universeel, maar variabel verschijnsel.
Sociale stratificatie doet zich overal voor, maar wat ongelijk is, en hoe ongelijk het is,
verschilt per samenleving.
4. Sociale stratificatie bestaat niet alleen uit ongelijkheid, maar ook uit overtuigingen.
Elk systeem van ongelijkheid geeft sommige mensen niet alleen meer dan anderen, maar
definieert deze situatie ook als rechtvaardig. Niet alleen het wat van de ongelijkheid verschilt
per samenleving, hetzelfde geldt voor de reden waarom er ongelijkheid tussen mensen moet
bestaan.
Kastenstelsel en klassensystemen
Sociologen maken onderscheid tussen gesloten systemen die weinig verandering in sociale posities
toelaten en open systemen die veel meer sociale mobiliteit toestaan. Het kastenstelsel is een
gesloten systeem, het klassenstelsel is een open systeem.
Kastenstelsel
Een kastenstelsel is een gesloten systeem omdat de afkomst de gehele toekomst van een individu
bepaalt, en kent geen of nauwelijks op individuele inspanningen gebaseerde sociale mobiliteit.
Mensen worden in een vaststaande categorie geboren en blijven daar hun gehele leven in. Er is geen
mogelijkheid of positieverbetering- of verslechtering.
Veel samenleving, waarvan de meeste een agrarisch karakter hebben, zijn kastenstelsel. Het indiase
systeem kent 4 kasten: Brahmanen, Kshatriya’s, Vaishya’s en Sudra’s. Vanaf de gebroote bepaalt de
kastepositie de richting die het leven van een individu zal nemen. Het kastenstelsel vereist dat een
individu met een gelijkwaardige partner trouwt. Het kastenstelsel bepaalt het dagelijks leven en
zorgt ervoor dat iedereen alleen ‘met zijn of haar eigen soort’ omgaat. Deze normen worden
versterkt door het feit dat mensen leren dat een ‘zuiver’ persoon uit een hogere klasse ‘besmet’
wordt als hij of zij contact heeft met een lid van een lagere kaste. Het kastenstelsel is gebaseerd op
sterke culturele overtuigingen.
, Kaste en agrarisch bestaan
Kastensystemen zijn typerend voor agrarische samenlevingen, omdat een agrarisch bestaan een
levenslange routine van hard werken vergt. Door mensen een moreel plichtsbesef bij te brengen, zijn
zij bereid om hun leven te werken en hetzelfde werk als hun ouders te doen.
Het klassensysteem
Een sociale stratificatie die zowel op afkomst als persoonlijke prestaties gebaseerd is.
Klassensystemen zijn meer open. Mensen die een opleiding hebben gevolgd en bepaalde
vaardigheden hebben ontwikkeld kunnen sociaal mobiel worden. Wat tot gevolg heeft dat grenzen
tussen verschillende klassen vervagen en zelfs dat bloedverwanten verschillende sociale posities
innemen. Als kinderen een andere sociale positie, meestal hoger, innemen, wordt dat
intergenerationele mobiliteit genoemd. Een moderne samenleving keurt het categoriseren van
mensen volgens huidskleur, sekse of sociale achtergrond af. Alle mensen krijgen politieke rechten en
zijn voor de wet gelijk. Bij de geboorte staat niet vast wat het beroep van de individu zal worden. Het
proces van individualisering leidt tot meer vrijheid op het gebied van partnerkeuze.
Meritocratie
Meritocratie verwijst naar een persoonlijke verdienste gebaseerd op sociale stratificatie. Omdat een
industriële samenleving om zeer uiteenlopende capaciteiten en vaardigheden vraagt, wordt de
stratificatie niet alleen op afkomst gebaseerd maar ook op verdienste, waaronder de kennis, de
capaciteiten en de inspanningen vallen van een individu. Een geïndustrialiseerde samenleving die de
meritocratie wil versterken zal haar leden gelijke kansen bieden en hen leren dat individuele
prestaties verschillend beloond kunnen worden. Gelijke kansen hoeven dus niet te leiden tot gelijke
uitkomsten.
In een zuivere meritocratie, een tot nu toe onbekend verschijnsel, wordt de sociale positie an een
individu uitsluitend door zijn capaciteiten en inspanningen bepaald.
Kastenstelsels zijn erg overzichtelijk. Dat is ook de reden waarom geïndustrialiseerde samenlevingen
bepaalde elementen van een kastenstelsel behouden, zoals het familiebezit dat van generatie op
generatie overgaat. De klassensystemen in geïndustrialiseerde samenlevingen ontwikkelingen zich,
om de productiviteit en de efficiëntie te bevorderen, in de richting van meritocratie. Tegelijkertijd
behouden zij, om de sociale orde en eenheid te handhaven, bepaalde kastenelementen.
Statusconsistentie
Statusconsistentie is de mate waarin de sociale positie van een individu op verschillende dimensies
van sociale ongelijkheid tot gelijk blijft. Het kastensysteem kent weinig sociale mobiliteit en een hoge
mate van statusconsistentie. De grotere mobiliteit van klassensystemen gaat gepaard met een
geringere mate van statusconsistentie. Hoogleraren staan vaak in hoog aanzien maar hebben een
bescheiden inkomen. De geringe statusconsistentie heeft tot gevolg dat klassen veel moeilijker te
definiëren zijn dan kasten.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Annemijn1993. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.27. You're not tied to anything after your purchase.