Summary
Samenvatting Gerechtelijke geneeskunde en criminalistiek
- Course
- Institution
Zeer uitgebreide samenvatting op basis van hoorcolleges, eigen notities en beelden van in de les. Veel succes!
[Show more]
2 reviews
By: luciedevries • 1 year ago
By: Chloevh123 • 3 year ago
Seller
Followchadiadm
Reviews received
Content preview
1. Historiek, definitie en opdrachten van de forensische geneeskunde1. TERMINOLOGIE FORENSI SCHE GENEESKUNDE
Forensisch onderzoek/geneeskunde:
Forensisch: afgeleide van het Forum Romanum in Rome, verwijzing naar het marktplein waar het Romeinse recht werd
toegepast. Vanaf begin 21e eeuw wordt het woord ‘forensisch’ veel gebruikt in de gangbare taal.
In Frankrijk is er nog niet echt sprake van ‘forensisch’, maar wel van ‘la medicine legale’.
In Engeland is er sprake van ‘forensic medicine’, ‘forensic pathology’ en ‘legal medicine’.
2. HISTORIEK
Ondanks dat het woord ‘forensisch’ nog niet lang gebruikt wordt, is forensische geneeskunde op zich een eeuwenoude discipline
(voor het eerst beschreven in de oudheid) moord op keizer Julius Caesar: Caesar is doodgestoken in de Senaat met meerdere
steekwonden. Zijn lichaam werd onderzocht door een Romeinse arts die een verslag heeft opgesteld. In het verslag wordt
gesproken over 23 verwondingen + de thoracale steken waren dodelijk = medico-legaal rapport (→ wordt vandaag de dag ook
opgesteld naar aanleiding van een autopsie die door een wetsdokter is uitgevoerd).
2.1 GRONDLEGGERS FORENSI SCHE GENEESKUNDE
Andreas Vesalius: eerste obducties (autopsie) en grondlegger van de anatomie → voor de forensische pathologie is anatomische
kennis zeer belangrijk, het is een basisvoorwaarde om autopsie te verrichten. Je kan geen autopsie uitvoeren als je niet op de
hoogte bent van de anatomie: welke structuren zijn afwijkend, welke structuren zijn betrokken,…
Ambroise Paré: grondlegger van de forensische autopsie. Paré was een belangrijke oorlogschirurg. Veel oorlogen werden in die
tijd uitgevoerd met stekende voorwerpen. Paré had veel kennis over steekwonden en gebruikte deze kennis ook in andere
situaties. ‘De kunst van het maken van rapporten’ – ‘La médecine légale est l’art de faire des rapports en justice’.
Paolo Zacchia: ervaringen op medico-legaal gebied. Wordt gezien als één van de belangrijkste grondleggers van de moderne
gerechtelijke geneeskunde.
Morgagni (16e eeuw): grondlegger van de moderne histologie, wordt nu ook gebruikt bij kankeronderzoek, weefselonderzoek.
Er waren een aantal wetenschappers die het menselijk lichaam zowel macro- als microscopisch bestudeerden. Morgagni heeft
hierover een belangrijk werk geschreven. ‘Those who have dissected or inspected many bodies have at least learned to doubt,
while those who are ignorant of anatomy and do not take the trouble to attend to it, are in no doubt at all’.
Wetenschappelijke ontdekkingen (19e eeuw): heel wat disciplines ontstaan op basis van ontdekkingen moderne toxicologie
(Matthieu Orfila), radiologie: uitvinding van Röntgen → forensische radiologie bijv. odontologie (tandheelkunde) (Oscar
Amoedo), entomologie (studie van insecten). De wetenschappelijke ontdekkingen worden heel snel geïmplementeerd in het
gerechtelijke onderzoek ontdekking Röntgen-stralen in 1895, in 1896 wordt deze ontdekking gebruikt in een rechtszaak waar er
discussie was of een persoon al dan niet een schotwonde had opgelopen. Met de stralen kon aangetoond worden dat er een
kogel aanwezig was.
Wetenschappelijke ontdekkingen (20e eeuw): wetenschappelijke kennis over forensische geneeskunde neemt toe DNA-
onderzoek (1984). Deze techniek wordt voor het eerst gebruikt in een zedenfeit in 1985. DNA-onderzoek is zeer belangrijk om
sporen te linken aan bepaalde personen.
2.1 RECHTSYSTEEM
Elke maatschappij die zijn rechtssysteem heeft ontwikkeld, hanteert forensische geneeskunde. Mensen van het recht doen
beroep op artsen om bepaalde opdrachten uit te voeren. Als het gerechtssysteem en de geneeskunde versmelten, ontstaat er
forensische geneeskunde.
3. DEFINITIE FORENSISCHE GENEESKUNDE
= geneeskundige specialiteit. Forensische geneeskunde is een specialiteit die deel uitmaakt van de geneeskunde (naast alle
andere specialiteiten). Een specialiteit wordt alleen beoefend door dokters. Er wordt gebruik gemaakt van heel specifieke
medische kennis en vaardigheden uitvoeren van autopsie vergt een aantal vaardigheden (→ zit niet in de basisopleiding van
geneeskunde) om deskundig advies te kunnen geven aan de bevoegde gerechtelijke instanties op gerezen rechtsvragen, van
medische aard, en dit binnen de toepassing van het strafrecht.
1
,↔ Gerechtelijke geneeskunde: niet enkel de medische expertise die verricht wordt binnen de toepassing van het strafrecht,
maar ook deze die uitgevoerd wordt in het kader van de afhandeling van burgerlijke belangen.
Forensische geneeskunde is pas een erkende specialiteit geworden in 2002. Het doel van forensische geneeskunde is het geven
van deskundig advies aan de gerechtelijke instantie. Een gerechtelijke instantie kan om advies vragen omdat ze geconfronteerd
worden met een juridisch probleem dat ook van medische aard is, waardoor ze het zelf niet kunnen oplossen als iemand
gekwetst is, moet de aard en de oorzaak onderzocht worden. Dit gebeurt niet door de rechter zelf, maar door een wetsdokter.
4. TOEPASSINGSGEBIED
Forensische geneeskunde wordt georganiseerd op een verschillende manier in andere landen. De forensische geneeskunde van
België is dus niet vergelijkbaar met die van Amerika. In ons land is een magistraat niet gebonden aan één bepaalde deskundige
→ de onderzoeksrechter die in Brugge actief is, is niet verplicht om met een wetsdokter van Brugge te werken (+ omgekeerd).
In andere landen is dit niet het geval Duitsland, Zwitserland: er moet gewerkt worden met een instituut forensisch geneeskunde.
Een juridische instantie mag dus niet met andere personen werken.
5. MEDISCH FORENSISCH O NDERZOEK
Een medisch forensisch onderzoek kan zeer complex zijn en lang duren. Bij een complexe vraagstelling is er namelijk nood aan
heel wat informatie om een antwoord te kunnen bieden op de vragen:
Nood aan informatie van de forensisch medische onderzoeker gekwetst slachtoffer onderzoeken;
Nood aan informatie van de wetsdokter persoon met schotwonde wordt geopereerd in het ziekenhuis → toestand
verandert → belangrijke klinische gegevens van een persoon;
Nood aan politionele gegevens, bevindingen van andere deskundigen vuurwapen bij een schietincident.
Er is nood aan al deze zaken om tot een volledig eindverslag te komen.
5.1 TAKEN VAN EEN MEDISCH FORENSISCH ONDERZOEKER
Onderzoek van personen: in leven of dood slachtoffer van een moordpoging, verkeersongevallen, intrafamiliaal geweld,
arbeidsongevallen → er moet een letsel bilan opgesteld worden: de aard van de verwondingen moet nagegaan worden: is een
persoon gekwetst door een schotwonde of een steekwonde? + wat zijn de gevolgen van de verwondingen: zal de persoon
volledig herstellen zonder een blijvende handicap of niet → magistratuur kan zo feiten kwalificeren.
Onderzoek van de levenden
o Bijdrage leveren aan forensisch sporenonderzoek: wetsdokter is één van de eerste personen die het
slachtoffer kan onderzoeken in een gerechtelijke context. Via de behandelende arts kunnen sporen ter
beschikking gesteld worden die van belang zijn voor het gerechtelijk onderzoek;
o Onderzoek van personen in het kader van seksueel geweld: slachtoffer en/of dader die onderzocht moet
worden om na te gaan of er seksueel geweld is gepleegd;
o Mogelijke medische fout: je gaat naar het ziekenhuis voor een behandeling en je hebt schade opgelopen →
als slachtoffer kan je klacht neerleggen tegen behandelende arts. De onderzoeksrechter zal een college van
deskundigen aanstellen om de zaak én het slachtoffer te onderzoeken. Hier is vaak een wetsdokter aanwezig
die omringd wordt door andere deskundigen;
o Onderzoek in het kader van geschiktheid tot: als de magistraat zich de vraag stelt of de persoon medisch
geschikt is om verhoord en opgesloten te worden bankoverval: één van de overvallers wordt neergeschoten
door de politie en wordt naar een ziekenhuis gebracht. De onderzoeksrechter wil weten wanneer die persoon
verhoord kan worden en overgebracht kan worden naar de gevangenis;
o Onderzoek in het kader of iemand medisch geschikt is is iemand geschikt om een voertuig te besturen?
o Onderzoek in het kader van deelname aan het Hof van Assisi: er zijn altijd een aantal mensen die met een
medisch attest naar de rechtbank komen en zeggen dat ze ziek zijn en niet als jurylid kunnen deelnemen. Als
de voorzitter van het Hof van Assisi hier zijn bedenkingen bij heeft, kan hij/zij altijd een medisch onderzoek
bevelen om na te gaan of het wel klopt.
Onderzoek van de overledenen (of delen van een overledene):
o Start op de plaats van de vondst: Achterhalen van: identiteit, aard van de verwondingen, doodsoorzaak,
doodsmechanisme, aard van het overlijden, tijdstip van het overlijden.
Aan de hand van een post mortem onderzoek kan een antwoord op bovenstaande vragen geboden worden.
o Interdisciplinaire aanpak is aangewezen.
2
, Andere opdrachten van de forensische geneeskundigen:
o Aanwezig zijn bij een reconstructie. Dit wordt vooral gedaan bij belangrijke zaken. Het doel is dat de
deskundigen hun vaststellingen kunnen toetsen aan de verklaringen van de verdachte(n) en/of slachtoffer(s)
→ komt hetgeen wat zij tonen overeen met de bevindingen van het forensisch onderzoek? Klopt het
bijvoorbeeld dat de verdachte vanuit een bepaalde positie op een persoon heeft geschoten bijv. “Ik heb het
meisje neergeschoten als ze recht in mijn ogen keek” → de kogel moet langs de voorzijde van het lichaam
aangetroffen worden, als de kogel zich langs de rugzijde bevindt, dan klopt er iets niet;
o Getuigenis in de rechtbank: als een zaak voor het hof van Assisi, strafrechtbank, etc. gebracht wordt, dan
worden forensisch geneeskundigen opgeroepen om hun bevindingen mee te delen aan de rechtbank.
3
, 2. Wettelijke bronnen
1. INLEIDING
Artsen zijn verbonden aan het medisch beroepsgeheim: ze mogen geen gegevens uit het dossier meedelen aan derden. Als een
onderzoeksrechter/procureur des Konings een forensisch geneeskundige aanstelt, dan mogen de bevindingen wel meegedeeld
worden aan de onderzoeksrechter/procureur des Konings.
2. WETTELIJKE BRONNEN
Er zijn verschillende wettelijke bronnen in verband met de forensische geneeskunde.
KB met gerechtskosten en strafzaken wanneer je een opdracht krijgt tot lijkschouwing, dan word je hiervoor vergoed op basis
van een bepaald tarief dat vastgesteld staat in een KB.
3. AANSTELLING VAN DESKUNDIGEN IN STRAFZAKE N
Vooronderzoek: politie komt ter plaatse en licht de procureur des Konings in over wat ze hebben vastgesteld;
Opsporingsonderzoek: procureur des Konings start een opsporingsonderzoek waarbij één van de beslissingen kan zijn
om een deskundige (forensische arts) aan te stellen om het lichaam te onderzoeken.
Op welke artikelen baseert men zich op een deskundige aan te stellen?
o Artikel 22 (in geval van buiten heterdaad): algemeen wordt aangenomen dat de procureur des Konings advies
kan inwinnen van deskundigen (→ vrij vaag artikel in verband met de aanstelling van deskundigen);
o Artikel 43 (in geval van heterdaad): de procureur des Konings kan beroep doen op personen die door hun
beroep bekwaam zijn om de aard en omstandigheden van de misdaad in kaart te brengen.
Wettelijke definitie van een deskundige: iemand die wegens zijn/haar kunde/beroep bekwaam geacht wordt
→ vrij ruim interpreteerbaar;
o Artikel 44 (in geval van heterdaad): iemand die gestorven is door een gewelddadige/onbekende en verdachte
doodsoorzaak. De procureur des Konings kan één of twee geneesheren aanstellen die verslag uitbrengen over
de oorzaak van de dood en de staat van het lijk → lijkschouwing;
o Artikel 44 bis: bloedstalen mogen uitgevoerd worden bij dronkenschap;
o Artikel 44 quinquies (ontstaan naar aanleiding van het DNA-onderzoek): wangslijmvlies of haarwortels mogen
afgenomen worden door de politie, een arts. In geval dat er – naast het wangslijmvlies of de haarwortels – ook
een bloedafname gebeurt, dan kan dit alleen door een arts afgenomen worden;
o Artikel 90: afname van een bloedstaal onder fysieke dwang is verboden (↔ wangslijmvlies of haarwortels
kunnen wel onder dwang afgenomen worden).
In geval van een moordzaak wordt een onderzoeksrechter aangesteld en wordt een gerechtelijk onderzoek uitgevoerd → idem
politie: kan arts aanstellen.
Onderzoeken zijn afgerond en zijn doorverwezen naar de rechtbank. Kan leiden tot:
o Seponering;
o In verdenking stellen: wanneer er opnieuw vragen van medische aard gesteld worden, kan een rechter een
nieuwe deskundige/arts aanstellen voor een bijkomende opdracht.
3.1 PROCEDURE
= verloopt meestal mondeling: er wordt gebeld naar een forensisch deskundige en er wordt mondeling gevraagd om bepaalde
handelingen te stellen. Later krijgen de forensische deskundigen een schriftelijke opdracht. In principe mag je een opdracht niet
weigeren als een procureur des Konings of een onderzoeksrechter je aanstelt. Als je aan het genieten bent van een
strandvakantie, dan mag je dat wel weigeren.
Eedaflegging is verplicht wanneer de onderzoeksrechter je aanstelt of in geval van heterdaad bij een procureur des Konings (kan
zowel mondeling als schriftelijk zijn). Als de eedaflegging niet gebeurt, dan kan het verslag nietig verklaard worden.
Tegensprekelijkheid: partijen worden betrokken in het geding. Ze worden uitgenodigd op elke zitting. Als deskundige mag je
geen eenzijdige contacten mag hebben met die partijen en de rechter. Er wordt een voorverslag (preliminaria) opgesteld, waarop
opmerkingen gemaakt kunnen worden, voor dat je het definitieve expertiseverslag maakt.
Vooronderzoek: gewoonlijk niet;
Vonnisgerecht:
o Louter burgerlijk: ja;
o Strafgebied: rechter beslist.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller chadiadm. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.39. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67163 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now