Summary
Algemene Taalwetenschap samenvatting
- Course
- Institution
Samenvatting Algemene Taalwetenschap BA1 KU Leuven Antwerpen academiejaar Ik behaalde 14/20 met deze samenvatting.
[Show more]
1 review
By: lizab • 2 year ago
Seller
Follow
taalkundestudent
Reviews received
Content preview
Algemene taalwetenschap1. Van taal naar taalwetenschap
Inleiding
Wanneer is een taal correct? leren in taalwetenschap, door taalkennis, abstract en
grotendeels onbewust
Taalwetenschap:
o Expliciteren van de onbewuste, abstracte kennis van taalgebruikers
o wetenschappelijke studie van een natuurlijke taal
Natuurlijke taal = taal die in een menselijke gemeenschap gebruikt wordt
voor algemene communicatie en die een kind, opgroeiend in zo’n
gemeenschap, als zijn moedertaal leert
Natuurlijke taal kan verschillende vormen aannemen naargelang het
onderwerp van communicatie (weerbericht vs debat)
Vb: niet-natuurlijke taal is Esperanto, natuurlijk = Nederlands, VGT
Talen kunnen sterk van elkaar verschillen in hun regelgeving (grammatica)
Talige uitdrukkingsmiddelen kunnen sterk verschillen
o Bv Chinees: intonatie op woordniveau om betekenis uit te drukken vs Nederlands:
intonatie voor vraag
Er zijn veel gemeenschappelijkheden tussen talen
o Roger Bacon: als je de grammatica van één taal kent, ken je de grammatica van alle
talen
Definitie van taalwetenschap
Algemene taalwetenschap = studie van essentiële of universele eigenschappen van taal
o Alle talen bestaan uit kleine elementen (klanken, handvormen), die worden
gecombineerd om grotere gehelen te vormen (woorden/gebaren, zinnen) =
compositionaliteit
o Alle talen hebben klinkers en medeklinkers
o Alle talen kunnen mededelingen, vragen, bevelen etc formuleren
universalia (maar weinig kenmerken in Alle talen)
Definitie: wetenschappelijke studie van natuurlijke taal
Door focus op natuurlijke talen en menselijk gedrag: taalkunde = humane wetenschappen /
menswetenschappen
o Humane wetenschappen: psychologie, filosofie, sociologie, letterkunde, taalkunde
o <-> Positieve wetenschappen (fysica, chemie, …) en (bio)medische wetenschappen
o ATW is net zoals positieve wetenschappen een empirische wetenschap = gebaseerd
op observaties
Grenzen van de taalwetenschap
Dierentaal?
o Enkel fysieke nabootsing van taal
o Mensapen: geen spraakapparaat + beperkte woordenschat en syntaxis
o Bijendans (vb link pp)
, Taal = typisch menselijk communicatiesysteem
o Ook dieren hebben communicatiesystemen
Functies: alarmeren, territoriumafbakening, voedsel, sociale hiërarchie etc
Vb: bijendans, walvisgezang
SEMIOTIEK = tekenleer (bv dierentaal)
o MAAR geen taalsysteem
Communicatiesysteem bij dieren, hoe complex ook, missen typische
eigenschappen van een menselijke taal: domein van SEMANTIEK
o Taal is communicatiesysteem, maar communicatiesysteem is niet noodzakelijk een
taal
Kunsttaal?
o Bv Esperanto (Lejzer Zamenhof, 1887), Formele talen (algebra, chemie)
o Bewust ontworpen talen =/= natuurlijke taal
o Zijn vaak minder aan verandering onderhevig dan natuurlijke talen kunsttaal
evolueert niet, wordt niet geleerd door kinderen, geen gemeenschapstaal
o Ambiguïteit: 1 op 1 relatie tussen vorm en betekenis <-> natuurlijke taal
Bv: actie tegen GAS-boete in Mini-Europa
Eigenschappen van natuurlijke menselijke taal:
o Creatief
Niet zozeer artistieke creativiteit maar wel vermogen om met beperkte set
van bouwstenen steeds nieuwe zinnen te maken (<->
communicatiesystemen bij dieren)
o Spontaan
Geen aanleiding nodig om taal te gebruiken (bv small talk) <-> communicatie
bij dieren (bijendans)
o Compositioneel en recursief
Compositionaliteit: elementen met eigen betekenis worden gecombineerd
tot coherent geheel
Recursief: mogelijkheid tot inbedding van eenheden
bv: [de hond [van de man [met de hoed]]]
o Arbitrair
De relatie tussen de vorm en de betekenis van de taaltekens is arbitrair of
willekeurig <-> bijendans: de hoek die gemaakt wordt bij de dans komt
overeen met de hoek zon-korf-voedselbron
Arbitrair: geluid ‘appel’ stemt overeen met object ‘appel’ <-> uitzondering
onomatopeeën (klanknabootsingen: miauw, kukeleku) en gebarentaal
o Sociaal
Taal is een vorm van sociale interactie, sociale interactie verloopt vaak dmv
taal taalgebruik gebonden aan sociale conventies
o Dynamisch
Taal als middel om over de ervaringswereld te communiceren,
ervaringswereld voortdurend aan verandering onderhevig natuurlijke taal
past zich aan aan nieuwe eisen vd veranderende ervaringswereld
bv: nieuwe concepten (chatten, surfen) vs in onbruik geraakt (iemand in het
gareel slaan vs in het gareel lopen)
o Niet situatie-gebonden
, Onafhankelijk van het hier en nu (<-> dieren, kunnen niet in verleden
praten)
Studieobject van de taalwetenschap
o =/= kunsttalen of formele talen
o =/= communicatiesystemen bij dieren
o = natuurlijke menselijke taal
Verschillende verschijningsvormen:
Gesproken / geschreven geschreven komt altijd na gesproken
taal
Gebarentalen
Eindig aantal woorden, oneindig aantal unieke zinnen
Gesproken vs geschreven systemen
o Schriftsysteem is vrij recente uitvinding (5000j) vs spreken (<10.000j)
o Gesproken vorm in alle opzichten primair t.o.v. geschreven taal (historisch,
taalverwerving, etc.)
o Nog veel talen met een uitsluitend gesproken traditie
Primitieve talen?
Elke taal heeft de uitdrukkingsmogelijkheden die het nodig heeft in de
gegeven context
Gebarentaal
o =/= non-verbale communicatie die gesproken taal begeleidt (co-speech gesture)
o = taalsysteem dat gebruik maakt van de visuele modaliteit
o = taalsysteem met eigen grammatica
o Verschillende (regionaal bepaalde) gebarentalen
Vlaamse gebarentaal, Nederlandse gebarentaal, Britse gebarentaal, …
o Hogere graad van ICONICITEIT
Iconiciteit = link tussen teken en wat het betekent, bv wiegend gebaar =
baby
Doelstellingen
Algemene taalwetenschap
o Theoretische studie van taaluniversalia
o Wetenschappelijke studie van natuurlijke taal
o Ontwikkeling van een METATAAL
Metataal = taal die gebruikt wordt om over taal te spreken / beschrijven
Belang van taal (en dus taalwetenschap)
o Wanneer wij mensentalen bestuderen, benaderen we wat men kan noemen ‘de
essentie van mens zijn’, de onderscheidende eigenschappen van de geest, die, zover
we het weten, uniek zijn in de mens (Noam Chomsky 1972)
Chomsky: bekendste taalkundige
Hoe essentieel is taal voor de mens?
Hoe worden wij en taal bepaald?
Meer te weten komen over taal en mens
Doelstellingen van algemene taalwetenschap
o Verwerven van inzicht in de algemene principes en regels die aan natuurlijke taal ten
grondslag liggen
Generaliseren, verklaren en voorspellen
, Ontwikkeling van een algemene taaltheorie
o Algemene taalwetenschap = algemeen grondslagenveld voor meer gespecialiseerde
vormen van taalstudie
Studie van 1 specifieke taal
Deelgebieden en interdisciplinaire onderzoeksvelden
Methode
Methode van de algemene taalwetenschap = methode van de empirische wetenschappen:
HYPOTHETISCH-DEDUCTIEVE METHODE
o 1) materiaalverzameling en feitenobservatie
o 2) hypothesevorming: op basis van regelmaat in
data
o 3) afleiden van voorspellingen (deductie)
o 4) toetsing van de afgeleide voorspelling
(falsificatie)
THEORIE = samenhangend geheel van
hypothesen
Invalshoeken
Breed domein met verschillende invalshoeken
Descriptief vs prescriptief
o Descriptief: beschrijving van alle systematische varianten van een taal (standaard &
dialecten) zonder waardeoordeel =/= juist of fout, gewoon beschrijven
Bv: dat huis is goed koper dan/als dit appartement
o Prescriptief: grammatica die voorschrijft welke vormen correct zijn en welke niet
(conservatief-puristisch)
Dat huis is goedkoper dan / *als dit appartement
Synchroon vs diachroon
o Synchroon: beschrijving van een taal op een bepaald punt in de tijd
o Diachroon: (ook wel historische grammatica) beschrijft de historische ontwikkeling
van een taal
Dimensies van taalstructuur en taalgebruik
o TEKST: Dit is het inleidende college van Algemene Taalwetenschap. De bedoeling van
het college is de studenten vertrouwd te maken met basisbegrippen en
standaardtheorieën.
o SYNTAX/ZIN: Dit is het inleidende college van Algemene Taalwetenschap. //
De bedoeling van het college is de studenten vertrouwd te maken met
basisbegrippen en standaardtheorieën. //
o LEXICON/WOORDEN: Dit / is / het / inleidende / college / van / Algemene /
Taalwetenschap /
o INDIVIDUELE WOORDEN: in-leid-en-d-e
o KLANKEN/FONETISCH: In’lεIdəndə
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller taalkundestudent. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.00. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67866 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now