College 1 – criminologie: bestuderen van criminaliteit
Wat is criminologie?
Criminologie is de wetenschap die zich bezighoudt met de bestudering van criminaliteit, de dader,
het slachtoffer en de reacties van de maatschappij.
In de criminologie wordt het fenomeen criminaliteit bestudeerd. Hieronder vallen de daders, daden,
slachtoffers en de reacties.
Soorten reacties op criminaliteit:
Formeel (met het recht): doormiddel van strafrecht en bestuursrecht
Informeel (zonder het recht): doormiddel van eigenrichting en beveiliging
Wat doe je als criminoloog?
1. Beschrijven van criminaliteit: soorten, omvang en aard
2. Verklaren van criminaliteit: geven antwoord op waarom vragen
3. Voorspellen van criminaliteit: wat is de trend en hoe ontwikkeld dit zich?
4. Aanbevelingen geven voor preventie: hoe kan criminaliteit voorkomen worden
Wat is criminaliteit?
Het begrip criminaliteit is relatief. De aard van het strafbaar gestelde gedrag veranderd van tijd tot tijd
en van land tot land. Het is dus constant aan verandering onderhevig. Zo kunnen gedragingen
criminaliseren (strafbaar stellen van een gedraging) en decriminaliseren (het schrappen van een
strafbaar gestelde gedraging).
Sociaal en juridisch: de moraal kan veranderen en de wet ook.
Tijd en plaats: wat een criminele gedraging is verschild per land/ plaats en ook per tijd. Iets
kan strafbaar zijn in 1960, maar nu niet meer.
Formeel begrip (juridische constructie): wat we in de wet verbieden (alle gedragingen die strafbaar
gesteld zijn in het wetboek van strafrecht en gedragingen die strafbaar gesteld zijn in bijzondere
wetten of gedragingen die gedoogd worden.)
Informeel begrip (sociale constructie): wat we als samenleving vinden (hierover is de samenleving
het niet eens.) Formeel en informeel overlappen elkaar.
Soorten criminaliteit:
Overtredingen en misdrijven
Kleine en zware criminaliteit
Naar daad: bijv. gewelds- en vermogenscriminaliteit
Naar dader: bijv. jeugdcriminaliteit
Naar context: bijv. voetbalvandalisme
Aggregatieniveaus:
Macro: landen, steden of buurten
Meso: sociale groepen met bepaalde eigen kenmerken
Micro: individuen
Hoe is de criminologie ontstaan?
De klassieke oudheid en de middeleeuwen:
Een van de oudste bekende geschriften over misdaad en straf betreft de wetten die circa 1570 v.C.
door koning Hammurabi van Mesopotamië. De Codex Hammurabi bevatte regels over het
familierecht, handel, schadevergoedingen (zoengeld) en strafbare gedragingen.
, In de tijd van de oude Grieken werd er ook al nagedacht over misdaad en straf. Filosoof Plato maakte
onderscheid tussen 3 soorten mensen op basis van hun zielsdelen:
De hoogste klasse: wijsgeren
De laagste klasse (darren, ofwel bijen): mensen die gedreven worden door begeerte en genot.
1. Darren met angel (criminelen)
2. Darren zonder angel (bedelaars)
De oude Griekse cultuur heeft een grote invloed gehad op de cultuur van het Romeinse rijk (grootste
deel van Europa en het Middellandse Zeegebied). Het huidige recht in Europa is in grote mate
gebaseerd op het oude Romeinse recht. Het is wel belangrijk om te weten dat het Romeinse recht
enkel gericht was op misdrijven tegen de staat of de openbare orde. Het huidige strafrecht behandelt
ook zaken als diefstal en mishandeling, terwijl deze in het Romeinse recht gezien werden als
conflicten tussen burgers (voor deze conflicten was tussenkomst van de overheid niet nodig).
Nadat het Romeinse rijk in de 5e eeuw uiteenviel bleven de gebieden die tot het romeinse recht
hadden behoord het Romeinse recht gebruiken en verder ontwikkelen. Daarbij werden inheemse
gebruiken en rechtsregels geïncorporeerd.
Door het feodale stelsel van Karel de Grote verschoof de machtsverhouding van vorst naar lokale
leenheren, zoals graven en hertogen. Zo begonnen hun leen als privé-eigendom te beschouwen, incl.
bewoners, roerende- en onroerende zaken. Gedragingen als diefstal werden hierdoor niet gezien als
een onrechtmatige daad jegens een medeburger, maar als een inbreuk op de rechten van een
leenheer en werden om die reden bestraft.
Door het feodale stelsel ontstond een verschuiving in de rechtvaardiging in het bestraffen van
misdaad. Eerst werd er gestraft op basis van solidariteit met het slachtoffer en de behoeft naar
vergelding, maar vanaf het eind van de middeleeuwen streefden juridische en religieuze hervormers
naar een rechtvaardiging van het strafrecht die gebaseerd was op de autoriteiten die ze
vertegenwoordigden (het slachtoffer is niet meer de belangrijkste schade leidende partij, maar de
wettige vorst en god zelf). In Europa verschoof het strafproces van een accusatoir systeem naar een
inquisitoir systeem:
Accusatoir systeem: misdrijven worden beschouwd als een particuliere aangelegenheid
waarvan de oplossing door overheidsbemiddeling tot stand komt.
Inquisitoir systeem: misdrijven worden gezien als schendingen van het vorstelijke
vredesgebod waartegen de overheid met inzet van alle middelen dient op te treden.
De renaissance en de verlichting:
In de renaissance kwamen er vanuit het humanisme nieuwe denkbeelden over criminaliteit en straf
op. In het humanisme was levensbeschouwing gebaseerd op de ratio en universele waarden zoals
menselijkheid waardigheid. De belangrijkste Nederlandse denker op dit gebied is Coornhert
(Boeventucht, ofte middelen tot mindering der schadelyke ledighghanghers). Hij schreef over
oorzaken van criminaliteit en deed aanbevelingen voor een effectievere bestrijding tegen criminaliteit.
Volgens Coornhert nam de criminaliteit toe door een lage pakkans en de geringe afschrikking door de
doodstraf. Hij pleitte voor een straf die op zichzelf erger was dan de dood zelf en daarmee ook voor
een werkstraf. Niet alleen zou dit volgens hem afschrikkend werken, maar er werd ook nuttig gebruik
gemaakt van de veroordeelden.
Daarnaast pleitte Coornhert voor gevangenissen waar veroordeelden ene ambacht leerden of nuttig
werk verrichten. In 1596 werd de eerste gevangenis (rasphuis in Amsterdam) in Europa gebouwd.
Hier moest zware arbeid van het raspen van hardhout voor verfproductie de misdadigers weer op het
rechte pad brengen. Later is ook het spinhuis geopend voor delinquente vrouwen.
Codex Justinianus (romeinse rijk) was een bundel van alle wetten samen. Het is de basis van het
huidige recht.
Soorten scholen:
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller thirzedevalk. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.
