Hoofdstuk 5
5.1
Er zijn drie soorten overeenkomsten tot het verrichten van arbeid tegenover een beloning:
De arbeidsovereenkomst (7:610)
De overeenkomst tot aanneming van werk (7:750 t/m 7:764)
De opdrachtovereenkomst (7:400 t/m 413)
Wanneer er twijfel is van welke overeenkomst sprake is, kijkt de rechter naar de feitelijke uitvoering
en inhoud van de contractuele relatie. volgens 7:610 wordt de aovk beschouwd als de
basisovereenkomst. De rechter heeft als houvast, dat als een overeenkomst zowel kenmerken van
een aovk als kenmerken van een andere overeenkomst in zich heeft, de bepalingen van beide
overeenkomsten van toepassing zijn maar bij strijdigheid de bepalingen van een aovk voorgaan.
Dat komt omdat het arbeidsrecht wordt beschouwd als arbeidersbeschermingsrecht. In het BW
wordt de zwakkere partij, de werknemer, beschermd. De aovk beschermt de werknemer het meest.
De werkgever wordt ook wel beschermt, maar minder. Zo worden werknemers met vast contract
beschermt tegen willekeurig ontslag. En recht op minimumloon en verzekerd zijn voor sociale
verzekeringen zijn alleen van toepassing bij een aovk. Dit kan er wel voor zorgen dat een
werkgever liever geen aovk wil, maar bijv. overeenkomst tot aanneming van werk.
5.1.1
De aovk is de overeenkomst waarbij de ene partij, de werknemer, zich verbindt in dienst van de
andere partij, de werkgever, tegen loon gedurende zekere tijd arbeid te verrichten.
Bij een aovk hoort loon, persoonlijke arbeid en gezagsverhouding. Loon is de verschuldigde
vergoeding voor het verrichten van de bedongen arbeid door de werkgever aan de werknemer.
Wanneer er geen loon is, is er geen sprake van een aovk maar wellicht vrijwilligerswerk. Als het is
toegestaan om je zonder toestemming van de werkgever te laten vervangen door een derde, dan is
er geen sprake van persoonlijke arbeid en dus geen aovk. Een vervanger waarvoor er toestemming
is gegeven (7:659) is wel mogelijk bij een aovk.
Onder arbeid verstaan we elke prestatie die de werknemer voor de werkgever verricht. Bij de
werknemer die de arbeid in dienst van de werkgever verricht, is er sprake van ondergeschiktheid,
dus een gezagsverhouding. De gezagsverhouding onderscheidt de aovk van een aannemings- en
opdrachtovereenkomst. Daar worden de werkzaamheden binnen de grenzen naar eigen inzicht
worden uitgevoerd. Bij een aovk heeft de werkgever instructiebevoegdheid. Als de werknemer dit
niet opvolgt kan dat zorgen voor ontslag (7:678). Bij twijfel of er sprake is van een aovk zal er
worden bekeken of er sprake is van gezagsverhouding. Met de introductie van het weerlegbare
rechtsvermoeden van aovk (7:610a)is de processuele positie en dus ook de rechtspositie van de
flexwerker die op basis van een onduidelijke contractconstructie werkzaam is, aanzienlijk
verbeterd. Wanneer er drie maanden achter elkaar of wekelijks of voor minimaal twintig uur per
maand voor een ander tegen beloning is gewerkt, wordt er vermoed dat dit een aovk is. Voor
flexwerkers die op basis van schimmige constructies werken, betekent dit dat zij mogen uitgaan
van alle rechtspositionele voordelen van een aovk. De rechter kan de referentieperiode van drie
maanden verlengen.
5.1.2
De overeenkomst tot aanneming van werk is de overeenkomst, waarbij de ene partij, de aannemer,
zich jegens de andere partij, de opdrachtgever, verbindt om buiten dienstbetrekking een werk van
stoffelijke aard tot stand te brengen en op te leveren, tegen een door de opdrachtgever te bepalen
prijs in geld. Buiten dienstbetrekking wordt een bepaald werk van stoffelijke aard uitgevoerd tegen
een tevoren bepaalde prijs. Er is van te voren duidelijkheid over het resultaat en de
werkzaamheden. Het verschil met de aovk is dat bij de aanneming van werk de gezagsverhouding
ontbreekt. Als dat wel zo is kan het bestempeld worden als een aovk. Instructies zijn tijdens de
werkzaamheden vaak niet aan de orde. De aannemer voert de werkzaamheden zelfstandig uit,
maar hij hoeft het niet zelf uit te voeren (7:751). Persoonlijke arbeid is niet verplicht. De
aanbesteder is toch niet geïnteresseerd wie het werk uitvoert, maar wel in het resultaat, dus de
aannemer kan het werk uitbesteden.
De aovk is een inspanningsverbintenis: er wordt loon betaald voor de inspanning van de
werknemer. De aannemingsovereenkomst is te beschouwen als een resultaatverbintenis. Het is
gericht op het tot stand brengen van een werk van stoffelijke aard. Bij een opdrachtovereenkomst
zijn die juist geestelijk van aard. Alle fysieke arbeid die is gericht op het afgesproken eindresultaat
valt onder het criterium ‘werk van stoffelijke aard’. Aannemingsovereenkomsten komen we ook wel
in thuiswerk tegen, zoals inpakwerk of naaiwerk. Is er geen plicht om de werkzaamheden te
accepteren, geen persoonlijke arbeid, geen instructies, het gaat om het stoffelijk eindresultaat is
het aanneming van werk. Wordt het resultaat niet gerealiseerd dan is er een tekortkoming in de
, nakoming, de opdrachtnemer is aansprakelijk voor de gebreken (7:758 t/m 762). Als het werk klaar
is en de opdrachtgever keurt het werk niet binnen een redelijke termijn of aanvaardt het zonder
voorbehoud te maken dan wordt het als opgeleverd beschouw. De regels van aanneming van werk
zijn regelend van karakter. In het contract kan er afgeweken worden van de wet. Elke
rechtsvordering wegens een gebrek in het opgeleverde werk verjaart twee jaar nadat de
opdrachtgever heeft geprotesteerd (7:761). Voor bouwwerken gelden specifieke regels (7:671 n
765t/m 769).
Bij een aannemingsovereenkomst wordt er vooraf een prijs afgesproken. Als een thuiswerker werkt
op basis van een aannemingsovereenkomst, maar de arbeid wordt persoonlijk verricht, kan het zijn
dat de thuiswerker onder de sociale verzekeringsplicht valt. Het recht op minimumloon en
minimumvakantiebijslag is onder andere van toepassing op arbeidsrelaties die aan de volgende
criteria voldoen: (art. 2 t/m 4 WML)
De arbeid wordt persoonlijk tegen beloning verricht
Geen beroeps- of bedrijfsmatige arbeid
Niet meer dan twee opdrachtgevers
De duur van de arbeidsrelatie is minimaal drie maanden
Gemiddelde wekelijkse arbeidsduur bedraagt minimaal vijf uur per week
Sommige arbeidsverhoudingen worden dus gelijkgesteld met een aovk als het gaat om het recht op
minimumloon en vakantiebijslag. De arbeid moet natuurlijk persoonlijk worden verricht. Bij de
aannemingsovereenkomst ligt het risico bij de aannemer, hij moet zorgen dat de eindprestatie
wordt gerealiseerd. Doordat een aannemer het werk besteed aan een onderaannemer ontstaat er
een keten van de opdrachtgever naar hoofdaannemer en diverse onderaannemers. Hier kan de Wet
Ketenaansprakelijkheid een rol spelen. Hier kan de (hoofd)aannemer aansprakelijk worden gesteld
voor het eventueel niet betalen van premies en belastingen die onderaannemers aan de
Belastingdienst moeten betalen. elke schakel in de keten is aansprakelijk voor alle volgende
schakels.
De opdrachtgever wordt niet aansprakelijk gesteld. Zo wordt zwart werken moeilijker gemaakt.
Voor de aannemer brengt dit meer risico met zich mee. Hij kan aangesproken worden voor het niet
betalen van loonheffingen. Het termijn voor naheffing van premies en belastingen hiervoor is in
principe vijf jaar. Bij loonheffing dan kan de Belastingdienst tot vijf jaar na de opgelegde
naheffingsaanslag aan de onderaannemer nog aankloppen bij de aannemer met een
aansprakelijkheidsinstelling.
Er zit een groot financieel risico met onbetrouwbare onderaannemers. Om zich te vrijwaren tegen
deze aansprakelijkheid wordt in het kader van de Wet Ketenaansprakelijkheid wel een G-rekening
geopend. Dat is een geblokkeerde bankrekening. De aannemer moet bedragen storten die de
onderaannemer aan belastingen en premies moet afdragen. De onderaannemer kan vervolgens
weer een deel doorstorten op de G-rekening van zijn onderaannemer.
5.1.3
Een opdrachtovereenkomst is een overeenkomst waarbij de ene partij, de opdrachtnemer, zich
jegens de andere partij, de opdrachtgever, verbindt anders dan op grond van een aovk,
werkzaamheden te verrichten die in iets anders bestaan dat het tot stand brengen van een werk
van stoffelijke aard, het bewaren van zaken, het uitgeven van werken of het vervoeren of doen
vervoeren van personen of zaken (7:400).
Er wordt hier expliciet niet op basis van een aovk gewerkt, dus de gezagsverhouding is hier niet
aan de orde. De opdrachtovereenkomst is niet gericht op het tot stand brengen van een werk van
stoffelijke aard. Bij een opdrachtovereenkomst gaat het om een geestesproduct of om een vorm
van dienstverlening. Bijvoorbeeld de diensten van een arts, notaris, accountant of advocaten. Een
gezagsrelatie tussen opdrachtgever (cliënt/klant) en opdrachtnemer is niet aanwezig. Toch kent de
wet de opdrachtgever een beperkte instructiebevoegdheid toe om tijdig aanwijzingen omtrent de
uitvoering te geven (7:400). Deze instructiebevoegheid is anders van aard dan de instructie- en
directiebevoegdheid die een werkgever baseert op grond van de gezagsrelatie binnen een aovk. De
opdrachtgever gaat bijv. geen werktijden aangeven. Partijen kunnen in hun opdrachtovereenkomst
de zaken anders regelen dan in de wet is aangegeven.
Bij de meeste opdrachtovereenkomsten is sprake van persoonlijke arbeid, en indien dit nadrukkelijk
is afgesproken, dient de opdracht ook persoonlijk te worden uitgevoerd tenzij is afgesproken dat de
opdrachtnemer de opdracht onder zijn verantwoordelijkheid door anderen mag laten uitvoeren
(7:404). Indien de opdrachtnemer in de uitoefening van zijn beroep of bedrijf de
opdrachtovereenkomst aangaat, geeft de wet (7:405) dat de opdrachtgever de opdrachtnemer loon
is verschuldigd. Partijen spreken een honorarium, bijvoorbeeld een uurtarief. Bij vrijwilligerswerk
ontbreekt het element loon, dan is het geen aovk en ook geen aannemingsovereenkomst.
Opdrachtovereenkomst kan wel, het element loon wordt expliciet niet genoemd in de omschrijving
van een opdrachtovereenkomst.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller iris545. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.24. You're not tied to anything after your purchase.