Summary
Samenvatting Staatsrecht
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting staatsrecht. Ik heb zelf een 7.6 behaald door middel van de samenvatting. De samenvatting is op basis van de voorgeschreven literatuur, hoorcolleges en werkgroepen.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Followilaydadoruk
Reviews received
Content preview
BEGINSELEN STAATSRECHTWeek 1
1. hebt u inzicht in de verschillende kenmerken van een staat;
2. weet u wat de verschillende bronnen van staatsrecht zijn in Nederland en kunt u deze vinden in de
wettenbundel;
3. kent u de hoofdstukindeling van de Grondwet en kunt u deze hanteren bij de beantwoording van vragen;
4. heeft u kennis van het ontstaan en de structuur van het Koninkrijk der Nederlanden en de verhouding
tussen het Statuut van het Koninkrijk der Nederlanden en de Nederlandse Grondwet;
5. bent u bekend met de betekenis van de trias politica en kunt u beoordelen in hoeverre Nederland daaraan
voldoet;
6. heeft u inzicht in de grondregels van een democratische staatsorganisatie en hun samenhang met de
kenmerken van een rechtsstaat;
7. weet u wat de betekenis en het belang is van Nederlanderschap in het staatsrecht.
Wat is het staatsrecht?
Recht dat ziet op
A. Inhoud en functioneren van de instellingen van de staat.
B. Bevoegdheden om regels vast te stellen en besluiten te nemen.
C. Regulering en beperking van de staatsmacht (gronderechten).
Staat
De staat is een organisatie die met voorrang boven andere organisaties effectief gezag uitoefent
over een gemeenschap van mensen op een bepaald grondgebied. Erkenning door andere staten is
geen formeel vereiste, maar een belangrijke aanwijzing dat de staat effectief gezag uitoefent. Dus
op een rij:
A. Bevolking, Gemeenschap vanwege hun afstamming of onderlinge verbondenheid
maar dit is niet noodzakelijkerwijs!
B. Grondgebied/territorium
C. Gezag
D. Erkenning van andere staten.
Dwang
De mogelijkheid van toepassing van dwang ter handhaving van de gemeenschapsnormen is
kenmerkend voor de staat. Dwang in de zin van toepassing van staatsgeweld is hier niet mogelijk,
omdat er geen hogere instanties organen zijn die corrigerend kunnen optreden.
Gezag
Binnen een staat zijn een of meer organen bevoegd tot het uitoefenen van dwang. Men zegt dat die
organen met gezag zijn bekleed. De regels die betrekking hebben op de organisatie van de met
gezag beklede organen en de grenzen van hun gezag, vormen de rechtsregels die wij staatsrecht
noemen. Erfenis en huwelijksgemeenschap hebben in de middeleeuwen in belangrijke mate tot het
ontstaan van koninkrijken bijgedragen.
Machiavelli in “De Vorst”, geeft adviezen over hoe een gezagsdrager heeft op te treden met het
doel om niet zijn persoonlijke grootheid te verhogen, maar om de eenheid in Italië te
bewerkstelligen. Hierbij komt Rousseu, Contrat Social ook kijken. Hij drukte uit dat hij gezocht te
hebben naar een vorm van samenwerking die met alle gemeenschappelijke kracht de persoon en
het goed van ieder lid verdedigt en beschermt en waardoor ieder zich weliswaar met alle andere
verenigt, maar toch alleen maar zichzelf gehoorzaamt en even vrij blijft als tevoren. De theorie van
contrat social verenigt gezag en vrijheid omdat het gezag uit vrijheid is afgeleid.
Gelijkheid
In onze dagen is echter één premisse denkbaar voor iedere staatsleer: elke burger is gelijkwaardig
en heeft recht op gelijke invloed op het staatsbestuur. Er zijn in een land geen burgers die buiten
deze groep vallen.
, BEGINSELEN STAATSRECHT
Verdeling van de staatsmacht over verschillende organen.
Het gezag, het bestuur is onvermijdelijk. Wil de gemeenschap, die de staat vormt, voortbestaan,
dan zullen voortdurend beslissingen genomen worden. Elke beslissing nu is een keuze. Zij zal zo
nodig moeten worden afgedwongen tegen degene in wiens nadeel zij uitvalt. Dit probleem wordt
groter in een dichtbevolkt land met een ingewikkelde maatschappij als bij ons. Er moeten keuzes
worden gemaakt. Er moeten prioriteiten voor de te nemen beslissingen worden gesteld, omdat nu
eenmaal niet alles tegelijk mogelijk is. Daarvoor is een procedure en een organisatie
onvermijdelijk. Dat noemen we gezag.
Checks and balances
Om het risico van dreigende dictatuur te ontgaan, heeft men een middel gevonden dat redelijk goed
heeft gewerkt. Dat is de verdeling van het gezag over verschillende organen. Doordat ieder orgaan
een deel van het gezag kan uitoefenen, heeft het de andere organen nodig. Hierdoor ontstaat er
evenwicht.
Deze gedachte van scheiding werd door Montesquieu geïntroduceerd. Hierin beschrijft hij dat er
drie organen in de staat bestaan:
A. De wetgevende macht; de regering en de Staten-Generaal maakt de wetten.
B. De uitvoerende macht; de koning en de regering voeren de wetten uit.
C. De rechtsprekende macht; de rechters constateren of de uitvoerende macht de wet wel in
acht heeft genomen.
Grondregels van een democratische staatsorganisatie
A. Legaliteitsbeginsel
Om machtsmisbruik te voorkomen is in de eerste grondregel neergelegd dat de rechter en het
bestuur beide die bevoegdheid slechts mogen gebruiken, voor zover de wet dat uitdrukkelijk
toestaat. Hun bevoegdheden rusten op een wettelijk grondslag.
B. Verantwoordingsplicht of controle (checks and balances)
Niemand kan een bevoegdheid uitoefenen zonder verantwoording schuldig te zijn of zonder dat
op die uitoefening controle bestaat.
a) Er is in de eerste plaats politieke verantwoordingsplicht van bestuurlijke organen
tegenover vertegenwoordigende organen. De ministers moeten zich bijvoorbeeld
verantwoorden tegenover het parlement. Bijvoorbeeld een ministers di zich
verantwoordt tegen de Tweede kamer.
b) In de tweede plaats zij ambtenaren die bepaalde bevoegdheden hebben, verantwoording
verschuldigd aan hun chefs. De officier van justitie moet bijvoorbeeld verantwoording
moeten afleggen aan het hoofd van het arrondissementparket. Bijvoorbeeld ambtenaren
verantwoorden zich tegenover ministers.
c) Ook zonder dat er sprake is van ambtelijk ondergeschiktheid kan het voorkomen dat een
bestuursorgaan wordt gecontroleerd door een hoger orgaan. Zo heeft de regering in
beperkte mate de bevoegdheid zich te bemoeien met het beleid van gemeentelijke of
provinciale organen.
d) Een gezagsdrager kan strafrechtelijk verantwoordelijk zijn voor zijn daden. Dat is het
geval met ministers, wanneer zij hun medeondertekening verlenen aan koninklijke
besluiten, wetende dat daardoor de wet geschonden wordt.
e) De meeste besluiten zijn vatbaar voor beroep. Belanghebbenden kunnen aan de
beroepsinstantie vragen deze besluiten te vernietigen en soms te vervangen.
f) Wanneer er geen speciale beroepsmogelijkheid is, kan de burgerlijke rechter de
ambtshandelingen toetsen aan art. 6:162 BW, onrechtmatige daad en diegene
verplichten tot schadevergoeding.
g) Er is ook een controle van de rechter op zekere wetgevende organen.
, BEGINSELEN STAATSRECHT
Koninkrijk der Nederlanden
Vroeger bestond het koninkrijk uit drie landen; Aruba, De Nederlandse Antillen (Curaçao,
Bonaire, Sint-Maarten. St. Eustatius, Saba) en Nederland. Vanaf 10 oktober 2010: Sint-Maarten en
Curaçao zijn evenals Aruba en
Nederland zelfstandige landen
binnen het koninkrijk. Bonaire, St.
Eustatius en Saba maken onderdeel
uit van Nederland (openbare
lichamen).
Kenmerken rechtstaat
A. Legaliteitsbeginsel
B. Scheiding en spreiding van machten
C. Onafhankelijke rechterlijke macht
D. Grondrechten
E. Democratiebeginsel
Bronnen van het staatsrecht
A. De Grondwet
B. Het Statuut; regeling van het Koninkrijk der Nederland inclusief de andere landen
C. Organieke wetten; wetten waarin ambten, staatsinrichtingen worden ingesteld zoals de
gemeentewet en kieswet etc
D. Het gewoonterecht
E. Verdragen en Europees Recht
F. Jurisprudentie
Betekenis van het Nederlanderschap in het staatsrecht
Nederlanders, dus leden van de gemeenschap hebben bepaalde rechten die vreemdelingen niet
hebben. Zo hebben alle Nederlanders het actief kiesrecht. Dat is het recht om de leden van de
Tweede kamer en van provinciale staten te kiezen. Omgekeerd hebben ook alleen Nederlanders het
recht in deze vertegenwoordigende lichamen gekozen te worden, het passief kiesrecht.
Alle Nederlanders zijn volgens artikel 3 van de Grondwet, op gelijke voet in openbare dienst
benoembaar. Dit gelijkheidsrecht geldt niet voor vreemdelingen. Artikel 45 van het EU-
Werkingsverdrag verbiedt discriminatie op grond van nationaliteit tussen werknemers ban de
lidstaten, maar het vierde lid maakt een uitzondering voor betrekkingen in overheidsdiensten.
Uitlevering van op Nederlands grondgebied verblijvende personen die elders een strafbaar feit
hebben begaan, mag volgens artikel 2 van de Grondwet slechts geschieden krachtens een verdrag.
De Nederlander die elders een misdrijf heeft gepleegd en die niet uitgeleverd kan worden, behoeft
overigens niet straffeloos te blijven, artikel 5 van het Wetboek van Strafrecht bepaalt, dat op
bepaalde door Nederlanders in het buitenland gepleegde misdrijven de Nederlandse strafwet van
toepassing is.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ilaydadoruk. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.63. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
75759 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now