Summary
Samenvatting - Inleiding in het Nederlandse recht hs 2
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting van hs 2 van het boek Inleiding in het Nederlandse recht van JWP Verheugt (19e druk)
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
jomyweg
Reviews received
Content preview
Inleiding in het Nederlandse rechtJ.W.P. Verheugt – 19e druk
Hoofdstuk 2 – Recht en staat
1. Verdeling van overheidsmacht: De Trias Politica
Hoe kan een individu zo goed mogelijk worden beschermd tegen de macht van de Staat?
Een van deze theorieën heet de Trias Politica, afkomstig van de Franse rechter Montesquieu.
Machtsconcentratie kan leiden tot machtsmisbruik. Om dat te voorkomen wordt onderscheid
gemaakt tussen verschillende taken van de staat en die taken worden verdeeld onder verschillende
organen. Op die manier wordt voorkomen dat één orgaan alle macht naar zich toe kan trekken.
De Trias Politica wordt ook wel ‘de leer van de machtenscheiding’ genoemd.
Macht in deze context: een bevoegdheid die aan een orgaan is toegekend.
De leer van de machtenscheiding komt op het volgende neer:
1. Het staatsmacht moet worden verdeeld over 3 machten:
Wetgevende macht
Het stellen van algemene regels die voor iedereen gelden
Uitvoerende macht (bestuurlijke macht)
Uitvoeren van de overheidstaken die in algemene regels zijn vastgelegd
Rechtssprekende macht
Beslechting van geschillen over de juiste toepassing van het recht
2. De overheidstaken worden door 3 afzonderlijke organen uitgeoefend. Er moeten dus 3
organen zijn.
3. Elk orgaan voert enkel en alleen zijn eigen taak of functie uit: óf wetgeving, óf bestuur, óf
rechtsspraak.
In verschillende organen mag niet tegelijk dezelfde persoon zitten
Volgens Montesquieu zijn alleen scheiding en spreiding van de macht niet voldoende voor het goed
functioneren van de staat. Er is nog iets anders nodig: een systeem van checks and balances.
Bij checks gaat het om het houden van toezicht door het ene orgaan op het andere
Balances zorgt ervoor dat er een gelijke machtsverdeling is tussen de staatsorganen
Montesquieu vergelijkt drie typen staatsinrichtingen
- De staat met een monarchie; een koning
- De staat met een despoot; geen wetten en de rechter treedt eigenmachtig en volgens
persoonlijke voorkeuren op
- De staat met de republiek – ideaal, trias politica
Figure 1 verdeling van taken in de Trias Politica
, Het legisme is voortgekomen uit de opvattingen van Montesquieu. Het houdt in dat het gehele
(positieve) recht uitsluitend door de wetgever wordt geschapen. De wet is de enige rechtsbron.
Wetgeving toekennen aan een democratisch gekozen volksvertegenwoordiger.
Jean Jaques Rousseau: het recht moet uitsluitend van het volk afkomstig zijn. De wetgevende macht
moet door het volk gekozen worden. Gevolg: in de wet staat enkel de wil van het volk.
Codificatiegedachte: opvatting dat al het recht moet worden vastgelegd. Het recht moet op
systematische wijze in wetboeken worden opgenomen.
2. De Trias Politica in Nederland
Verdeling van drie functies over verschillende staatsorganen: wetgeving, uitvoering en rechtspraak.
Geen strikte scheiding (bv. regering is niet alleen bestuursorgaan, maar ook wetgever samen met de
SG)
Checks and balances; machtsevenwicht; als het praktisch onmogelijk is dat één orgaan alle macht
naar zich toe trekt
2.1.De wetgevende macht
Regering en de Staten-Generaal samen; art 81 Gw
- Staten-Generaal; = parlement; eerste en tweede kamer; vertegenwoordiger van het
Nederlandse volk; art 50 en 51 Gw
Leden van de tweede kamer worden rechtstreeks gekozen. Leden van de eerste
kamer worden gekozen via de provinciale staten.
Zijn samen bevoegd tot het maken van wetten. Dit zijn dan algemeen verbindende voorschriften.
- De regering heeft een zelfstandige bevoegdheid tot het maken van wetten. De SG heeft dan
alleen een controlerende rol.
- Ook ministers hebben een bevoegdheid om zelfstandig wetten te maken.
2.2.De uitvoerende macht
De regering = het dagelijkse bestuur
- Regering = koning en de ministers (art 42 lid 1 Gw)
Ministerraad = alle ministers, voorgezeten door de minister-president (art 45 Gw)
Kabinet = ministers en staatssecretarissen
De regering vormt de top van het bestuursapparaat, bevattende alle ministeries en rijksdiensten.
De regering is vrij in het bepalen van het beleid.
De SG oefent achteraf toezicht uit.
De belangrijkste bestuursbesluiten neemt de regering, of betreffende minister, zelf, de rest gebeurt
onder toezicht van de regering op een lager niveau.
Besluit van de regering: koninklijk besluit (KB)
Inhoud is afhankelijk van de bevoegdheid die de regering uitoefent, wetgevend of uitvoerend;
- Bestuurlijke bevoegdheid; beschikking. (rechtsvaststelling tegenover een individueel
persoon)
Zuivere toepassing van de Trias Politica; regering neemt besluiten o.b.v. wetgeving
- Wetgevende bevoegdheid; nadere regels maken in het kader van een wet; algemene
maatregel van bestuur (AMvB)
Gaat om een a.v.v., omdat het een regel is van het bestuur
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jomyweg. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.25. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
75632 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now