Een onderzoek naar mogelijke aanpassingen in het
ondersteuningsaanbod van Autismepraktijk Tholen V.O.F., ten behoeve
van de ondersteuningsbehoeften van kinderen en jongeren met een
autismespectrumstoornis en minder ontwikkelde executieve functies.
A. Vroegop
, A. Vroegop
Titel: EF-fe aanpassen!
Ondertitel: Een onderzoek naar mogelijke aanpassingen in het
ondersteuningsaanbod van Autismepraktijk Tholen V.O.F., ten
behoeve van de ondersteuningsbehoeften van kinderen en jongeren
met een Autismespectrumstoornis en minder ontwikkelde executieve
functies.
Naam: A. Vroegop
Plaats: Scherpenisse
Maand en jaar: Juli 2020
Naam opdrachtgever: Autismepraktijk Tholen V.O.F.
Naam Hogeschool: NTI Hogeschool
Studentnummer: 994960543
Naam opleiding: Toegepaste Psychologie
Pagina | 1
,VOORWOORD
Hartelijk welkom bij het pronkstuk van mijn opleiding. Ik ben Anke Vroegop, vierdejaars student
Toegepaste Psychologie aan het NTI. Met veel genoegen presenteer ik u mijn afstudeeronderzoek in
opdracht van Autismepraktijk Tholen V.O.F. Deze scriptie is het resultaat van vier jaar passie, plezier,
motivatie, maar bovenal liefde voor het vak.
Dit onderzoek is allereerst bedoeld ter bevordering van de effectiviteit van het ondersteuningsaanbod
van Autismepraktijk Tholen V.O.F, ten behoeve van de ondersteuningsbehoeften van kinderen en
jongeren met een autismespectrumstoornis en minder ontwikkelde executieve functies. ‘Executieve…
wat?’ Ik zal u even helpen. De term executieve functies is een overkoepelende term om doelgericht,
sociaal en efficiënt gedrag te reguleren. Executieve functies bestaan uit een verzameling van drie, aan
elkaar gerelateerde, vaardigheden: inhibitie, werkgeheugen en cognitieve flexibiliteit. Bent u benieuwd
geworden? Bekijk dan de inhoud van deze scriptie.
Verder is dit onderzoek een toevoeging voor een ieder die geïnteresseerd is in het vakgebied en meer
wil weten over de executieve functies bij kinderen en jongeren met ASS. Dit onderzoek kan tevens
gebruikt worden om het ondersteuningsaanbod van een zorginstelling die psychische hulp biedt, op
meer effectieve wijze af te kunnen stemmen op de ondersteuningsbehoeften van kinderen en
jongeren met ASS die problemen hebben met de executieve functies.
Graag wil ik mijn dank betuigen aan mijn scriptiebegeleider en werkgever Ilse van Vliet en haar
compagnon Patricia Handstede, voor het mogelijk maken van mijn onderzoek binnen de organisatie.
De manier waarop er vanuit de organisatie is meegedacht en de flexibiliteit die hierbij geboden is,
heeft er mede voor gezorgd dat ik mijn praktijkonderzoek mogelijk heb kunnen maken. Ook wil ik de
teamleden van APT bedanken voor hun medewerking aan de semi-gestructureerde interviews en
uiteraard al de deelnemende cliënten voor hun bijdrage aan het vragenlijstonderzoek. Daarnaast wil ik
mijn dank uitspreken naar mijn scriptieadviseur, Mieke Govers. Haar betrokken houding heeft ervoor
gezorgd dat ik mezelf gedurende de hele afstudeerperiode vrij heb gevoeld om vragen te stellen. De
goede begeleiding en de snelle, efficiënte werkwijze hebben ertoe geleid dat ik op een vlot tempo en
vol vertrouwen mijn onderzoek heb kunnen afronden.
Ik wens u veel leesplezier!
Hartelijke groet,
Anke Vroegop
994960543
Pagina | 2
, SAMENVATTING
Dit onderzoek richt zich op mogelijke aanpassingen in het ondersteuningsaanbod van Autismepraktijk
Tholen V.O.F. (APT) ten behoeve van de ondersteuningsbehoeften van kinderen en jongeren met een
autismespectrumstoornis (ASS) en minder ontwikkelde executieve functies (EF’s). De aanleiding tot
het onderzoek is het ervaren van belemmeringen in het ondersteuningsaanbod, door zowel de
medewerkers als de cliënten van APT. Door de ervaren belemmeringen kan er niet voldoende
tegemoet gekomen worden aan de ondersteuningsbehoeften van de cliënten met ASS en minder
ontwikkelde EF’s.
Het doel van dit onderzoek is om aan de hand van de aard van de ontwikkelingsachterstanden in de
EF’s van de cliënten, en de daaruit voortkomende ondersteuningsbehoeften, mogelijke aanpassingen
in het ondersteuningsaanbod te onderzoeken. Daarbij wordt ook onderzocht wat het team van APT
nodig heeft om deze aanpassingen te bewerkstelligen. Door middel van haalbare aanpassingen in het
specifieke ondersteuningsaanbod wordt beoogd beter tegemoet te komen aan de
ondersteuningsbehoeften van kinderen en jongeren met ASS met minder ontwikkelde EF’s, waardoor
de effectiviteit van de ondersteuning kan worden bevorderd. De centrale vraag van het onderzoek is:
‘Welke mogelijke aanpassingen kan Autismepraktijk Tholen V.O.F. in het ondersteuningsaanbod
aanbrengen om tegemoet te komen aan de ondersteuningsbehoeften van kinderen en jongeren met
ASS en minder ontwikkelde EF’s?’
In het literatuuronderzoek komt naar voren dat er een verband bestaat tussen ASS en minder
ontwikkelde EF’s. Dit heeft onder andere te maken met verstoorde functies in de hersenen die invloed
hebben op het gedrag en beperkt inzicht in zichzelf en anderen. Wetenschappelijke
onderzoeksresultaten met betrekking tot de EF’s wijzen uit dat er diverse tekorten bestaan op de EF’s
inhibitie, werkgeheugen en cognitieve flexibiliteit. Daarentegen zijn er ook onderzoeken die
tegengestelde resultaten vinden. Hier wordt aandacht aan besteed middels het beschrijven van de
onderzoeksbeperkingen in de EF’s, die ten grondslag liggen aan de verschillen in resultaten. Verder
worden de ondersteuningsbehoeften van kinderen en jongeren met ASS en minder ontwikkelde EF’s
behandeld, waarbij naar voren komt dat zij ondersteuning nodig hebben op de gebieden
communicatie, sociale interactie, sociaal-emotioneel begrip en taalvaardigheid. De
ondersteuningsmogelijkheden die hiervoor geschetst worden hebben betrekking op het aansluiten bij
het denkniveau van de cliënt, het hanteren van diverse ondersteuningsvormen en het ondersteunen
van de sociaal-emotionele ontwikkeling.
Dit onderzoek is gebaseerd op een mixed methods onderzoeksontwerp, waarbij gebruik gemaakt is
van vragenlijstonderzoek, deskresearch en semigestructureerde interviews. In het
vragenlijstonderzoek is bij 25 respondenten met ASS tussen de acht en 18 jaar een vragenlijst
afgenomen om in beeld te brengen welke problemen zij in de EF’s ervaren en welke
ondersteuningsbehoeften zij hierbij hebben. Door middel van deskresearch is onderzocht welke
methoden en materialen Autismepraktijk Tholen V.O.F. in het huidige ondersteuningsaanbod inzet met
betrekking tot de EF’s, om concreet te maken wat er nog aangepast kan worden. Bovendien zijn er
semigestructureerde interviews afgenomen bij het gehele team van Autismepraktijk Tholen V.O.F.
Hierin is gevraagd naar onderwerpen als kennis, methoden en materialen, de transfer van theorie naar
praktijk en aanpassingen in het ondersteuningsaanbod.
Uit de resultaten komt naar voren dat de cliënten van APT de meeste problemen ervaren met
betrekking tot plannen en organiseren. Daarnaast hebben zij moeite met veranderingen en nieuwe
situaties, wat betrekking heeft op de EF ‘cognitieve flexibiliteit’. Op het gebied van inhibitie wijzen de
resultaten erop dat de cliënten vaak dingen zeggen zonder hier eerst over na te denken en moeite
hebben met het onderdrukken van hun impulsen. Verder komt naar voren dat de cliënten vaak dingen
vergeten, wat een tekort in het werkgeheugen kan betekenen.
Met betrekking tot de EF’s hebben de cliënten de ondersteuningsbehoefte om beter te leren plannen,
beter dingen te leren onthouden, beter hun gedrag te kunnen controleren en beter om te gaan met
nieuwe situaties. Met betrekking tot communicatie hebben de cliënten behoefte aan voorspelbaarheid,
heldere communicatie, herhaling van instructies en verduidelijking van gesproken taal door middel van
visuele ondersteuning.
Pagina | 3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ankevroegop. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $14.02. You're not tied to anything after your purchase.