Dwang en Drang in de (GGZ) zorg ethische aspecten
John Stuart Mill, on Liberty (1849)
- Persoonlijke vrijheid brengt voor de meerderheid van de mensen het meeste geluk
- Individuele vrijheid kent slechts in zoverre grenzen, het individu mag niet tot overlast van
anderen zijn
- Het harm principle, er mag alleen tegen de wil van iemand macht worden uitgeoefend om
schade bij anderen te voorkomen
Gezondheidszorg: gevangenis totale instituties
- Een totale institutie is een van de buitenwereld afgesloten woon-en werkplaats met een
formeel regime, waaraan een groot aantal personen met een vergelijkbare sociale positie is
onderworpen
- Voorbeelden; ziekenhuizen, sanatoria, psychiatrische instellingen, bejaardentehuizen,
kostscholen, kloosters, schepen, kazernes en gevangenissen
- In veel totale instituties zijn er bewoners en personeel onderworpen aan het regime
(personeel niet volledig)
- Voor de bewoners geldt dat wonen, werken en vrije tijd in een totale institutie niet
gescheiden zijn. Hierdoor vermindert of verdwijnt de individualiteit en privacy, terwijl men
gebonden is aan het regime van de institutie en een beperkte keuzevrijheid heeft. Er zijn dan
ook overeenkomsten met totalitaire samenlevingen
M&M: middelen en maatregelen
Vrijheidsbeperking
- Wat: het op enigerlei wijze beperken van de bewegingsvrijheid van de cliënt/ bewoner
- Hoe: isoleer/ separeer, pols- en enkelbandjes, extra diepe stoel, bedhekken, plank voor
stoel/rolstoel, apart zetten
- Maar ook: beperken in zakgeld, rookwaren, telefoongebruik, bezoek, eigen kleding dragen,
enz.
- ICT: domotica: signaalmat, infraroos bewegingsdetectie, videobewaking, enz.
Juridisch kader: BOPZ (kort), binnenkort: wet zorg en dwang
- Dwangbehandeling en vrijheidsbeperking niet toegestaan, tenzij: noodzakelijk en
onvermijdelijk om gevaar af te wenden
- Cliënten zijn wilsbekwaam tot tegendeel blijkt (informatie kunnen begrijpen, een redelijke
afweging maken en besluit kunnen nemen)
- Middelen en maatregelen
Moreel kader: criteria vrijheidsbeperking of dwang
- Patiënt is onvoldoende wilsbekwaam, dat blijkt uit onvermogen om eigen gedrag te kiezen of
te controleren
- Gezondheid, integriteit of zorgklimaat van patiënt en/of anderen wordt (mogelijk) ernstig
geschaad
- Proportionaliteitprincipe (niet vaker/ niet langer dan noodzakelijk)
Moreel kader: de manier waarop vrijheidsbeperking wordt uitgeoefend
- Respectvol blijven benaderen
- Blijf dialoog in stand houden
- Beleeft patiënt de reden van dwang hetzelfde als de hulpverleners?
- Zijn de ‘regels van het gesticht’ wel zo redelijk?
John Stuart Mill, on Liberty (1849)
- Persoonlijke vrijheid brengt voor de meerderheid van de mensen het meeste geluk
- Individuele vrijheid kent slechts in zoverre grenzen, het individu mag niet tot overlast van
anderen zijn
- Het harm principle, er mag alleen tegen de wil van iemand macht worden uitgeoefend om
schade bij anderen te voorkomen
Gezondheidszorg: gevangenis totale instituties
- Een totale institutie is een van de buitenwereld afgesloten woon-en werkplaats met een
formeel regime, waaraan een groot aantal personen met een vergelijkbare sociale positie is
onderworpen
- Voorbeelden; ziekenhuizen, sanatoria, psychiatrische instellingen, bejaardentehuizen,
kostscholen, kloosters, schepen, kazernes en gevangenissen
- In veel totale instituties zijn er bewoners en personeel onderworpen aan het regime
(personeel niet volledig)
- Voor de bewoners geldt dat wonen, werken en vrije tijd in een totale institutie niet
gescheiden zijn. Hierdoor vermindert of verdwijnt de individualiteit en privacy, terwijl men
gebonden is aan het regime van de institutie en een beperkte keuzevrijheid heeft. Er zijn dan
ook overeenkomsten met totalitaire samenlevingen
M&M: middelen en maatregelen
Vrijheidsbeperking
- Wat: het op enigerlei wijze beperken van de bewegingsvrijheid van de cliënt/ bewoner
- Hoe: isoleer/ separeer, pols- en enkelbandjes, extra diepe stoel, bedhekken, plank voor
stoel/rolstoel, apart zetten
- Maar ook: beperken in zakgeld, rookwaren, telefoongebruik, bezoek, eigen kleding dragen,
enz.
- ICT: domotica: signaalmat, infraroos bewegingsdetectie, videobewaking, enz.
Juridisch kader: BOPZ (kort), binnenkort: wet zorg en dwang
- Dwangbehandeling en vrijheidsbeperking niet toegestaan, tenzij: noodzakelijk en
onvermijdelijk om gevaar af te wenden
- Cliënten zijn wilsbekwaam tot tegendeel blijkt (informatie kunnen begrijpen, een redelijke
afweging maken en besluit kunnen nemen)
- Middelen en maatregelen
Moreel kader: criteria vrijheidsbeperking of dwang
- Patiënt is onvoldoende wilsbekwaam, dat blijkt uit onvermogen om eigen gedrag te kiezen of
te controleren
- Gezondheid, integriteit of zorgklimaat van patiënt en/of anderen wordt (mogelijk) ernstig
geschaad
- Proportionaliteitprincipe (niet vaker/ niet langer dan noodzakelijk)
Moreel kader: de manier waarop vrijheidsbeperking wordt uitgeoefend
- Respectvol blijven benaderen
- Blijf dialoog in stand houden
- Beleeft patiënt de reden van dwang hetzelfde als de hulpverleners?
- Zijn de ‘regels van het gesticht’ wel zo redelijk?
