Wanneer kan je naar de burgerlijke rechter voor het verkrijgen van een schadevergoeding
door een besluit? (vraag 1)
Stap 0 Bij acties uit OD tegen de overheid zijn de volgende vragen van belang:
1. Wanneer moet door de burgerlijke rechter een onbevoegdheid, respectievelijk een
niet-ontvankelijkheid worden uitgesproken?
2. Wanneer moet bij een wel ontvankelijke actie uit OD de formele rechtskracht van
een ‘onderliggend’ besluit ertoe leiden dat de burgerlijke rechter zich onthoudt van
een eigen, zelfstandig rechtmatigheidsoordeel over dat ‘onderliggend’ besluit?
3. Wanneer moet de burgerlijke rechter bij een wel ontvankelijke actie uit OD het
oordeel over de rechtmatigheid respecteren dat door een andere instantie in een
andere rechts- of beroepsgang (meestal de bestuursrechter) over een ‘onderliggend’
besluit is uitgesproken?
Stap 1a De bevoegdheid van de burgerlijke rechter:
Hier gaat het om de vraag wanneer de burgerlijke rechter bevoegd is om over een OD-actie
te oordelen.
Art. 2 Wet RO bepaalde tot 1994 dat de burgerlijke rechter kennisneemt van alle
geschillen over eigendom of daaruit voortspruitende rechten, over
schuldvorderingen of burgerlijke rechten.
HR neemt deze bevoegdheid in Guldemond/Noordwijkerhout ruim.
Art. 2 Wet RO is in 1994 verdwenen omdat het volgens de regering overbodig was
geworden, doordat art. 112 lid 2 Gw precies hetzelfde bepaalt.
De bevoegdheidsvraag heeft vrijwel heel haar belang verloren. De onbevoegdheid
van de burgerlijke rechter kan worden vermeden door het uitspreken van de juiste
spreuk: ‘onrechtmatige daad!’
Stap 1b De ontvankelijkheid van de eiser in zijn vordering:
Hierbij zijn de volgende punten van belang:
1. Allereerst is de hoedanigheid van de eiser (en de gedaagde) van belang.
a. Deze moet óf een natuurlijk persoon óf een rechtspersoon zijn.
2. Bestuursrechtelijke voorzieningen (zoals bezwaar/beroep) hebben voorrang op een
actie bij de burgerlijke rechter, mits de burger via zo’n voorziening materieel
hetzelfde resultaat kan bereiken als ontvankelijkheidsvraag vermomde
bevoegdheidsvraag (belangrijker dan het eerste punt).
Twee benaderingen Schueler:
1. Bestuursrechter kan (=heersende leer): een niet-ontvankelijkverklaring is alleen op
haar plaats als op het moment van het instellen van de actie bij de burgerlijke rechter
een bestuursrechtelijke voorziening nog openstaat of al aanhangig is.
2. Bestuursrechter kan en kon: het is niet doorslaggevend of de bestuursrechtelijke
voorziening nog openstaat of aanhangig is, en kan ook later nog een niet-
ontvankelijkverklaring worden uitgesproken.
, De tweede onafhankelijkheidsvraag, die in feite een vermomde bevoegdheidsvraag is, moet
als volgt worden beantwoord:
1. Staat ten tijde van het instellen van een actie bij de burgerlijke rechter nog een
bestuursrechtelijke voorziening open of is deze nog aanhangig, dan zal de burgerlijke
rechter de eisende burger via een niet-ontvankelijkverklaring naar deze voorziening
verwijzen.
2. Heeft de bestuursrechter eenmaal uitspraak gedaan of staat een bestuursrechtelijke
voorziening niet meer open omdat de termijn voor bezwaar of beroep ongebruikt is
verlopen, dan is een niet-ontvankelijkverklaring niet meer op haar plaats.
a. De burgerlijke rechter zal de vordering dan afwijzen vanwege:
i. De bindende kracht van het oordeel van de bestuursrechter of;
ii. Wegens de formele rechtskracht van het niet tijdig aangevochten
‘onderliggende’ besluit.
Voor de burger staan soms twee rechtsgangen tegelijk open. Het betreft dan wel
rechtsgangen tegen twee verschillende handelingen.
Stap 2 Formele rechtskracht: het ontbrekende rechtmatigheidsoordeel van een met
bestuursrechtelijke rechtsbescherming belaste instantie.
Formele rechtskracht = een besluit heeft formele rechtskracht als het rechtens
onaantastbaar is geworden, d.w.z. dat er geen normale rechtsmiddelen meer tegen
openstaan.
Het beginsel van de formele rechtskracht berust op een aantal uitgangspunten:
Rechtsmacht1. Voorkomen dat de burgerlijke rechter inzake vragen waarover ook de
verdeling bestuursrechter tot oordelen is geroepen, tot een ander oordeel komt dan deze
(concordantiegedachte).
2. De beoordeling of een besluit in overeenstemming is met het bestuursrecht, komt bij
uitstek toe aan de bestuursrechter (specialisatiegedachte).
3. Het belang van de rechtszekerheid, inhoudende dat niet langdurig twijfel bestaat
over de rechtsgeldigheid van een besluit.
Als een burger met enige kans op succes schadevergoeding voor een appellabel
onrechtmatig besluit wil vragen, in een verzoekschriftprocedure of bij de burgerlijke rechter,
dan zal hij in beginsel eerst de onrechtmatigheid van dat besluit door de daarvoor
aangewezen bestuursrechter moeten laten vaststellen procedeerdwang.
Een vordering die steunt op de onrechtmatigheid van een onderliggend besluit, wordt in
ieder geval afgewezen na het niet benutten van een bestuursrechtelijke voorziening
daartegen.
Dan wordt uitgegaan van de formele rechtskracht en daarmee van de rechtmatigheid
van het niet aangevochten onderliggende besluit.
Vulhop.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Mandy13. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.25. You're not tied to anything after your purchase.