Summary
Wetenschapsfilosofie volledige samenvatting tentamenstof
- Course
- Institution
- Book
Volledige samenvatting Wetenschapsfilosofie (PB1302). Exploring Humans.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
More summaries for
-
Exploring Humans summary chapters 10-12
-
Exploring Humans summary chapters 7-9
-
Samenvatting Exploring Humans - Philosophy of the social sciences (3801PSQPVY)
Seller
Follow
vegtou
Content preview
WetenschapsfilosofieInhoudsopgave
Hoofdstuk 1.1 Antieke Griekse Filosofie......................................................................................................... 2
Opdracht 1.1 twijfel aan de empirie....................................................................................................................2
Opdracht 1.1.2 Plato............................................................................................................................................4
Opdracht 1.1.3 syllogismen..................................................................................................................................5
Opdracht 1.1.4 Aristoteles...................................................................................................................................7
Hoofdstuk 1.2 Revolutie................................................................................................................................. 8
Opdracht 1.2.1 tijdpad na de Griekse oudheid: revolutie....................................................................................8
Opdracht 1.2.2 De copernicaanse revolutie.........................................................................................................9
Opdracht 1.2.3 de wetenschappelijke revolutie.................................................................................................10
Hoofdstuk 1.3 Verlichting............................................................................................................................. 12
Opdracht 1.3.1 Descartes...................................................................................................................................12
Opdracht 1.3.2 John Locke.................................................................................................................................13
Opdracht 1.3.3 George Berkeley........................................................................................................................14
Opdracht 1.3.4 David Hume...............................................................................................................................15
Hoofdstuk 1.4 Grenzen aan de wetenschap.................................................................................................. 16
Opdracht 1.4.1 a science of man - Hume...........................................................................................................16
1.4.2 a philosophy of science.............................................................................................................................18
Opdracht 1.4.3 Kant...........................................................................................................................................19
Opdracht 1.4.4 Synthetische a priori kennis bewezen volgens Kant..................................................................21
Hoofdstuk 2.1 verklaren of begrijpen........................................................................................................... 24
Opdracht 2.2.1 de opkomst van de menswetenschappen.................................................................................24
Opdracht 2.2.2 positivisme (Comte)...................................................................................................................26
Opdracht 2.1.3 hermeneutiek............................................................................................................................27
Opdracht 2.1.4 demarcatie................................................................................................................................28
Hoofdstuk 2.2 Logisch positivisme................................................................................................................ 29
Opdracht 2.2.1 Der Wiener Kreis.......................................................................................................................29
Opdracht 2.2.2 Wittgenstein..............................................................................................................................30
Opdracht 2.2.3 Mack en Schlick.........................................................................................................................31
Opdracht 2.2.4 wetenschap die de fenomenale wereld van de observator beschrijft......................................33
Hoofdstuk 2.3 Kritisch rationalisme.............................................................................................................. 35
Opdracht 2.3.1 Karl Popper................................................................................................................................35
, Opdracht 2.3.3 het demarcatieprincipe op zijn kop...........................................................................................36
Opdracht 2.3.3. Popper......................................................................................................................................37
Opdracht 2.3.4 kritiek op Popper.......................................................................................................................38
Hoofdstuk 2.4 sociale structuren.................................................................................................................. 39
Opdracht 2.4.1 Wittgenstein 2...........................................................................................................................39
Opdracht 2.4.2. principe van theoriegeladenheid.............................................................................................40
Opdracht 2.4.3 paradigma’s / Thomas Kuhn.....................................................................................................41
Opdracht 2.4.4 Revolutie....................................................................................................................................43
Hoofdstuk 2.5 het failliet.............................................................................................................................. 44
Opdracht 2.5.1 Imre Lakatos..............................................................................................................................44
Opdracht 2.5.2...................................................................................................................................................46
Opdracht 2.5.3 Paul Feyerabend........................................................................................................................47
Hoofdstuk 3 epiloog..................................................................................................................................... 49
Hoofdstuk 3.1 pragmatisme......................................................................................................................... 50
Opdracht 3.1.1...................................................................................................................................................50
Opdracht 3.1.2 De pragmatische grondregel....................................................................................................52
Opdracht 3.1.3. William James..........................................................................................................................53
Opdracht 3.1.4...................................................................................................................................................55
Hoofdstuk 1.1 Antieke Griekse Filosofie
Opdracht 1.1 twijfel aan de empirie
De filosofie is onder te verdelen in een aantal subdivisies, die elk met hun eigen vraagstuk bezig zijn.
Metafysica is zo’n subdivisie van de filosofie. Het bijbehorende vraagstuk zou je kunnen samenvatten
als ‘wat is de werkelijke aard der dingen?’ Oorspronkelijk komt het woord metafysica van de werken
van Aristoteles. Bij de bundeling van zijn werken, twee eeuwen na zijn dood, werden de stukken
waarin hij de natuur empirisch beschreef de Physika genoemd. Werken waarin hij door middel
van redeneren de onzichtbare essentie van het bestaan probeerde te achterhalen, kregen de titel Ta
meta ta Physika biblia. Letterlijk vertaald betekent dit: het werk volgend op de Physika. De
Metaphysika was dus gewoon een abstracte, filosofische kijk op de werkelijkheid die in de kast rechts
naast de empirisch georiënteerde Physika stond.
Ontologie staat grotendeels gelijk aan de metafysica. Bij Aristoteles maakte ze daar bijvoorbeeld
expliciet deel van uit. Ontologie is de tak van filosofie die vraagt naar de essentie van de dingen. ‘Wat
zijn de bepalende eigenschappen van dingen?’ en ‘Hoe ontstaan die eigenschappen?’ zijn typische
voorbeelden van ontologische vragen. De moderne opvatting dat de menselijke geest een
bijverschijnsel is van ons biologische brein, en dat die geest ontstaat door de werking van neuronen
en neurotransmitters zou je dus een ontologische opvatting kunnen noemen. De achterliggende
metafysica is dat de werkelijkheid in essentie slechts bestaat uit materie.
Epistemologie is de afdeling van de filosofie die zich bezighoudt met de aard van onze kennis. Haar
vraagstuk is dus feitelijk gelijk aan dat van deze cursus: ‘Wat is kennis en hoe komen wij daartoe?’.
De epistemologische positie die je kiest, is sterk afhankelijk van je ontologische opvattingen.
Wanneer we ervan uitgaan dat de geest een bijverschijnsel is van het materiële brein, zullen we al
snel besluiten dat we kunnen volstaan met een natuurwetenschappelijke, empirische aanpak. Door
met behulp van scanners in het brein te kijken leren we hoe de geest werkt. Dat niet iedereen het
,daarmee eens is, zal nog regelmatig blijken, maar in vrijwel alle gevallen zullen we zien dat iemands
ontologische opvatting invloed heeft op diens epistemologische opvatting.
Als we ons afvragen wat een bepaald object is, zijn we al snel geneigd om het te bekijken en
vervolgens te beschrijven wat we zien. Sterker nog, we gaan er intuïtief van uit dat wetenschap zo
zou moeten werken: waarnemingsgegevens verzamelen en vervolgens beschrijven wat we hebben
waargenomen. Deze eerste intuïtieve aanpak zou je een empiristische positie kunnen noemen,
waarbij we ervan uitgaan dat de werkelijkheid tot ons komt via de zintuigen.
In het boek word uitgelegd dat de eerste Griekse filosofen al twijfelden aan dit empirisme, zoals blijkt
uit de discussie tussen Heraclitus en Parmenides.
Leg uit over welk ontologisch vraagstuk Parmenides en Heraclitus discussieerden.
Welke epistemologische conclusie werd aan die discussie verbonden door filosofen als
Protagoras en Socrates?
Heraclitus en Parmenides verschilden van mening over de ware aard van de werkelijkheid. Was deze
statisch, of juist veranderlijk? Volgens Heraclitus was de werkelijkheid voortdurend aan verandering
onderhevig: niets is, alles wordt. Hij stelde bijvoorbeeld dat je nooit tweemaal in dezelfde rivier kunt
stappen, omdat zowel de rivier als jijzelf voortdurend veranderen. Door die continue verandering is
het moeilijk om de werkelijkheid te zien. Hij stelt dan ook dat de meeste mensen als slaapwandelaars
door een eeuwig veranderende wereld lopen zonder de verborgen werkelijkheid te zien. Parmenides
stelt hiertegenover dat de werkelijkheid juist statisch is: alles is, niets wordt. De veranderlijkheid van
de wereld waarover Heraclitus spreekt is slechts een suggestie die wordt gewekt in de zintuigen.
Daarachter ligt namelijk een onveranderlijke, statische werkelijkheid die verborgen blijft voor onze
ogen.
Protagoras verbond hieraan de conclusie dat de veranderlijke wereld waar Heraclitus het over
had een persoonlijke wereld is. Iedereen kijkt vanuit een ander perspectief en op een ander moment
naar de dingen en zal dus een andere werkelijkheid zien. Kennis over de wereld is dus relatief: kennis
is afhankelijk van degene die naar de wereld kijkt. Socrates, die we vooral kennen door de
geschriften van zijn leerling Plato, sloot zich hierbij aan: omdat een object voor de een er anders
uitziet dan voor de ander, kunnen we via de empirie nooit zekerheid bereiken over de aard van de
werkelijkheid. De ultieme conclusie die Socrates daaruit trok, was dat hij maar een ding zeker wist,
namelijk dat hij niets wist. Dit idee, dat zekere kennis onbereikbaar is, noemen we scepticisme.
, Opdracht 1.1.2 Plato
Links op de afbeelding, in het donkere deel van de grot, is een mensenmassa die gevangen zit in de
grot. De gevangenen zitten met hun rug tegen de muur en hebben hun gezicht gefixeerd op de muur
tegenover hen. Achter hun rug bevindt zich een vuur. Tussen het vuur en de gevangenen bevindt zich
een poppenspel dat schaduwen werpt op de muur. De gevangen kunnen noch het vuur, noch het
poppenspel zien. Zij zien alleen de schaduwen van het poppenspel op de muur en gaan er dus vanuit
dat deze schaduwen de werkelijkheid zijn.
Wanneer een gevangen vrijgelaten wordt zal hij in eerste instantie verblind worden door het vuur,
maar na enige tijd zal hij zich realiseren dat de schaduwen niet de realiteit zijn, maar een vage
schaduw van de realiteit. Wanneer hij zich dat eenmaal realiseert en zijn ogen gewend zijn aan het
licht van het vuur, zal hij de weg naar de uitgang kunnen vinden waar hij de werkelijkheid in zijn volle
glorie kan aanschouwen. Pas dan zal hij zich realiseren dat ook het poppenspel slechts een kopie is
van de wereld zoals die buiten de grot is. De wereld waar hij zijn heel leven naar heeft gekeken, is
niet alleen een schaduw, maar een schaduw van een kopie van de werkelijkheid.
Voor Plato symboliseerde dit de werking van ons zintuiglijk systeem. We zitten gevangen in
onze imperfecte zintuigen en zullen dus nooit de werkelijkheid kunnen aanschouwen, slechts een
vage afdruk daarvan. Bovendien zijn de dingen die we in de wereld aanschouwen niet de
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller vegtou. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.95. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
61001 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now