Complete samenvatting van het boek 'Mikado - WO voor het 5e en 6e leerjaar' (editie 2018).
Het kennen van dit boek is een onderdeel van het examen wereldoriëntatie (WO) in 1EBALO.
, 1. WIJ HEBBEN EEN VERLEDEN
TIJD JAARTAL
Prehistorie … - 3500 v.C.
Het ontstaan van de aarde
Heel oude reuzen
De eerste mensen
Van zwerver naar boer
Handige mensen
De prehistorie bij ons
Oudheid 3500 v.C. – 500
De oudheid in Egypte
Een georganiseerde landbouwsamenleving
Grieken en Romeinen
Romeinen in onze streken
Leven in een grootstad
Vechtersbazen en kunstenaars
Middeleeuwen 500 – 1500
Tijd van burchten en steden
Gent en Brugge waren internationale steden
Boeren leefden rond abdijen en burchten
Handelaars en ambachtslui
Nieuwe tijden 1500 – 1945
Tijd van vorsten en ontdekkingen
Antwerpen, een wereldhaven
Tijd van nieuwigheden
Kolonisatie
Tijd van revoluties
Industriële revolutie in België
Van kinderarbeid naar leerplicht
Naar een beter leven
Onze tijd 1945 - …
Een wereld van verschil
Brussel, hoofdstad van de 21ste eeuw
Snelheid in de 21ste eeuw
Een toekomst voor onze planeet
2
,1.1. Prehistorie (tot 3500 v. C.)
1.1.1. Het ontstaan van de aarde
• 14 miljard jaar geleden: ontploffing oerster → big bang/oerknal
• Gevolg: miljarden sterren, waaronder de zon
• Rond zon waren gasdeeltjes, deze vormden een gloeiende bol, de aarde
• Aarde koelde af → zorgde voor wolken door waterdamp → ontstaan van zeeën + meren
• Eerste leven kwam in het water, later pas op het land
1.1.2. Heel oude reuzen
• 150 miljoen jaar geleden leefden er dinosauriërs
• 65 miljoen jaar geleden kwam enorme meteoriet
• Door botsing was de zon jarenlang niet zichtbaar → afkoeling
• Dit zorgde voorn een ijstijd, → reuzenreptielen stierven uit
1.1.3. De eerste mensen
• 40 miljoen jaar geleden → in Afrika leefde een zoogdier, voorouder van de mens
→ bewoog voort op handen en voeten
• Klimaat werd droger → mensapen gingen hier rechtop lopen
• Ze leerden hun handen te gebruiken en maakten werktuigen
• Aten zowel vlees als planten om te overleven
• Zwierven rond als jagers en voedselverzamelaars
1.1.4. Van zwerver naar boer
• Zwierven rond op zoek naar vruchten en wortels
• Sliepen in tenten of grotten
• Voor jacht: maakten ze wapens → ook macht over vuur (techniek verbeterde steeds)
• Mensen leerden om vruchtbaar land te bewerken (naast rivieren)
• Ze leerden graan oogsten, dieren kweken → de zwerver werd zo een boer
1.1.5. Handige mensen
• Duizenden jaren leefden voedselverzamelaars en boeren naast elkaar
• Ze maakten beide veel gebruik van de natuur (om werktuigen van te maken, eten te zoeken…)
• In de laatste ijstijd: rendier was DE prooi → men kon alles van het dode dier gebruiken
• Mens leerde ook met klei potten te bakken → belangrijkste grondstof was echter steen
• Vuurstenen werden tot bijlen, punten,…geslepen
• Ook oog voor kunst: in grotten, op potten, op grafwanden werd er kunst gevonden → zelfs
juwelen maakte men
1.1.6. De prehistorie bij ons
• In België leefden er ook mensen in het zuiden → leefden in grotten
• Eerste boeren kwamen rond 5500 v.C. → klimaat werd zachter
• Vuursteen ‘Silex’ was aanwezig om wapens een werktuigen van te maken
3
,1.2. Oudheid (3500v.C. – 500 n.C.)
Oudste tijden in Egypte: 3500v.C.-800v.C.
1.2.1. De oudheid in Egypte
• Mensen gebruikten vruchtbare slib naast de rivier de Nijl
• Egyptenaren bewerkten de bodem met werktuigen als sikkels en ploegen
• Verbouwden graan en weefden vlas tot kleding
• Ze bouwden zelfs hutten en huizen
1.2.2. Een georganiseerde landbouwsamenleving
• Koningen of farao’s aan de leiding
• Rond het jaar 3500v.C. → uitvinding schrift → hielp bij bestuur van de staat
• Koning had alle macht → had sterk leger
• Belastingen→ voor leger en voor bouwwerken
• Ambtenaren konden lezen en schrijven (inden belastingen bij de boeren)
• Ambachtslui leerden steeds meer technieken → Hoogstaande beschaving
Griekenland en Rome: 800v.C. – 500n.C.
1.2.3. Grieken en Romeinen
• 800v.C. → dorpen werden steden in Griekenland
• Grieken leefden vooral van landbouw → dreven ook handel → hierdoor verspreidde Griekse
cultuur zich rond de Middellandse zee
• In Italië was Rome toen nog een klein dorp → Romeinen waren goede soldaten
• In een paar eeuwen bouwden ze een gigantisch rijk uit → inclusief verovering Griekse wereld
1.2.4. Romeinen in onze streken
• Julius Caesar veroverde in het jaar 1 v.C. onze streken
• Gallische volksstammen werden 1 voor 1 verslagen → vorming romeinse staat Belgica
• Heerbanen werden aangelegd en er ontstonden steden (Tongeren was versterkte stad)
• Rond stad leefden rijke boeren in villa’s
1.2.5. Leven in een grootstad
• In Rome evenveel mensen als in Brussel
• Veel problemen: afval, verkeersopstoppingen, werkloosheid
• Eten afkomstig van platteland, op markten was eten van heel romeinse rijk
• Gewone romein: in appartementsblokken, rijke romein: in luxueuze villa’s
1.2.6. Vechtersbazen en kunstenaars
• Paardenrennen en gewelddadige spelen (gladiatoren) in circus of amfitheater
• Romeinen schreven wetten nauwkeurig op (goede bestuurders)
• Ook grote bewondering voor Griekse cultuur
• Latijn is internationale taal voor eeuwenlang
4
, 1.3. Middeleeuwen (500n.C – 1500n.C)
1.3.1. Tijd van burchten en steden
• Romeinse rijk eindigde door Germaanse invallen (rond 500)
• Onveiligheid nam toen → vooral door plunderingen van Noormannen
• Wegen en steden geraakten in verval
• Voor bescherming: burchtenbouw
• Abdijen kregen versterking
• Christelijke godsdienst en kerk speelden een belangrijke rol
• Rond 1000n.C keerde rust terug
1.3.2. Gent en Brugge waren internationale steden
• Gent was een grote stad (belangrijke handelsweg Schelde en Leie)
• De graaf van Vlaanderen had een burcht in Gent
• Brugge was concurrent van Gent (Brugge was verbonden aan Noordzee)
• Brugge werd het Venetië van het Noorden genoemd (iedereen uit Europa kwam daar om te
handelen)
1.3.3. Boeren leefden rond abdijen en burchten
• Grootste deel bevolking leefde op platteland
• Boeren werkten in ruil voor bescherming van adel en geestelijken
• Zware belastingen maakten het zwaar
• Platteland zorgde voor bevoorrading steden
• Door misoogsten (door slecht weer of oorlogen) kwamen er hongersnoden en besmettelijke
ziektes
1.3.4. Handelaars en ambachtslui
• In steden: veel werk in textielnijverheid
• Handelaars kochten op verre markten wol (lakens) en vlas (linnen)
• Handelaars verenigd in Gilden
• Ambachtslui maakten van grondstoffen luxeproducten (spinnen, weven, verven, scheren…)
• Meeste arbeiders waren loonarbeiders (werkten thuis) → ambachten
1.4. Nieuwe tijden (tot 1945n.C)
1.4.1. Tijd van vorsten en ontdekkingen
• Rond 1500 hadden rijke vorsten de macht (hadden vuurwapens en legers)
• Stadsmuren en boogschutters konden er niet tegenop
• De wapens en soldaten werden door vorsten betaald met belastinggeld en met winsten uit
kolonies
• Op zee werden andere werelddelen ontdekt
• Columbus – Amerika, Vasco da Gama – Indië
5
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller a_vdv. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.58. You're not tied to anything after your purchase.
