Class notes
HC 3 Strafrecht van Rechtsvergelijking, volledig meegetypt!
- Course
- Institution
HC 3 Strafrecht van het onderdeel Rechtsvergelijking, volledige uitwerking.
[Show more]
1 review
By: AyoeIRQ • 10 year ago
Seller
Follow
missjessica
Reviews received
Content preview
Rechtsvergelijking HC8 Straf(proces)rechtStelsels en tradities van straf(proces)recht en mensenrechtenbescherming
Rechtsvergelijking in het straf(proces)recht
> Waarom?
Strafrechtelijke Rv. Beginnen met een vraag: waarom in strafrecht eigenlijk
rechtsvergelijking? Rv is eigenlijk vooral iets voor civilisten. Die hebben namelijk allemaal
methodes waar strafjuristen niets van begrijpen. Binnen Sr is RV niet populair. Heel oud
argument tegen strafrechtsvergelijking: vind je in de aard en geschiedenis van het Sr. SR (
=Strafrecht) hangt historisch nauw samen met soevereiniteit. Het was in de geschiedenis een
instrument van de vorst/heerser/koning om zijn onderdanen te besturen. Soeverein heeft
het voor het zeggen binnen zijn rijk. Hij heeft een machts- en geweldsmonopolie tegenover
zijn burgers > een machtig wapen daarbij is Strafrecht. Soeverein heeft het recht om te
straffen. Strafrecht was in het verleden een instrument voor de koning om de burgers
binnen het rijk te disciplineren, maar ook om de burgers te beschermen tegen invloeden van
buitenaf. Die functie van het strafrecht komt mooi naar voren in Engeland hoe het
strafrecht daar werd genoemd > kings peace (koningsvrede). Als je zo naar Sr kijkt, als een
machtsmodel, wat moet je dan met buitenlanden? Waarom zou je kijken naar het
buitenland? Je onderdanen komen misschien dan op gedachten dat het anders kan. Zo’n
vorst kon het niet gebruiken. Je ziet dan ook dat Sr Rv pas op gang komt in periode van
verlichting > 17e, vooral 18e eeuw. Is eigenlijk recent vergeleken met civilisten. Vanaf toen
werd namelijk het model van de ongelimiteerde staatsmacht bekritiseerd. Was niet meer
vanzelfsprekend dat vorst alle macht had en zomaar strafrecht kon inzetten. Toen kwam
namelijk persoonlijke autonomie/burgerrechten > burger had rechten > was nieuw.
Strafrechtgeleerden gingen toen ook kijken over de grens, hoe anderen landen het hadden
geregeld. Inspiratie en ideeën opdoen over die nieuwe stroming.
Wat die Sr geleerden deden was ook relevant voor ons nu. Wij worden opgeleid tot
praktijkjuristen. Waarom zou je moeten rechtsvergelijken? Je past gewoon regels toe. Dus
wat moet je dan met het recht van Finland of België? Antwoord ligt in het verlengde van
waarom die verlichte denkers over de grens gingen kijken > hoe was de macht van de vorst
in het buitenland? Sr gaat over ontzettend ingrijpende kwesties. Gaat vaak over oordelen
wat goed en wat fout is. Het onderscheid daartussen Er worden dwangmiddelen op mensen
toegepast. Privacy wordt aangetast. Mensen worden opgesloten. Zeer ingrijpend. En de
regels die daarop zien, dus op dat soort ingrijpende regels op mensenlevens, die mag je dus
ook nooit als voor vanzelfsprekend houden. Het is je verantwoordelijkheid als
strafrechtjurist om je altijd af te vragen: is deze regel, dit uitgangspunt wel logisch? Kan het
niet anders? Juist omdat dit vak over macht en vrijheden gaat. Dan komen we bij nut van
rechtsvergelijking. Strafrecht rechtsvergelijking helpt je bij het stellen van vragen. Strafrecht
rechtsvergelijking helpt je om je te verwonderen over hoe het is in je eigen rechtstelsels en
die van anderen. Bijvoorbeeld een vraag die wel de moeite waard is om te stellen: waarom
worden in NL bijvoorbeeld getuigen nauwelijks op de zitting gehoord? Het is vaak een
papierenproces; getuigen worden vaak vooraf gehoord, komt in een dossier. Rechter spreekt
zelden een getuige. Hoe kan rechter dan betrouwbaarheid van getuige toetsen? En hoe
weten nu zeker dat dat wat op papier staat echt daadwerkelijk hetgeen is wat de getuige
heeft gezegd? Bijvoorbeeld als getuige zegt: deze persoon is wederrechtelijk
binnengedrongen in mijn huis, ik heb daar geen toestemming voor gegeven. Dat is zowat
1
, letterlijk wettekst. En dan kun je je afvragen: heeft diegene dat echt wel zo gezegd? Als je
bijvoorbeeld kijkt naar VS of VK, dan worden getuigen op de zitting door de rechter
gevraagd. Dan kan rechter vragen stellen om betrouwbaarheid te testen.
Nog een voorbeeld: in NL bijna nooit gevolgen als politie misbruik maakt van haar
bevoegdheden, art. 359a Sv; vormverzuimen. Als er sprake is van een fout in het
voorbereidend onderzoek, dan kan rechter er gevolgen aan verbinden. Maar gebeurt bijna
nooit. Bewijsuitsluiting komt bijna niet voor. Niet-ontvankelijkheid komt ook bijna nooit
voor. Daar red je wel strafzaak mee, maar is dat wel logisc?. In VS veel verstrekkende
gevolgen bij fouten. In NL dus niet. Vraag is: leert de politie wel op die manier dat ze zich aan
de wet moet houden? Ze overtreden regels, maar het wordt niet gehandhaafd. Als je kijkt
naar alternatieven, dan word je gewezen op dingen uit je eigen stelsel waarbij je vraagtekens
kunt plaatsen.
Rechtsvergelijking in het straf(proces)recht
> Hoe?
> In vergelijkbare rechtsstelsels
> Zoeken naar ‘functionele equivalenten’
> Daarbij bewust van verschillen in rechtscultuur -en taal
Het antwoord op dat soort vragen kun je niet zomaar geven. Het zijn namelijk heel
wezenlijke vragen die raken aan wezenlijke uitgangspunten van het strafprocesrecht. En die
uitgangspunten hangen samen met fundamentele functies hoe wij kijken naar samenleving
en ons mensbeeld, hoe wij kijken naar de rol van de mens in een bepaalde samenleving.
Verduidelijking aan de hand van een voorbeeld: voor mensen die zijn opgevoed in het
westen, is het moeilijk te begrijpen dat in het islamitisch recht, een getuigenis die onder ede
is afgelegd (zweren aan God), dat zo’n getuigenis per definitie betrouwbaar is. Wordt dus
niet getoetst aan de inhoud. Over de inhoud kan niet worden gediscussieerd. Gaat echt om
de formele vorm van de getuigenverklaring. Voor ons lijkt dat raar. Maar daar is het
uitgangspunt bij islamitisch recht is dat het ondenkbaar is dat je onder gods ede gaat liegen.
Onze omgang van getuigenverklaringen vertelt dus iets over ons individualistisch mensbeeld.
Verantwoording aan god als waarborg, daar hechten wij niet zoveel waarden aan. In het
recht is het uitgangspunt dat dat geen garantie geeft. Wij kennen nog wel een getuigenis
onder ede, maar die is net zoveel waard als een getuigenis die niet is afgelegd zonder ede.
Dit laat dus zien hoezeer een strafrechtsysteem verbonden is met de samenleving waarin
het moet functioneren. Uit dat voorbeeld volgt ook een eerste belangrijk uitgangspunt voor
hoe we moeten rechtsvergelijken. We moeten namelijk rechtsvergelijken tussen
vergelijkbare stelsels. Regels over strafrecht die zijn sterk verweven met het mensbeeld van
de samenleving, de cultuur en de politieke orde daar en geschiedenis van een land. Als wij in
NL de betrouwbaarheid van getuigenissen willen waarborgen, dan heeft het weinig nut om
te kijken naar landen die vrij ver van onze cultuur af staan en het op een andere manier
geregeld hebben die niet past in onze samenleving. Dus als je met behulp van
rechtsvergelijking je eigen stelsel wil doorgronden en verbeten, moet je dus kijken naar
stelsels die lijken op de onze, maar die net even anders zijn. Dus vergelijkbare stelsels.
Wat je vervolgens gaat doen, nog een belangrijk uitgangspunt is, eigenlijk een startpunt van
rechtsvergelijking in strafrecht is dat wij zoeken naar vergelijkbare problemen. Heeft
bijvoorbeeld VK een vergelijkbaar probleem met betrouwbaarheid getuigen of horen van
verdachte? Bijvoorbeeld liegende getuigen. Hebben ze waarschijnlijk in VK ook last van. Dan
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller missjessica. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.20. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now