WEEK 4: ONVOORZIENE OMSTANDIGHEDEN
HOOFDSTUK 16: REDELIJKHEID EN BILLIJKHEID (BIII)
Onvoorziene omstandigheden kunnen
16.4) ONVOORZIENE OMSTANDIGHEDEN zich steeds voordoen. Vooral bij
[436] WIJZIGING OVEREENKOMST BIJ ONVOORZIENE langdurige overeenkomsten bestaat er
een verhoogd risico op een gewijzigde
OMSTANDIGHEDEN OGV BEPERKENDE W R&B context.Deze situaties geven gebeurlijk
Blijven de door een ovk ontstane rechtsbetrekkingen aanleiding tot een contractueel
ongewijzigd voortbestaan, indien de omstandigheden onevenwicht, die de partijen niet
waaronder de ovk is gesloten aanmerkelijk zijn gewijzigd? In beoogden. In deze context moet men
hoeverre kunnen de R&B invloed uitoefenen? Onze wet kent de hardship clausules zien. Deze
gezag toe aan het beginsel van de R&B (maatstaf voor het clausules hebben als voornaamste doel
vaststellen van rechtsgevolgen gewijzigde omstandigheden). contractueel dergelijke risico’s te
dekken. Vooral in internationale
relaties, waar logischerwijze externe
Gebeurtenissen die men van te voren
invloeden een grotere rol spelen,
niet kon voorzien bij het sluiten van de
bestaat een grote noodzaak dergelijke
overeenkomst, op grond hiervan kan Hardship
Onvoorziene clausules te hanteren.
de rechter de overeenkomst clausule Vanzelfsprekend mogen de
omstandigheden gedeeltelijk of geheel ontbinden. bijv.
omstandigheden waaronder een
er wordt gegarandeert dat u bij ~ bent
beroep kan gedaan worden op de
vrijgesteld van betaling.
hardship clausule niet veroorzaakt zijn
Verwijzing naar maatstaven van
door de gedraging van één van de
ongeschreven recht die op partijen.
Redelijkheid en rechtsverhoudingen een aanvullende
billijkheid of beperkende werking kunnen
Deze hardship clausule voorziet dan in
hebben.
heronderhandelingen, waar beide
partijen dan gezamenlijk tot een
[438-445] MAATSTAF GEKOZEN IN ARTIKEL 6:258 BW oplossing kunnen komen. Op deze
manier kan het contractueel
evenwicht, dat was komen te vervallen
1. De rechter kan op vordering van een der
door de onvoorziene omstandigheden,
partijen de gevolgen van een overeenkomst hersteld worden.
wijzigen of deze geheel of gedeeltelijk
ontbinden op grond van onvoorziene Een wijziging of ontbinding wordt niet uitgesproken, indien de
omstandigheden welke van dien aard zijn dat onvoorziene omstandigheden voor rekening van degene die
de wederpartij naar maatstaven van zich erop beroept komen (lid 2).
redelijkheid en billijkheid ongewijzigde Men zie voor een vergelijkbare bepaling bij dwaling art 6:228
instandhouding van de overeenkomst niet BW.
mag verwachten. Aan de wijziging of De rechter kan dus rekening houden met naar R&B op de
Art ontbinding kan terugwerkende kracht worden partijen rustende plichten om met elkaar overleg te plegen
6:258 verleend. teneinde de gevolgen van de onvoorziene omstandigheden op
BW 2. Een wijziging of ontbinding wordt niet te vangen, en met de wijze waarop zij zich daarvan kwijten.
uitgesproken, voor zover de omstandigheden
krachtens de aard van de overeenkomst of de CRITERIA ONVOORZIENE OMSTANDIGHEDEN:
in het verkeer geldende opvattingen voor
§ Omstandigheden die na/tijdens het sluiten van de ovk
rekening komen van degene die zich erop
hebben plaatsgevonden
beroept.
§ Omstandigheden die zijn veranderd
3. Voor de toepassing van dit artikel staat
§ Omstandigheden die op het ogenblik van de
degene op wie een recht of een verplichting
totstandkoming van de overeenkomst tussen partijen
uit een overeenkomst is overgegaan, met een
nog in de toekomst lagen
partij bij die overeenkomst gelijk.
§ Omstandigheden die het verrichten van de prestatie
onredelijk maken
De rechter kan de ovk wijzigen of geheel/gedeeltelijk ontbinden § Omstandigheden die niet door partijen waren
op grond van onvoorziene omstandigheden. Het gaat er om of verdisconteerd
partijen het intreden van deze omstandigheden (al dan niet) o Wat door partijen is verdisconteerd, welke risico’s
hebben verdisconteerd in de voorwaarden waaronder zij tot de zijn hebben aanvaard, moet door uitleg worden
overeenkomst zijn toegetreden. vastgesteld. Bij het stilzwijgend van de ovk moet
daartoe worden gelet op de aard en strekking van
NB: In vele belangrijke, vooral internationale contracten is een de ovk, de omstandigheden waaronder zij tot
zogenoemde hardship-clausule opgenomen. Dit beding stand is gekomen, de verkeersopvattingen, de
verplicht partijen om met elkaar overleg te plegen om de R&B.
nadelige gevolgen van abnormale omstandigheden op te
vangen. Hierbij wordt soms ook aan een arbiter of andere derde
VERDISCONTERING: DISCUSSIE OVER DIT CRITERIUM
de bevoegdheid verleend om, zo het overleg mislukt, de ovk te
wijzigen. Op dit criterium is kritiek geleverd door ABAS, die de bepaling
zou willen uitbreiden tot elke verandering van
omstandigheden, dus ongeacht of deze door partijen is
59
, verdisconteerd. Aan ABAS kan worden toegegeven dat het [447-448] ART. 6:260 BW: OVERIGE
onder omstandigheden moeilijk kan zijn door uitleg de juiste BEVOEGDHEDEN VAN RECHTER BIJ
betekenis van het overeengekomene op te sporen. Maar hij
WIJZIGING OF ONTBINDING
rekt op deze grond de rol van de R&B verder op dan vanuit
Artikel 6:260 BW kent de rechter nog enige bevoegdheden toe.
theoretisch oogpunt verantwoord is! (De R&B moet in
Hij kan de wijziging/ontbinding uitspreken onder door hem te
samenhang met het gedrag van partijen en de aard van de ovk
stellen voorwaarden.
worden getoetst!)
NB: In 1989 komt ABAS kennelijk van zijn opvatting terug. [Red: Dit artikel is gewijzigd in verband met de invoering
van digitaal procederen. Zie voor de procedures en
WELKE TYPEN WIJZIGING VAN OMSTANDIGHEDEN? gerechten waarvoor digitaal procederen geldt het
Meestal zal het gaan om na het sluiten van de ovk gewijzigde Overzicht gefaseerde inwerkingtreding op
www.rijksoverheid.nl/KEI.]
omstandigheden. Maar nodig is dit niet: de onvoorziene
omstandigheid kan ook hierin bestaan dat een door partijen 1. Een wijziging of ontbinding als bedoeld in de artikelen
verwachte wijziging niet intreedt. Vaak zal het gaat om 258 en 259 kan worden uitgesproken onder door de
onvoorziene omstandigheden die de gehele grondslag van de rechter te stellen voorwaarden.
ovk doen ontvallen (het evenwicht tussen prestatie wordt 2. Indien hij op grond van die artikelen de overeenkomst
wijzigt of gedeeltelijk ontbindt, kan hij bepalen dat een
verbroken). of meer der partijen de overeenkomst binnen een bij de
uitspraak vast te stellen termijn door een schriftelijke
De omstandigheden moeten van dien aard zijn dat de verklaring geheel zal kunnen ontbinden. De wijziging of
wederpartij naar maatstaven van R&B ongewijzigde gedeeltelijke ontbinding treedt niet in, voordat deze
instandhouding van de ovk niet mag verwachten (R&B vereisten termijn is verstreken.
3. Is de overeenkomst die op grond van de artikelen 258
trouw aan het gegeven woord!). en 259 wordt gewijzigd of geheel of gedeeltelijk
ontbonden, ingeschreven in de openbare registers, dan
De rechter moet wel de bepaling met terughoudendheid kan ook de uitspraak waarbij de wijziging of ontbinding
hanteren. Daarnaast: plaatsvond, daarin worden ingeschreven, mits deze
uitspraak in kracht van gewijsde is gegaan of
§ De afwijzing van een beroep op 6:258 mag summier
uitvoerbaar bij voorraad is.
worden gemotiveerd; 4. Wordt ter zake van een verplichting als bedoeld in
§ Stelling van zware eisen aan de stelplicht van de eiser; artikel 252 bij iemand een oproepingsbericht bezorgd of
§ Stelling van zware eisen aan de motivering van de betekend aan zijn overeenkomstig lid 2, eerste zin, van
rechter die het beroep aanvaardt. dat artikel gekozen woonplaats, dan zijn daarmee
tevens opgeroepen al zijn rechtverkrijgenden die geen
nieuwe inschrijving hebben genomen. Artikel 29 lid 2 en
In de PG is opgemerkt dat de tekst van het artikel niet in de weg lid 3, tweede tot en met vierde zin, van Boek 3 zijn van
staat aan de toepassing op een ovk die reeds geheel is overeenkomstige toepassing.
uitgevoerd, al zal de herziening daarvan uiterst zelden in 5. Andere rechtsfeiten die een ingeschreven
overeenstemming met R&B zijn. overeenkomst wijzigen of beëindigen, zijn eveneens
Art
inschrijfbaar, voor zover het rechterlijke uitspraken
6:260
betreft mits zij in kracht van gewijsde zijn gegaan of
LID 3 BW
uitvoerbaar bij voorraad zijn.
Het derde lid stelt degenen die de plaats van de oorspronkelijke
partijen zijn gaan innemen, voor de toepassing van dit artikel [Red: Voor overige gevallen luidt het artikel als volgt:]
met partijen bij de overeenkomst gelijk (Parl. Gesch. Boek 6, p.
1. Een wijziging of ontbinding als bedoeld in de artikelen
971). Dit geldt zowel voor overgang onder bijzondere als onder 258 en 259 kan worden uitgesproken onder door de
algemene titel. Lid 3 ziet niet op kettingbedingen. Bij een rechter te stellen voorwaarden.
kettingbeding gaat een verplichting niet over, maar wordt in 2. Indien hij op grond van die artikelen de overeenkomst
een nieuwe overeenkomst gesloten (Chidda c.s./Amsterdam). wijzigt of gedeeltelijk ontbindt, kan hij bepalen dat een
of meer der partijen de overeenkomst binnen een bij de
uitspraak vast te stellen termijn door een schriftelijke
verklaring geheel zal kunnen ontbinden. De wijziging of
[446] WIJZIGING OF ONTBINDING BIJ WEGE VAN gedeeltelijke ontbinding treedt niet in, voordat deze
termijn is verstreken.
CONSTITUTIEVE RECHTERLIJKE UITSPRAAK 3. Is de overeenkomst die op grond van de artikelen 258
Artikel 6:258 BW zou kunnen worden beschouwd als een en 259 wordt gewijzigd of geheel of gedeeltelijk
wettelijke toepassing van de beperkende werking van R&B. ontbonden, ingeschreven in de openbare registers, dan
ECHTER, bestaan tegen de twee verschillen: kan ook de uitspraak waarbij de wijziging of ontbinding
plaatsvond, daarin worden ingeschreven, mits deze
uitspraak in kracht van gewijsde is gegaan of
Artikel 6:248 (2) BW Artikel 6:258 BW uitvoerbaar bij voorraad is.
Beperking van een regel die De regel zelf wordt gewijzigd 4. Wordt iemand te dier zake gedagvaard aan zijn
in beginsel voor het overige of haar werking wordt overeenkomstig artikel 252 lid 2, eerste zin, gekozen
tussen partijen blijft gelden. geëcarteerd. woonplaats, dan zijn daarmee tevens gedagvaard al zijn
rechtverkrijgenden die geen nieuwe inschrijving
Heeft van rechtswege haar Vindt plaats bij een
hebben genomen. Artikel 29 lid 2 en lid 3, tweede tot
werking. constitutieve rechterlijke en met vierde zin, van Boek 3 zijn van overeenkomstige
uitspraak (reden: hier gaat toepassing.
het om ingewikkelde 5. Andere rechtsfeiten die een ingeschreven
feitelijke situaties) overeenkomst wijzigen of beëindigen, zijn eveneens
inschrijfbaar, voor zover het rechterlijke uitspraken
betreft mits zij in kracht van gewijsde zijn gegaan of
Vonnis dat een bepaalde uitvoerbaar bij voorraad zijn.
Constitutieve rechtstoestand in het leven roept,
rechterlijke wijzigt of teniet doet, bijvoorbeeld
vonnis van echtscheiding of
Lid 2 - Hij kan bepalen dat een (of meer) van de partijen de ovk
uitspraak
faillissement. binnen een (bij de uitspraak vast te stellen) termijn door een
schriftelijke verklaring geheel zal kunnen ontbinden, in welk
60
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller carrarogiulia96. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.01. You're not tied to anything after your purchase.