Samenvatting voor periode OP 1.2 van de opleiding Medische Beeldvormende en Radiotherapeutische Technieken (MBRT). Bevat de volgende vakken: Echografie (EC), Medische Beeldvorming (MB), Medische Vakken (MV), Nucleaire Geneeskunde (NG), Radiodiagnostiek (RD) en Radiotherapie (RT).
,Echografie – Periode 1.2
1. Wetmatigheden
1.1. Reflectie
Volgens de wet van Snellius is de hoek van inval gelijk aan de hoek van
reflectie. Wanneer een geluidsbundel dus geen loodrechte inval heeft, zal
de bundel ook niet terugkomen bij de transducer. Bij echografie is het dus
de bedoeling dat er zoveel mogelijk loodrecht wordt aangestraald.
Wanneer een bundel net niet loodrecht invalt (bijvoorbeeld bij pezen), zal
het geluid dus niet terugkomen bij de transducer en zal het beeld dus zwart
zijn. Dit noemt men een artefact, en kan leiden tot verkeerde diagnoses.
Het is goed dat het menselijk lichaam niet perfect recht is, want in dat geval
zouden we nooit stralen terugkomen bij de transducer. Juist doordat het
onregelmatig is, zijn er altijd stralen die wel terugkomen.
1.2. Diffractie
Wanneer de reflector kleiner is dan de golflengtes, ontstaat diffractie
(scattering). Hoe hoger de frequentie, hoe kleiner de golflengte en dus hoe
meer diffractie. Wanneer de frequentie 2 keer zo groot wordt, wordt de
verstrooiing 24, dus 16 keer groter. Diffractie is niet enkel negatief. Wanneer
het medium gelijk blijft, krijg je geen echo (zoals bloedvaten), maar de lever zie je wel op de echo.
Dat je de lever kunt zien is te danken aan diffractie. In de lever heb je interlobaire ruimtes, hierin
vindt diffractie plaatst, waardoor je de lever toch kunt afbeelden.
1.3. Refractie
Refractie, of breking is wanneer het medium
veranderd, de hoek van het geluid dat doorgaat
veranderd. Volgens de wet van Snellius in de invalshoek
gelijk aan de hoek van reflectie, maar ook dat het deel
van het geluid wat doorgaat, gaat door onder een
grotere hoek. Hoe groter het verschil in
voortplantingssnelheid van de media, hoe groter de
hoek.
2. Transducer
Je hebt 3 verschillende soorten transducers, namelijk
de lineair-, sector- en puntarray. Binnen deze soorten
heb je ook veel verschillende vormen en maten.
2.1. Elektro akoestisch effect
Het elektro akoestisch effect, ook wel het piëzo-elektrisch effect betekend dat elektrische spanning
wordt omgezet in beweging en andersom. Neem als voorbeeld de geluidsbox die elektrische
spanning omzet in beweging en een microfoon die juist beweging omzet in elektrische spanning. Hoe
groter de beweging, hoe groter het elektrische spanning.
Een materiaal kan dit echter alleen als die piëzo eigenschappen bezit. In de transducer bevindt zich
dit materiaal, dit zijn kleine kristallen die in rijen in de transducer zitten, tegenwoordig vaak gemaakt
,van PZT. De kristallen zijn ongeveer zo breed als een haar van een mens. Deze kristallen sturen eerst
een geluidsgolf en vervolgens ontvangt die de echogolven.
Met warmte worden de piëzo kristallen gepolariseerd, waardoor ze allemaal dezelfde kan op staan
gericht. Hierom moet je nooit de transducer schoonmaken met warmte, omdat de kristallen dan juist
weer kunnen vervormen.
Alle kristallen worden apart aangestuurd en ontvangen ook alles apart. Voor het zenden van een
geluidsgolf is 100 volt nodig, terwijl dezelfde kristallen ook de echogolfjes van een paar millivolt
moeten ontvangen.
2.2. Opbouw transducer
In de transducer heb je een isolatielaagje (groen).
Dit is een rubberen laagje die de kristallen
beschermen tegen stoten en die ervoor zorgt dat
er geen elektriciteit naar de patiënt gaat.
Daaronder heb je een versoepelende laag (roze).
Dit laagje zorgt voor een soepele overgang van de
kristallen naar het lichaam. Ook versterkt die de
amplitude van de golven. Dit laagje is ¼ λ dik.
Daaronder heb je het kristal (blauw). In het kristal
zitten de piëzo-elementen die de golven sturen en
ontvangen. Deze laag is ½ λ dik, dus 2 keer zo dik als de versoepelde laag. Hoe hoger de frequentie,
hoe dunner het laagje dus is.
Achter de kristallen heb je een buffer (geel). Deze buffer dempt de trillingen en het natrillen ten
gevolge van de gereflecteerde bundel.
2.3. Focus
Bij echografie zorgt focussen voor een goede resolutie in
een bepaald deel van het beeld. Op die plek zal de
geluidsbron zo smal mogelijk zijn. Doormiddel van de
akoestische lens gebeurt dit door het brandpunt van de
golf op dat punt te plaatsen, dit is dus per piëzo-element.
Ook kun je doormiddel van het interfereren van de
geluidsbundels een bijna rechte lijn krijgen, dit heet
elektronisch focusseren. Bij de zending van de
geluidsgolven, zenden de buitenste kristallen als eerst en vervolgens de kristallen steeds meer naar
het midden. Tussen deze zendingen zit een klein tijdsverschil, om zo de smalle geluidsbundels te
vormen.
Wanneer je focusseert op meerdere punten, duurt de echo ook zoveel keer zo lang, dus met 2
focuspunten duurt het maken van een echo 2 keer zo lang dan met 1 focuspunt.
3. Processing
Met processing van echobeelden zorg je voor een beter contrast, hogere resolutie, minder
artefacten, betere signaal-suis verhouding en frame-rate. Met deze verbeteringen compenseer je de
scanbaarheid van de patiënt en het talent van de echografist.
Processing wordt onderverdeeld in pre- en postprocessing.
,Buiten de echo zelf kun je ook je monitor goed instellen. Dit doe je door de ruimte te verduisteren en
de grijswaarden goed in te stellen. Wanneer deze niet goed is ingesteld is wit niet echt wit en zwart
niet echt zwart, dit zorgt ervoor dat je contrast minder wordt en het allemaal grijs wordt.
Wanneer je een echo maakt komt er allereerst ruwe data binnen, dit is wanneer de drukgolf is
omgezet in een elektrisch signaal. Dit omzetten gebeurt door een scanconverter. Wanneer het is
omgezet kun je de data bewaren en dus ook terugvinden wanneer dit nodig is (terug scrollen in je
beelden). Het processen van je beeld doe je om bepaalde verschillen groter of kleiner te maken.
Wanneer je aanpassingen doet aan de ruwe data, kan je die niet meer ongedaan maken
3.1. Blockdiagram
Allereerst worden er door de
transducer geluidsgolven
verzonden en ontvangen, daarna
wordt het door de LNA versterkt
en ook door de TGC. Daarna
wordt het gefilterd en daarna
gaat het door de DSP (digitale
signaal processor/ scanconverter)
en als laatste gaat het naar
beeldbewerking.
De TGC kan ook pas bij de
beeldbewerking zijn, maar dat
verschilt per apparaat.
Het radiofrequent signaal (RF-
signaal) ziet er op uit als op het plaatje hier rechts. Vervolgens wordt er
door filtering gekozen welke signalen wel door mogen en welke niet. Dit
filteren gebeurt door een grens te leggen waar het signaal boven
(rejectie) of juist onder (limiteren) moet liggen, de rest wordt dan niet
gebruikt in het beeld.
De scanconverter zorgt voor pixel adressing, hierbij wordt de informatie
die binnen is gekoppeld aan een pixel op het beeld. Aangezien het
beeld op de horizontale as ongeveer 2000 pixels heeft, maar je
gemiddeld maar 256 lijnen hebt, moet het beeld dus 1744 pixels
interpoleren per horizontale rij.
3.2. Preprocessing
Het bewerken van de ruwe data voordat het in het geheugen wordt geschreven, al deze dingen kun
je niet veranderen wanneer het beeld al gemaakt en kun je niet ongedaan maken.
Voorbeelden hiervan zijn:
- Acoustic output (power) Hiermee maak je de pulsen die je verstuurt groter en krijg je dus
ook meer echo terug.
- Depth
- Focussering Hierbij leg je een focus op een bepaald punt om die mooi in beeld te krijgen.
, 3.3. Postprocessing
Het bewerken van de data nadat die in het geheugen zijn geschreven en gebeurt dus op een
stilstaand beeld.
Voorbeelden hiervan zijn:
- De grijswaarde-curve/overdrachtscurven Hierbij bepaal je de stapjes van de grijswaardes
en kun je ook stapjes overslaan. Je koppelt een bepaalde waarde van het signaal aan een
grijswaarde die lopen van zwart tot wit. Deze curves kun je instellen op je systeem nadat het
beeld al is gemaakt. Door veel stappen over te slaan krijg je een hard beeld, omdat het
contrast hierbij heel groot is, maar wanneer je juist veel stapjes gebruikt krijg je een zacht
beeld.
- De dynamic range (DR) wordt bepaald door het aantal grijswaardes en is het verschil tussen
het minimum en maximum te verwerken signaal. Dus hoe hoger de DR, hoe lager het
contrast en andersom.
- Annotaties
- Metingen
- Zoom-functie
- Patiëntengegevens
4. Anatomie lever
4.1. Segmenten
Lever wordt door ligamenten en bloedvaten verdeeld in
verschillende segmenten. Het ligamentum venosum is ontstaan
uit de ductus venosicus, dat was een bloedvat die je had als
kind, maar nu is dichtgegroeid. Wanneer het nodig is, kan dit
ligament weer veranderen in een bloedvat.
Links van het ligamentum falciform liggen de segmenten 2 en 3,
die vormen samen de linker leverkwab.
Rechts van het ligamentum falciform ligt de rechter leverkwab.
Allereerst heb je de lobus quadratus (segment 4), daarachter
ligt het ligamentum venosum daarachter ligt de lobus caudatus.
De lobus quadratus wordt in het bovenste en onderste deel
gescheiden door de linker portatak (segmenten 4a en 4b). Aan
de rechterkant wordt de lobus quadratus afgescheiden van de
rest door de vena hepatica medialis. De lobus quadratus is vaak
wat donkerder op het echobeeld.
Rechts van de vena hepatica medialis heb je de rest van de
rechter leverkwab, die wordt door de rechter portatak en vena
hepatica dexter verdeeld in vier segmenten, namelijk segment
5, 6, 7 en 8.
Op het echobeeld ze je de meeste verdelingen niet eens en is het
dus gokken in welk segment de afwijking zit.
4.2. Bloedvaten
Op het echobeeld kun je de aorta, VCI en vena porta
onderscheiden van elkaar. De aorta heeft namelijk een dikke
wand en heeft dus ook een witte rand. De aorta beweegt ook in
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lotje2000. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.14. You're not tied to anything after your purchase.
