Leerdoelen:
1. Wat zijn grondrechten
2. Waar staan onze grondrechten?
3. Wanneer mogen grondrechten beperkt worden?
a. Delegatie terminologie!
4. Wat is de rol van het EHRM bij bescherming van de grondrechten?
Bronnen:
- Boek beginselen van het Nederlands staatsrecht Hs 2 par. 4 en Hs 14 par.
2,3,5,7 en 9 en HS 18 par.7
- Jurisprudentie:
o Sunday times
__________________________________________________________________________________
Wat zijn grondrechten?
Grondrechten waarborgen de individuele vrijheid. In de Middeleeuwen zijn deze
waarborgen tegen de vorst ontstaan. Er ontstond een sfeer die vrij zou zijn van
overheidsingrijpen.
De 17e eeuw bouwt voort op deze gedachte van begrenzing van de macht
van de overheid door individuele rechten.
Volgens Locke kan de macht van de overheid geen ander doel hebben dan
de vrijheid en het bezit van de leden van de maatschappij te behouden en
te beschermen.
De volgende stap was een codificatie van individuele vrijheden als
grondwettelijke rechten.
Klassieke en sociale grondrechten
Niet alle grondrechten zijn overal hetzelfde. Sommige komen in veel
grondwetten voor, zoals vrijheid van godsdienst, andere, zoals recht op abortus
komen minder vaak voor. Ook de formuleringen kunnen sterk uiteenlopen.
Veel grondrechten hebben iets gemeenschappelijks: ze garanderen een
staatsvrije sfeer, en zorgen ervoor dat de burger kan leven zonder
overheidsbemoeienis. Hier is sprake van klassieke grondrechten: de
overheid moet zich dus van ingrijpen onthouden
o De grondrechten kunnen ook als juridische aanspraken van de
burgers jegens de overheid worden geformuleerd personen
kunnen er aanspraak op maken, maar de regering niet. Het gaat
namelijk om een niet-doen van de overheid.
Bij de sociale grondrechten gaat het om taakstellingen van de overheid,
dus om het bevorderen van de maatschappij en het opbouwen van een
menswaardig bestaan.
o Er kan geen sprake zijn van rechtstreeks door rechters te
handhaven aanspraken van de burgers. Het gaat om
aansporingen om het overheidsbeleid op bepaalde doeleinden te
richten.
Er is wel een nauwe samenhang tussen klassieke en sociale grondrechten.
Klassieke grondrechten hebben sociale grondrechten nodig om te kunnen
, functioneren. De vrijheid om onderwijs te mogen geven (klassiek
grondrecht) kan niet werkelijk functioneren zonder een recht op
bekostiging van bepaald onderwijs van overheidswege (sociaal
grondrecht).
De strekking van een grondrecht is belangrijker dan de typering ‘klassiek’
of ‘sociaal’, ofwel wat de bedoeling is van het grondrecht. Daaruit zal
blijken hoe belangrijk het grondrecht is.
“Positieve verplichtingen” van overheden ter bescherming van
grondrechten van burgers worden in de jurisprudentie van het EHRM
steeds vaker aangenomen, elk grondrecht uit het EVRM kan samen gaan
met positieve verplichtingen van de staat.
Horizontale werking: burgers onderling. Hierbij zijn het twee gelijken
Verticale werking: overheid en burgers. Hierbij is de overheid hoger
__________________________________________________________________________________
Waar staan onze grondrechten?
Na de Tweede Wereldoorlog ontwaakte het besef dat handhaving van de
grondrechten meer betekende dan het de burgers in staat stellen een
menswaardig bestaan te leiden. Het is goed ter wille van de vrede, indien alle
landen de grondrechten handhaven.
In Hoofdstuk 1 van de Grondwet, art. 1-23 Gw.
o De klassieke staan vooral aan het begin, de sociale aan het einde.
Niet alle grondrechten staan in HS 1, bijv. art. 114 (doodstraf),
deze is pas na de voltooiing van HS 1, in HS 6 toegevoegd.
In 1948 werd de Universele verklaring van de rechten van de mens
aangenomen. (VN)
o Herin zijn zowel klassieke als sociale grondrechten geformuleerd.
o De juridische betekenis van de verklaring is geen formele binding
aan haar inhoud: het is een verklaring en geen verdrag. Toch niet
juridisch irrelevant: bij de interpretatie van grondrechtelijke
bepalingen in verdragen en grondwetten kan de rechter rekening
houden met de verklaring.
Europees sociaal handvest (1961 Raad van Europa)
o bevat sociale grondrechten, zoals het recht op arbeid, het recht op
sociale zekerheid etc.
o Handvest kent geen individueel klachtrecht, maar een collectieve
klachtenprocedure die is vastgelegd in een aanvullend protocol.
Internationaal verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten (IVBPR)
(VN)
o Heeft betrekking op klassieke grondrechten. (De inhoud loopt in
hoge mate parallel met het EVRM)
o Bij het IVBPR is geen internationaal Hof, wel een individueel
klachtrecht (dit wordt ingediend bij het Comité voor de rechten van
de mens). Deze kan geen bindende uitspraak doen over beweerde
verdragsschending. De inzichten zijn wel gezaghebbend.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller carmennn. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.22. You're not tied to anything after your purchase.