Summary
Samenvatting Uitwerking toets matrijs gezondheidspsychologie (leerjaar 1)
- Course
- Institution
- Book
Hier de toets matrijs van gezondheidspsychologie in een bestand, met verdere informatie uit het boek per punt.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
timklaastp
Reviews received
Content preview
Gezond zijn en gezond blijvenOnderscheiden en benoemen van de belangrijkste aspecten op het gebied van
gezondheid. (6)
● relatie lichaam en geest
In de geschriften van de oude Grieken werden ziekten niet meer gezien als gevolg van
kwade geesten/goden. Hippocrates, Griekse arts uit de oudheid (460-377 vc) schreef ziekte
toe aan een verstoord evenwicht tussen vier circulerende lichaamsvloeistoffen/ zogenoemde
humores:
- Gele gal (verbonden met cholerisch of boosaardig temperament)
- Slijm (verbonden met kalm of flegmatisch temperament),
- Bloed (verbonden met optimistische / sanguine persoonlijkheid)
- Zwarte gal (verbonden met droefenis. Bij gezonde personen dus in evenwicht en
bij ongezonde personen door externe pathogenen (seizoenswisselingen)
verstoord. Zoals:
Winter (koud/nat). -> Effect op slijm
Herfst (koud/droog) -> Effect op zwarte gal
Voorjaar (warm/ nat) -> Effect op bloed
Zomer (warm/droog) -> Effect op gele gal
Genezing bestond uit diëten, geneesmiddelen, aderlaten en vasten om de balans te
herstellen. Nog te vinden bij homeopathische artsen = homeotoxineleer. En bijv disbalans
van neurotransmitters kan leiden tot geestelijke stoornissen, dit balanceren we tegenwoordig
door ontbrekende stoffen toe te voegen.
Galenus (129-199) invloedrijke arts in oude Rome, voegde nog iets toe aan het standpunt
van Hippocrates. De 4 humores liggen ten grondslag aan vier temperamenten en deze
droegen bij aan specifieke ziekten. Bijv melancholieke vrouwen grotere kans op borstkanker.
Geest speelde geen rol bij Etiologie van ziekten.
Tot 14e/15e eeuw
Ziekten werd gekoppeld aan geloof en spiritualiteit. Gedacht ‘mens zelf weinig controle’
‘priesters wel vermogen gezondheid herstellen/demonen verdrijven’ . Gedachte dat het
lichaam en geest samenwerken, was er wel.
dè Wetenschap liep achter , doordat de meeste wetenschappelijke praktijken
verboden waren.
In 1600 renaissance, ‘wedergeboorte’
● Renaissance individueel denken belangrijk: wetenschappelijke revolutie ,
groei in theoretische kennis: natuurwetenschap en lichamelijke geneeskunde.
● De geneeskunde werd organischer/ fysiologischer en weinig ruimte voor
psychologische verklaringen.
● Filosoof Rene Descartes -> er is interactie mogelijk tussen lichaam en geest,
ookal is er beperkt inzicht op dit domein.
● Dualisme= Het idee dat lichaam en geest onafhankelijk zijn van elkaar, geest
wordt beoordeeld als niet materieel en lichaam materiaal.
, ● Lichaam werd beschouwd als een machine die wetenschappelijk kon worden
onderzocht en verklaard, ‘arts bewaker lichaam’
● Theologen handelden als hoeders van de geest.
● Mechanistische benadering -> een benadering die het gedrag reduceert tot
het niveau van het orgaan of de lichamelijke functie. Geassocieerd met het
biomedisch ziektemodel.
● Uit anatomisch onderzoek, autopsie en cellulaire pathologie bleek dat ziekten
in menselijke cellen waren gelokaliseerd en niet in een verstoord evenwicht
van de humores.
In de achttiende eeuw
De organische geneeskunde, cellulaire pathologie ontwikkeld en de humorale basis werd
toen niet meer ondersteund.
Theorieën (=algemene aanname(n)) over een aspect van de wereld waarin we leven of over
de mensen in de wereld die al dan niet door bewijs wordt ondersteund). In de vroege
middeleeuwen werdt de theorie van Galenus niet meer gebruikt.
● biomedisch ziektemodel
Wordt ook wel reductionistisch genoemd: reduceert de geest, het lichaam en het menselijk
gedrag tot lichaamscellen of tot neurale of biochemische activiteit en verklaart alleen
problemen op dit niveau. Gezondheid gedefinieerd als afwezigheid van ziekte (diagnose-
receptmodel). Wegnemen van oorzaak ziekte, is herstel gezondheid. Symptomen zijn gevolg
van ziekte of inwendige veranderingen (bacteriële infecties/ celmutaties). Houdt dus geen
rekening met verschillende wijzen dat mensen kunnen reageren op ziekten door
persoonlijkheid, cognitie, sociaal ondersteuningsnetwerk of culturele aannames.-> Dus kijkt
niet volledig naar het plaatje, heeft wel door vaccinaties levensbedreigende ziektes
uitgeroeid.
● vraagtekens bij dualisme (modellen gezondheid en ziekte)
Het idee dat aandoeningen echt alleen fysiek zijn wordt niet ondersteund door de
werkelijkheid. Incomplete validiteit hoeft niet per se gepaard te gaan met een slechte
gezondheid, kijk maar naar de deelnemers van de paralympische spelen. Het dualistisch
systeem begon door deze punten grond te verliezen. Freud begon het concept lichaam en
geest te veranderen in het probleem bewustzijn te veranderen. Waarbij het onbewustzijn iets
was dat naar voren kwam bij een aandoening. Hij bestudeerde mensen met ernstige pijn
zonder aanwijsbare oorzaak en met hypnose en therapeutische gesprekstechnieken kwam
hij erachter dat deze patiënten onbewuste conflicten hadden die ze hadden onderdrukt.
Freuds onderzoek heeft uiteindelijk geleid tot de psychosomatische geneeskunde. De
psychologie heeft voor de geneeskunde het belang aangetoond van psychologie en sociale
factoren bij het verloop van een ziekte.
● biopsychosociaal ziektemodel
Dit model neemt ook de subjectiviteit (beleving) mee bij de beoordeling van gezondheid. Het
meerdimensionale belastings-belastbaarheidsmodel wordt door fysiotherapeuten gebruikt
om de behandeling op het individu te richten door samen met het individu te kijken naar de
invloeden van de behandeling en zo op een goede oplossing te komen.
Dit model heeft wel kritiek ondanks de weide aanname. Het is onduidelijk hoe zwaar de
verschillende aspecten in algemene zin kunnen worden gewogen. In de gezondheidszorg
1
,vergt een behandeling volgens dit model veel tijd, tijd die er in principe gewoon niet, of
weinig, is.
Samen met de verschuivingen in het denken over ziekte en gezondheid is er door Machteld
Huber een nieuw concept bedacht. Een concept waarbij gezondheid niet de afwezigheid is
van ziekte maar het vermogen van iemand om met de fysieke, sociale en emotionele
uitdagingen van het leven om te gaan.
individuele, culturele en leeftijdsgerelateerde aspecten van gezondheid.
Om een volledig inzicht te krijgen in gezondheid moeten we weten wat de normale mens
onder gezondheid verstaat.
zijn ongeveer drie verschillende antwoorden die de leek gaf op de vraag wat is gezondheid
voor u:
1. Gezondheid betekent een overwegend gevoel van welzijn
2. Gezondheid heeft te maken met de afwezigheid van de symptomen van ziekte
3. Je kan gezondheid zien aan wat een gezond persoon allemaal lichamelijk kan.
een onderzoek van blaxter komt tot nog eens 6 verschillende opvattingen over gezond zijn:
● gezondheid als niet ziek (geen symptomen, geen bezoek aan artsen dus ben
gezond)
● gezondheid als bezit (kom uit sterke familie, herstel snel na operaties)
● gezondheid als gedrag (zij zijn gezond omdat zij veel sporten en goed voor zichzelf
zorgen (deze opvatting gaat vaak over anderen).
● gezondheid als lichamelijke fitheid en vitaliteit (mannen noemen het vaker zich fit
voelen en vrouwen zich energiek voelen. vrouwen zien gezondheid ook meer als een
sociaal iets en noemen ook vaak het levendig zijn en goede relaties hebben met
anderen).
● gezondheid als psychosociaal welzijn (gezondheid in mentaal opzicht. bijvoorbeeld
zich mentaal in harmonie voelen)
● gezondheid als functie (het vermogen om taken te verrichten. doen wat je wil en
waar).
De WHO definieert gezondheid als: toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal
welzijn en niet alleen de afwezigheid van ziekte of invaliditeit.
Hoe gaat dit bij verschillende culturen?
3 benaderingen:
● holistische benadering:
Kijkt niet alleen naar het zuiver lichamelijke maar naar de hele persoon. Dit wordt veel in
afrikaanse culturen toegepast waar gezondheid wordt beschouwd als een toestand die uit de
3 elementen van de menselijke aard bestaat. Sommige van deze culturen zoals de sikhs en
hindoes geloven dat onwelzijn een straf is voor eerdere daden in de familie. Dit heeft nare
gevolgen op de omgang met ziekte.
● collectivistische benadering:
in andere afrikaans regios werken groeps of familieleden juist veel samen voor het welzijn
van iedereen. Dit is de collectivistische benadering. Bij bestrijding van ziekte werden bij
mensen uit malawi meer sociale acties ondernomen (maaien rietlanden) dan persoonlijke
handelingen (baden in leidingwater of chloroquine slikken).
● individualistische benadering:
2
, hierin wordt de uniekheid en autonomie van de leden centraal gesteld. verantwoordelijkheid
ligt bij het individu (eigen wensen en behoeften die gedrag motiveren). in culturen waar
gevonden wordt dat individuen onderling afhankelijk zijn is de kans groot dat gezondheid
ook op sociaal gebied wordt beschouwd en niet alleen op persoonlijk gebied.
levensloop en gezondheid:
over de levensloop zullen mensen soms moeilijk in staat zijn om hun problemen en nood
voor zorg te uiten. dit verschilt per levensfase:
● kinderen
Tijdens de ontwikkeling van het kind groeit het vermogen om de werkelijkheid te begrijpen.
Dit verloopt volgens vaste stadia:
-het sensomotorische stadium (baby verkent wereld door aanrakingen en bewegingen)
-het preoperatieve stadium (soort magische opvatting van de wereld. er worden nog geen
concrete relaties gelegd)
-het stadium van de concrete operaties (kind kan relaties leggen tussen dingen zolang ze in
werkelijkheid aanwezig zijn (ik duw iets het valt).
-het stadium van abstracte bewerking. In dit stadium is de concrete aanwezigheid van
dingen niet meer vereist (als ik dit zou duwen zal het vallen)
uit onderzoek blijkt dat begrip van het concept ziekte met de jaren toeneemt.
in de preoperationele fase zien kinderen alles nog wel zwart wit. gezond en ziek zijn geen
continuüm en kinderen begrijpen niet waarom een ziek familielid betekent dat zij minder
aandacht krijgen.
kinderen jonger dan zeven beschrijven ziekte op magisch niveau:
onbegrip: irrelevante antwoorden zoals zon veroorzaakt hartaanval
fenomenalisme: kind associeert ziekte met bepaalde geluiden (snotteren-verkouden)
aangestoken worden: ziekte krijg je van dingen die dichtbij zijn (mazelen krijg je van andere
mensen..hoe? ja je loopt er langs).
kinderen van 8-11 zijn wat concreter:
besmetting: kinderen beseffen dat ziekten bepaalde symptomen hebben en kunnen
ontstaan door je eigen gedrag en zijn misschien zelfs al op de hoogte van bacteriën.
internalisatie: ziekte bevindt zich in het lichaam maar hoe het precies werkt weten ze nog
niet. ze weten de rollen van organen en zien ook het nut in van behandeling.
Tijdens puberteit is ziekte een abstract begrip:
fysiologisch: ziekte wordt beschreven vanuit specifieke organen of functies. als ze ouder
worden komt er ook langzaam onderscheid tussen verschillende lichamelijke oorzaken (bv:
genen, milieu, gedrag)
psychofysiologisch: mensen beginnen begrip te krijgen van de interactie lichaam en geest
zien rol van stress in. ook meer begrip over hun invloed op genezing.
volwassenen
Rond 20 op de top wat betreft fysiek vermogen/gezondheid.
groei grotendeels klaar behalve hersenen die nog iets moeten groeien.
rond de middelbare leeftijd neemt gezichtsvermogen af, gewicht toe.
Jongvolwassenen maken veel belangrijke dingen mee in hun leven zoals afstuderen, uit huis
gaan, kinderen krijgen, etc. mensen van middelbare leeftijd krijgen ook deze dingen mee
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller timklaastp. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67474 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now