Dit is een bestand waarin de samenvatting van de historische context De Verlichting te vinden is. Dit bestand is gebaseerd op de uitgeverij Feniks van het VWO Ik heb er zelf veel aan gehad en hoop dat jij dat ook gaat hebben, succes!
De belangrijke deelvragen: 4.1 Welke ideeën ontstonden tijdens ...
Historische
Context
Verlichtingsideeën en de
democratische revoluties
1650 – 1848
,4.1 Welke ideeën ontstonden tijdens de Verlichting over de ideale
samenleving?
1640 – 1789
[ Jaartalverklaring ]
1640: Hier begint de Verlichting
1789: Hier eindigt ongeveer de Verlichting omdat dan de Franse Revolutie
begint
[ Beantwoording leidende vraag in een vogelvlucht]
1. Verlichte denkers publiceren ideeën over soevereiniteit, de relatie tussen
vorst en onderdanen, staat en burgers, vrijheid en gelijkheid. De inrichting
van de samenleving moet op de rede gebaseerd zijn {vb: Locke &
Rousseau}
2. De ontdekking en publicatie van natuurwetten stimuleren de discussie
over de invloed van God op het dagelijks leven. Hierbij worden ideeën
geformuleerd over religieuze tolerantie en scheiding van kerk en staat.
{vb: Spinoza & Voltaire}
[ Wetenschappelijke revolutie ]
Tijd van Regenten en Vorsten (17e eeuw) = wetenschappelijke revolutie.
1550 – 1650
Wereld & natuur onderzoeken met behulp van wetenschap
Voortgekomen uit:
1. Empirisme:
- De mens bouwt kennis op door middel van waarnemingen en
ervaring, zowel binnen als buiten zichzelf
2. Rationalisme:
- De rede is de enige bron van kennis
Deze stromingen werden niet geremd door de Bijbel of door het geloof.
[ De verlichting ]
Tijd van Pruiken en Revoluties (18e eeuw) = de Verlichting
De verlichting: nieuwe manier van denken over sociale verhoudingen,
politiek, economie en religie
Sprake van optimisme en geloof in vooruitgang
Natuurrechten: ieder mens is gelijk geboren en moet dus gelijk worden
behandeld
Traditie, bijgeloof, intolerantie & machtsmisbruik van de kerk en staat
kunnen niet meer (wilden een scheiding van kerk en staat)
Ideeën komen voort uit de tijd van de Humanisten & uit de
wetenschappelijke revolutie
Ideeën verspreiden zich snel via boeken en pamfletten
Hierin staan het empirisme en rationalisme centraal
Empirisme: hiermee stappen de verlichte denkers in de voetsporen van de
wetenschappers die de wetenschappelijke revolutie hebben veroorzaakt
(=continuïteit)
Rationalisme: dit in tegenstelling tot kennis die op openbaring en
traditie(religie) of die uitgaat van ervaring (=verandering)
, [ Absolutisme ]
Terwijl er sprake is van verlicht denken, zien we dat de macht van
verschillende Europese vorstenhuizen op politiek, economisch, militair en
religieus gebied juist verder wordt uitgebreid & gecentraliseerd
Voorbeeld: Franse koning Lodewijk XIV (14e, de zonnekoning),
veranderingen:
- Leger wordt hervormd tot een nationale garde, onder centraal bevel
- Via het mercantilisme deelt de overheid voortaan mee in de winst
- Religie wordt een staatsaangelegenheid; katholicisme wordt de
staatsgodsdienst en moet zorgen voor een eenheid
(einde Edict van Nantes veel hugenoten vluchten naar de
Republiek)
L’état c’est moi
Positief: centralisatiepolitiek zorgt voor efficiënter bestuur
Negatief: het excentrieke hofleven en de vele oorlogen kosten veel geld
[ Verlicht absolutisme ]
Monarchen die de verlichte ideeën wel overnemen maar het absolutisme
niet loslaten
Het algemeen belang van de onderdanen komt steeds meer naar voren
- Voelen zich verantwoordelijk voor het welzijn en de ontwikkeling van
hun onderdanen
- Onderwijs, rechtsgelijkheid en eenheid staan hoog
Voorbeelden van verlichte absolute vorsten:
1. Jozef II van Oostenrijk
2. Frederik de Grote van Pruisen
3. Catharina de Grote van Rusland (verlicht, modern vorst)
Catharina de Grote
Alles voor het volk, niks door het volk
- Grotere geloofsvrijheid
- afschaffing pijnbank
- landelijke vaccinatie tegen pokken
- stichting universiteiten en onderwijsinstellingen
- oprichting van een speciale commissie om een grondwet op te
stellen
[Gematigde verlichte denkers in de Republiek ]
Nieuwe manier van denken over religie leidt tot meningsverschillen
- Coornhert: ‘de invloed van het geloof op de maatschappij moet
minder zijn.’
- Stevin: ‘de maatschappij heeft een sterk geloof nodig om de
discipline onder het volk te handhaven en daarmee de
maatschappelijke orde te garanderen.’
[ Radicale verlichte denkers in de Republiek ]
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sabinevandenberg5. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.21. You're not tied to anything after your purchase.
