Profiel van de Nederlandse overheid
Organisatie, beleid en besluitvorming
Hoofdstuk 2 tm 12 GRATIS: Hoofdstuk algemene basis kennis, ong. 6 pagina's per hoofdstuk. Inhoud is hetzelfde als de hoofdstukken die apart worden aangeboden voor €2,99.
Auteur: Patricia Wiebinga
Uitgeverij: Uitgeverij ...
H5 Beslissingen .................................................................................................................................................................. 17
5.1 Inleiding ................................................................................................................................................................................... 17
5.2 Er zijn vele soorten beslissingen............................................................................................................................................... 17
5.3 Besluitvormingsmodellen......................................................................................................................................................... 17
5.4 Nog drie modellen.................................................................................................................................................................... 19
5.5 Tot slot: soorten beslissingen................................................................................................................................................... 20
6.1 Inleiding ................................................................................................................................................................................... 21
6.2 De relatie overheid-burger....................................................................................................................................................... 21
6.3 Het beleidsontwerp, een model ............................................................................................................................................... 21
6.4 Bestuursstijlen .......................................................................................................................................................................... 22
6.5 Het kiezen van doelen .............................................................................................................................................................. 23
6.6 Het kiezen van middelen .......................................................................................................................................................... 23
6.7 Communicatie .......................................................................................................................................................................... 24
6.8 Interactie .................................................................................................................................................................................. 24
6.9 Externe invloed......................................................................................................................................................................... 25
H7: Beleid en organisatie .................................................................................................................................................... 26
7.1 Inleiding ................................................................................................................................................................................... 26
7.2 Wat is een organisatie? ........................................................................................................................................................... 26
1
, Bestuurskunde
7.3 De formele organisatie ............................................................................................................................................................ 26
7.4 De informele organisatie ......................................................................................................................................................... 29
7.5 de bureaucratische organisatie ............................................................................................................................................... 30
7.6 projectmatig werken bij de overheid ....................................................................................................................................... 30
H8: De centrale overheid .................................................................................................................................................... 32
8.1 Inleiding ................................................................................................................................................................................... 32
8.2 De Staten-Generaal.................................................................................................................................................................. 32
8.3 De regering .............................................................................................................................................................................. 34
8.4 Departementen ........................................................................................................................................................................ 36
8.5 Hoge Colleges van Staat .......................................................................................................................................................... 38
8.6 Adviescolleges .......................................................................................................................................................................... 40
H9: Decentrale overheden: de provincie ............................................................................................................................. 41
9.1 Inleiding ................................................................................................................................................................................... 41
9.2 De provinciale overheid ........................................................................................................................................................... 41
9.3 Dualisering bij de provincie ...................................................................................................................................................... 44
9.4 Overige organisaties op provinciaal niveau: interprovinciaal overleg .................................................................................... 45
9.5 Het bestaansrecht van de provincie ........................................................................................................................................ 45
H10: Decentrale overheden: De gemeenten ........................................................................................................................ 47
10.1 Inleiding ................................................................................................................................................................................. 47
10.2 De gemeentelijke overheid .................................................................................................................................................... 47
10.3 Dualisering bij de gemeente .................................................................................................................................................. 50
10.4 Overige organisaties op gemeentelijk niveau........................................................................................................................ 51
10.5 Ontwikkelingen bij de gemeenten ......................................................................................................................................... 51
H11: Functioneel bestuur ................................................................................................................................................... 53
11.1 Inleiding ................................................................................................................................................................................. 53
11.2 De waterschappen ................................................................................................................................................................. 54
11.3 Publiekrechtelijke bedrijfsorganisaties .................................................................................................................................. 56
11.4 Instellingen op afstand van het rijk ....................................................................................................................................... 57
H12: Europa ....................................................................................................................................................................... 59
12.1 Inleiding ................................................................................................................................................................................. 59
12.2 Belangrijke begrippen ............................................................................................................................................................ 59
12.3 De Europese Unie ................................................................................................................................................................... 60
12.4 Instellingen bij de Europese Unie ........................................................................................................................................... 61
12.5 De beleidsterreinen binnen Europa ....................................................................................................................................... 66
12.6 Europa in Nederland .............................................................................................................................................................. 68
Begrippen zijn niet eenduidig; ze kennen meerdere betekenissen.
2.2 Geschiedenis van bestuur
Wanneer is er sprake van een staat:
1. (Afgegrensd) grondgebied
2. Aanwezigheid van een (geaccepteerd) bestuursgezag
3. Een (te onderscheiden) staatsvolk
De staat heeft als enige organisatie of entiteit de controle over de binnenlandse aangelegenheden. Bij
bestuursgezag speelt soevereiniteit een belangrijke rol.
Soevereiniteit:
De hoogste macht of gezag.
Verschillende soorten samenlevingen:
1. Samenleving op basis van gelijkheid
VB: Jagers en verzamelaars → iedereen is gelijk
2. Samenleving met rangorde
VB: Agrarische samenleving die voortkomt uit de jagers en verzamelaars → het bezit van land of
producten geeft macht.
3. Samenleving met gelaagdheid
VB: Geestelijkheid, adel, boeren en burgerij → een bepaalde “stand” geeft je rechten en plichten.
Modernere samenlevingen op basis van de drie machten (trias politica, Montesquieu):
1. Wetgevende macht;
2. Uitvoerende macht;
3. Rechterlijke macht.
De drie machten zijn gelijkwaardig en vormen een horizontale machtenscheiding, er is geen vorm van
hiërarchie tussen de machten.
Voor Nederland geldt het volgende op basis van de trias politica:
1. De Staten-Generaal (WM);
2. De ministers (UM);
3. de onafhankelijke rechters (RM).
Andere machten:
• Rijksambtenaren
• De media
• Lobbyisten
• Adviesbureaus
3
, Bestuurskunde
Belangrijke grondwetswijziging in Nederland, 1884 (Thorbecke):
• Het begin van de ‘gedecentraliseerde eenheidsstaat’ zoals we die nu nog kennen.
• Ook wel de ‘vreedzame revolutie’ genoemd.
• Het Nederlandse bestel: (het rijk, de provincie, de gemeente) → huis van Thorbecke.
Wijzigingen die nu nog steeds relevant zijn:
• Invoering van ministeriële verantwoordelijkheden.
• Rechtstreekse verkiezingen van de Tweede Kamer, Provinciale Staten en gemeenteraden.
• Indirecte verkiezingen van leden van de Eerste Kamer.
• Mogelijkheid om de Kamers te ontbinden en nieuwe verkiezingen uit te schrijven.
• Invoering van het recht van amendement van de Tweede Kamer (het recht om wetsvoorstellen te
wijzigen).
• Invoering van het recht van enquête van de tweede kamer en het recht op informatie voor beide
Kamers.
• Jaarlijkse vaststelling van de begroting.
• Een andere procedure voor herziening van de grondwet.
Grondrechten
Twee soorten grondrechten:
1. Klassieke grondrechten:
Zaken waar de overheid zich niet mee mag bemoeien.
Kunnen worden afgedwongen.
VB: Vrijheid van godsdienst, vrijheid van meningsuiting
2. Sociale grondrechten:
Onderwerpen waar de overheid zich juist wel mee moet bemoeien.
Kunnen niet worden afgedwongen.
VB: Recht op werkgelegenheid en culturele maatschappelijke ontplooiing.
19e eeuw:
Nachtwakersstaat: Overheidsrol was beperkt tot het garanderen van veiligheid door de aanwezigheid van
politie en het leger. Er was weinig bemoeienis met de inwoners.
Begin 20ste eeuw:
Overheid wordt steeds belangrijker, er heersen veel maatschappelijke problemen: armoede, slechte
arbeidsomstandigheden, gebrekkige huisvesting.
Belangrijke stappen: Kinderwetje van Houten (1874) de Ongevallenwet (1901)
Medio 20ste eeuw, na de Tweede Wereldoorlog (1940 – 1945):
Verzorgingsstaat: Overheid gaat zich steeds meer met de samenleving bemoeien. De verschuiving van het
aandachtsveld van de overheid is aan te duiden met de (juridische) begrippen: codificatie en modificatie.
Codificatie:
Het op schrift stellen van recht: het maken van een boek. Er worden (eenmalig) wetten opgesteld die
passen bij de ontwikkelingen in de samenleving.
Modificatie:
Het blijft niet bij eenmalig wetten op stellen. De overheid blijft inspelen op ontwikkelingen in de
samenleving en wil daar mogelijk op vooruit lopen en deze beïnvloeden (modificeren/aanpassen).
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller valentinav. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.70. You're not tied to anything after your purchase.
