Motivatie en prestatie
HOOFDSTUK 12: Macht en politiek
Macht is ‘een vermogen van A om het gedrag van B zó te beïnvloeden dat B iets doet wat hij anders
niet zou doen’. Het belangrijkste aspect is waarschijnlijk dat het een functie is van afhankelijkheid.
Afhankelijkheid is gebaseerd op de alternatieven die B ziet en het belang dat B hecht aan
alternatieven die A in handen heeft.
Verschillen van macht en leiderschap:
Verenigbaarheid van doelen. Macht gaat slechts om afhankelijkheid. Bij leiderschap moeten de
doelen van leider en volgelingen enigszins overeenkomen.
Richting van invloed. Leiderschap is neerwaartse invloed. Macht kan in alle richtingen werken.
Verschil in onderzoeksfocus. Onderzoek naar leiderschap gaat vooral over de stijl, onderzoek naar
macht bestrijkt een breder terrein +kijkt veelal naar tactieken om gehoorzaamheid te verkrijgen.
Gaat verder dan individueel, aangezien groepen ook macht kunnen bezitten.
Formele macht
Is gebaseerd op iemands positie binnen de organisatie. Je hebt drie soorten:
Afgedwongen macht: is gebaseerd op angst voor negatieve gevolgen. Deze macht berust op fysieke
sancties of het dreigen daarmee, bijv. seksuele intimidatie.
Beloningsmacht: mensen willigen verzoeken van anderen in omdat ze daarbij baat hebben.
Beloningen in organisaties kunnen materieel en immaterieel (bijv. erkenning) zijn.
Legitieme macht: macht dankzij eigen positie binnen de officiële organisatiehiërarchie. Een hoge
positie brengt ook beloningsmacht en afgedwongen macht met zich mee.
Persoonlijke macht
Komt voort uit unieke kenmerken. Twee soorten:
Expertisemacht: is invloed die voortvloeit uit deskundigheid, speciale vaardigheden of kennis. Wordt
steeds belangrijker (kennis wordt belangrijker en ook doordat de technologie zich ontwikkelt).
Referentiemacht: is erop gebaseerd dat wij ons identificeren met iemand die aantrekkelijke
hulpmiddelen of persoonlijke eigenschappen bezit. Komt voort uit bewondering. Sommige mensen
met referentiemacht zijn ondanks het feit dat ze geen officiële leiderschapspositie hebben, toch in
staat om anderen te beïnvloeden door hun charismatische dynamiek, sympathie en emotionele
effecten op anderen.
Persoonlijke macht blijkt effectiever te zijn vergroot tevredenheid, inzet en prestaties werknemers.
Afgedwongen macht kan een averechtse werking hebben negatief verband tevredenheid en inzet.
Welke opties hebben individuen om hun bazen, collega’s of werknemers te beïnvloeden? Er zijn
negen invloedstactieken te onderscheiden:
1. Legitimiteit. Vertrouwen op iemands autoriteitspositie of benadrukken dat een verzoek in
overeenstemming is met het beleid of de regels van de organisatie.
2. Rationele overreding. Argumenten en feitelijk bewijs aanvoeren dat een verzoek redelijk is.
3. Inspirerend appel. Emotionele betrokkenheid ontwikkelen door een beroep te doen op de
waarden, behoeften, hoop en aspiraties van de aangesprokene.
4. Consultatie. Iemands motivatie en steun vergroten door hem te betrekken bij de beslissing.
5. Ruil. Iemand belonen met voordelen/gunsten en in ruil daarvoor aan een verzoek voldoen.
6. Persoonlijk appel. Om iets vragen o.b.v. vriendschap of loyaliteit.
7. Innemendheid. Gebruikmaken van vleierij, complimenten of vriendelijk gedrag voorafgaand aan
een verzoek.
8. Druk. Gebruikmaken van waarschuwingen, herhaalde vragen en dreigementen.
9. Coalities. Hulp van anderen inroepen om iemand over te halen.
, Nummer 2,3 en 4 zijn het effectiefst. Nummer 8 het minst effectief. Rationele overreding kan op elk
organisatieniveau. Inspirerend appel beste om ondergeschikten te beïnvloeden. Coalities en
persoonlijk appel gelijken beïnvloeden. Naast beïnvloedingsrichting zijn er meer factoren die
bepalen welke tactiek het beste werkt, bijv. je vaardigheid in het hanteren van een tactiek. De
organisatiecultuur drukt ook een stempel op het bepalen van de tactiek. Softere tactieken werken
meestal beter dan hardere tactieken.
Opwaartse invloed Neerwaartse invloed Laterale invloed
Rationele overreding Rationele overreding Rationele overreding
Consultatie Consultatie
Legitimiteit Legitimiteit
Inspirerende appel Innemendheid
Vleierij Ruil
Druk Coalities
Wanneer je individueel geen macht kunt krijgen, kunnen er coalities ontstaan informele groepen
die bijeen worden gehouden door het actieve nastreven van een enkel doel. Er is ontdekt dat
succesvolle coalities uit gemakkelijk wisselende lidmaatschappen kunnen bestaan, die zich snel
vormen, het gewenste doel bereiken en even snel weer verdwijnen.
Coalities in het bedrijfsleven moeten een grote achterban hebben die de doelstellingen ondersteunt.
Ook zullen er meer coalities gevormd worden als taken en bedrijfsmiddelen sterk interdependent
zijn. De taken van coalities worden beïnvloed door de taken van werknemers. Hoe routinematiger
het werk, hoe meer de groepsleden onderling uitwisselbaar zijn en hoe groter de afhankelijkheid. Om
tegenwicht te bieden aan deze afhankelijkheid kan van ze verwacht worden dat ze hun toevlucht
nemen tot een coalitie.
Macht in actie: Politiek
Definitie politiek gedrag in organisaties: ‘die activiteiten die niet vereist zijn voor iemands officiële rol
binnen de organisatie, maar die verdeling van voor- en nadelen binnen de organisatie proberen te
beïnvloeden.’ Legitiem politiek gedrag verwijst naar normale politiek van alledag: klagen bij de chef,
excessieve naleving regels. Bij illegitiem politiek gedrag worden de regels overtreden sabotage,
tegelijk ziekmelden..
Organisaties bestaan uit mensen/groepen met verschillende waarden, doelen en belangen
potentieel voor conflicten. Middelen van organisaties zijn ook beperkt, waardoor potentieel conflict
vaak verandert in een echt conflict, omdat door beperkte middelen niet in iedereens behoefte kan
worden voorzien. Vaak wordt ook gedacht dat voordelen voor de één, nadelen voor de ander zijn. Er
ontstaan dus veel concurrentie. De vraag of een organisatie zonder politiek kan, kunnen we alleen
bevestigend beantwoorden, als alle leden van die organisatie dezelfde doelen en belangen voor ogen
hebben, als er voldoende middelen voor iedereen en alle doelen zijn en als de te leveren prestaties
volledig duidelijk en objectief zijn.
Individuele factoren die bijdragen aan politiek gedrag
Werknemers die zich goed kunnen aanpassen (self-monitoring) zijn beter in politiek gedrag.
Individuen met een interne locus of control hebben een meer proactieve mentaliteit, omdat ze
geloven dat ze hun omgeving beheersen, en proberen situaties in hun voordeel te manipuleren.
Iemand met een sterke machtsbehoefte speelt natuurlijk ook sneller politiek gedrag. Daarnaast:
Iemand die veel geïnvesteerd heeft in de organisatie (in termen van verwachtingen en
toekomstige voordelen, zal minder snel politieke spelletjes spelen (al helemaal niet illegitiem).
Individuen met meer alternatieve mogelijkheden, zullen eerder illegitieme acties nemen.
Iemand die niet denkt succes te halen met illegitieme middelen, zal het ook niet gebruiken.
Organisatiefactoren die bijdragen aan politiek gedrag
Weinig middelen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Tesspilon. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.22. You're not tied to anything after your purchase.