College aantekeningen GEO2-2215 NWI- Ziekte en Medicijnen Drug Discovery and Development, ISBN: 9780702042997
48 views 4 purchases
Course
GEO2-2215 NWI- Ziekte en Medicijnen
Institution
Universiteit Utrecht (UU)
Book
Drug Discovery and Development
Aantekeningen van de hoorcolleges/kennisclips die werden gegeven over de hoofdstukken van het boek Drug Discovery and Development voor het vak Ziekte en Medicijnen.
1. Infectieziekten
Ziekte = pathologische conditie van delen van het lichaam of weefsels gekarakteriseerd door
een identificeerbare groep van signalen en symptomen.
Besmettelijke ziekte = ziekte veroorzaakt door een besmettelijke agent, zoals een bacterie,
virus of schimmel die overgedragen kan worden aan anderen.
→ verantwoordelijk voor een kwart tot een derde van alle doden wereldwijd → helft van alle
doden bij kinderen onder de 5 → top 10 doden door 5 besmettelijke ziekten.
→H IV/AIDS, malaria en t uberculose als top killers.
Infectie = wanneer een besmettelijke agent het lichaam binnentreedt en reproduceert, wat
wel of niet leidt tot ziekte → p athogeen = een besmettelijke agent die ziekte veroorzaakt.
Gastheer = organisme geïnfecteerd door een ander organisme → v irulentie = de relatieve
bekwaamheid van een agent om snelle en ernstige ziekte te veroorzaken in een gastheer.
4 criteria voor bewijzen ziekte door Koch:
1. De agent moet geassocieerd worden met elke zaak van de ziekte.
2. De agent moet geïsoleerd worden van een zieke gastheer en groeien in cultuur.
3. Wanneer de cultuur-groei geïntroduceerd wordt in een gezonde gastheer, moet de
agent dezelfde ziekte veroorzaken.
4. Dezelfde agent moet geïsoleerd worden van de geïnfecteerde, experimentele
gastheer.
De meeste besmettelijke agenten zijn m icroscopisch in grootte en zijn micro-organismen.
Verschillende groepen microben: bacteriën (longontsteking), virussen (griep), protisten
(malaria), schimmel (huidziekten) en wormen (parasiterende wormen).
Manieren van verspreiding ziekten: door lucht, via besmet voedsel/water, via lichaamssappen,
door direct contact met besmette objecten en via dierlijke vectoren (insecten, vogels).
Fasen van besmettelijke ziekte: incubatietijd = tijd tussen infectie en verschijning symptomen
→p rodromale fase = milde, niet-specifieke symptomen die begin van ziekte aanduiden →
klinische fase = typische symptomen ziekte → a fname fase = verzwakking van symptomen →
herstelfase = symptomen verdwenen, weefsel herstelt en het lichaam herwint kracht.
Classificatie van besmettelijke ziekten:
- Op duur: (1) a cute ontwikkelt snel (verkoudheid) - (2) chronisch ontwikkelt langzamer,
meestal minder ernstig, maar kan voor lange, onbepaalde tijd aanhouden (tuberculose)
- latente gekarakteriseerd door perioden van geen symptomen tussendoor (herpes).
- Op locatie: (1) l okaal, specifiek deel van het lichaam - (2) systemisch, grootste deel
van lichaam geïnfecteerd met pathogenen die wijdverspreid zijn in weefsels.
- Op timing: (1) primair, initiële infectie in voorheen gezond persoon - (2) s ecundair,
infectie die bij verzwakt persoon door een primaire infectie optreedt.
Hoe veroorzaken besmettelijke agenten ziekte? → productie van g if (toxines,
enzymen) die weefsel en cellen vernietigen → d irecte invasie en destructie van
gastcellen → activeren van responses i mmuunsysteem, leiden tot symptomen.
AIDS/HIV = (Acquired Immune Deficiency Syndrome) ziekte veroorzaakt door
HIV-virus (human immunodeficiency virus) → lange periode HIV-infectie
naar het begin van AIDS → verspreid door directe uitwisseling
lichaamssappen.
→ valt cellen immuunsysteem aan en vernietigt mogelijkheid om tegen infecties te vechten.
→A nti-HIV-medicijnen verlengen leven, maar geen vaccin of genezing voor AIDS mogelijk.
,Verspreiding besmettelijke ziekten verminderen: vaccinatie - antimicrobiële medicijnen - goede
persoonlijke hygiëne en sanitaire voorzieningen - bescherming tegen muggen - quarantaine.
Opkomende ziekte = ziekte die recentelijk voorkwam in populatie of die waarvan de
incidentie van het geografische bereik steeds sneller is.
Ziekten kunnen (opnieuw) voorkomen door: voorkomen van v orige onbekende agent - evolutie
van n ieuwe besmettelijke agent - verspreiding van besmettelijke agent n aar nieuwe gastheer
- verspreiding van besmettelijke agent naar nieuwe locaties - verkrijgen van weerstand tegen
antimicrobiële medicijnen - o pzettelijke introductie in een populatie.
1. Kanker
Kanker = cellen delen zich ongecontroleerd en woekerende cellen breiden zich uit naar
weefsel in de buurt (metastaseren/uitzaaien) → verspreiden zich via lymfe/bloed.
→ g oedaardige tumor: langzame groeisnelheid - expansieve groeiwijze - duidelijke grens -
geen uitzaaiing - hoge differentiatie → kwaadaardig: snelle groeisnelheid -
infiltrerende groeiwijze - onduidelijke overgang - wel uitzaaiingen - lage
differentiatie.
Infiltrerende tumor = goedaardig is duidelijke groei, aan alle kanten evenveel
(expansief) → bij kwaadaardig woekerig, schiet alle kanten op.
→w inning battles: de kans op het overleven van kankersoorten wordt steeds groter.
→ l osing the war: aantal vastgestelde kankerpatiënten zal blijven stijgen.
Classificatie tumoren op basis van weefselorigine:
- Carcinomen uit epitheel → tumoren in bovenste laag huid en slijmvlies.
- Sarcomen uit steunweefsel → “weke delen”, in bot-, bind-, vet- en spierweefsel.
- Maligne lymfomen uit lymfeweefsel → leukemie, lymfekanker, bloedkanker.
- Blastomen uit cellen van ontwikkeld weefsel → netvlieskanker, nierkanker, erfelijk.
- Kiemceltumoren uit kiemcellen → in kiem- en geslachtscellen.
Gevolgen kanker: weefselbeschadiging met secundaire infecties - vaatwandbeschadiging met
bloeding - doorgroei van tumor in buikholte met infecties - obstructies van organen -
algemene verschijnselen: gewichtsverlies, koorts, anemie (bloedarmoede). O orzaken kanker:
- Verworven oorzaken: i oniserende straling (Hiroshima, horlogemakers) - c hemische
carcinogenen (asbest) - o ncogene virussen (bij dieren wijdverspreid, bij mensen in
baarmoederhals, vormen van leukemie) - hormonen - auto-immuunziekten.
- Genetische oorzaken: 2 verschillende groepen genen → proto-oncogenen en
tumorsuppressorgenen - om kankercel te worden moeten mutaties in meerdere
genen plaatsvinden - andere genen ook rol bij infiltratie, metastasering, etc.
Proto-oncogenen = overdracht groeisignalen van cel naar cel.
→ door mutaties kan proto-oncogen o ncogen worden → overproductie
groeifactoren, veranderde receptor, foute signaaltransductie,
veranderde transcriptiefactoren.
Tumorsuppressorgenen = belemmeren celdeling.
→m echanismen: productie eiwitten die celdeling remmen,
onderbreken signaaltransductie, wegvangen Ras, remmen
transcriptie → intro genen kan ongeremd deling remmen.
Bescherming tegen transformatie:
- Apoptose-cellen: zelfmoord van beschadigde cellen,
stimuleert apoptose, B cl-2 remt apoptose → uitschakelen zelfmoord.
, - DNA-repairgenen: bij mutatie in een DNA-herstelgen.
Detectiemethoden: (1) genetische testen, (2) betere beeldvorming (CT), (3) tumormarkers (PSA).
→ obv diagnostiek kan prognose worden vastgesteld en genezingsproces (curatieve zorg) →
geen genezing meer mogelijk betekent p alliatieve zorg → verlichten van pijn.
→ chirurgie, bestraling (radiotherapie) en chemotherapie als huidige behandelingen.
Nieuwe behandelmethoden: hormoontherapie (medicijnen die productie hormonen
onderdrukt), doelgerichte therapie (monoklonale antilichamen), immuuntherapie (afstoting
tumor induceren dmv bijv. checkpointremmers).
2. Medische behandelingen
3 negatieve effecten: e tiologie, f enomenologie en d
isvalue → (1) set aan symptomen, (2)
beperkingen aan f unctioneren, (3) bepaalde p rognose (geen verbetering/verslechtering/
verkorte levensduur) → bestrijden: doelen en type behandelingen - medicijnen - diagnostiek.
Medische behandelingen:
Doelen Typen
- Preventief: z iekte voorkomen. - Advies en counselling
- Curatief: z iekte genezen. - Psychologische hulp
- Symptoom bestrijding: symptomen - Dieet- en levensstijladvies
ziekte verzachten of wegnemen → - Chirurgie
vaak niet curatief. - Fysiotherapie
- Palliatief: leed patiënten verzachten. - Medicijnen
Om ziekte te bestrijden, ook voor andere doelen: n
utraceuticals en cosmetische ingrepen.
Altijd streven om c uratieve medische behandeling te vinden → mogelijkheden varieert.
→ vaak maatschappelijke keuzes tussen verschillende doelen → balans tussen investeren in
curatieve m edische behandelingen of symptoom-bestrijding
en p
reventieve behandelingen om ziekten te voorkomen.
Voor behandeling ziekten zelden maar 1 behandeltype
mogelijk → multifactorieel proces = meerdere typen
behandelingen tegelijk ingezet. V B diabetes.
Binnen ziekteverloop individuele patiënt zijn typen
behandelingen d ynamisch → afhankelijk van respons-feedback → ook veel verschillende
zorgverleners betrokken van veel verschillende disciplines → m ultidisciplinair team.
2. Medicijnen en diagnostiek
Medicijn = substantie of samenstelsel van bestemd om toegediend te worden.
→ kunnen niet vrij verhandeld worden door risico’s voor gebruikers → s electief toxisch.
Doel: substanties (1) met therapeutische (curatieve) werking, (2) profylactische (preventieve)
werking, (3) die dienen om d iagnose te stellen, (4) die dienen om f ysiologische functies bij de
mens te herstellen, verbeteren of wijzigen.
Typen medicijnen:
Kleine synthetisch - productie via gedefinieerde chemische reacties - kleine, simpele
moleculen structuren - relatief eenvoudige karakterisering.
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller yaralangeveld. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.31. You're not tied to anything after your purchase.
