Class notes
Week 2 Hoorcollegedictaat Bijzondere Overeenkomsten 2020/2021
- Course
- Institution
- Book
Zeer uitgebreid hoorcollegedictaat van week . Vrijwel alles is letterlijk meegetypt en alle slides zijn verwerkt.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
More summaries for
-
contract law
Seller
Followrickdijksterhuis
Reviews received
Content preview
Bijzondere Overeenkomsten Hoorcollegedictaat week 2 2020/2021Hoorcollege 3 – Nietigheid & vernietigbaarheid algemeen
Rechtsgeldig?
› Rb Den Bosch NJF 2011/350
› Y en Z worden bij koop huis een contractuele boete verschuldigd van € 27.000
› Relatie gaat uit
› Y leent € 13.500 van zijn ouders
› In ovk staat dat: “(…) indien [Y] nu of in de toekomst een relatie heeft, bestendigt of opnieuw
aan gaat met [Z], het nog openstaande saldo van deze lening op dat moment direct opeisbaar
zal worden.”
De ouders zijn niet zo enthousiast over schoondochter Z. Op het moment dat de relatie uitgaat zijn zwe
bereid hun zoon te helpen met hun lening onder de voorwaarde dat hij nooit meer een relatie met Z
zou hebben. Nergens is gespecificeerd wanneer de lening zou moeten worden terugbetaald. Maar wel
staat in de overeenkomst dat op het moment dat Y weer een relatie aangaat met Z dat het bedrag van
de lening meteen opeisbaar wordt. Y krijgt weer een relatie met Z en ouders vorderen terugbetaling
van de 13.500. Y beroept zich op nietigheid van de overeenkomst.
Is de overeenkomst geldig of nietig? Aan de ene kant bestaat er de contractsvrijheid. Maar aan de
andere kant heb je ook nog het recht op privéleven ex art. 10 GW/8 EVRM. Je mag zelf beslissen met
wie je trouwt etc. In deze casus vond de rechter dat het recht op family life (8 EVRM) hier prevaleert
en dat het onderhavige beding uit de overeenkomst nietig is. Als je als Y zegt de hele overeenkomst is
nietig dan moet hij het geld terugbetalen, maar dat wil hij juist niet. Y betoogde dat de bepaling waarin
staat dat de schuld direct opeisbaar is in het geval van een nieuwe relatie met Z nietig is.
Beginselen contractenrecht
› Contractsvrijheid
› Consensualisme
› Pacta sunt servanda
Als je het hebt over de beginselen van het contractenrecht dan heb je onder meer de contractsvrijheid.
Verder heb je ook nog het consensualisme. Consensualisme houdt in dat de enkele overeenstemming
voldoende is. Het hoeft niet geschreven te zijn, als partijen het eens zijn dan is dit voldoende voor een
juridisch bindend contract.
Pacta sunt servanda. Dat de overeenkomsten bindend zijn voor partijen.
Begrenzingen
› Orgaandonatie?
› Draagmoederschap?
› Prostitutie?
› Ovk in strijd met publiekrechtelijke regelgeving, bijv. mededingingswet?
Aan de beginselen van het contractenrecht moeten natuurlijk grenzen worden gesteld. Denk
bijvoorbeeld aan een overeenkomst waarin je een orgaan aan iemand afstaat, draagmoederschap of
prostitutie. Bij dat soort overeenkomsten kun je je afvragen of die niet in strijd zijn met de goede zeden
ex art. 3:40 lid 1 BW.
En dan heb je overeenkomsten waarbij je de vraag kunt stellen of het moreel wel door de beugel kan.
Daar wordt vandaag niet al te veel bij stil gestaan.
Belangrijker nog is de vraag of strijd met een bepaald publiekrechtelijk voorschrift leidt tot nietigheid
van een bepaalde bepaling in de overeenkomst of zelfs nietigheid van de hele overeenkomst. Er is
ontzettend veel publiekrechtelijke regelgeving. Partijen zijn zich daar in de praktijk niet altijd van
bewust. Wat zijn de gevolgen daarvan voor de geldigheid van delen van de overeenkomst of misschien
zelfs wel de hele overeenkomst. Je zou kunnen zeggen dat art. 3:40 BW een poortwachtersfunctie
vervuld dat bepaalt wat de gevolgen zijn van het publiekrecht voor de overeenkomst. Wat het effect is
van het publiekrecht in het privaatrecht.
,De normen van art. 3:40 BW zijn heel ruim, maar hopelijk zijn ze na afloop van dit college wat
concreter geworden. Hele belangrijke slide hieronder:
|5
Nietigheid/vernietigbaarheid
› Nietigheden: › Vernietigbaarheden:
• art. 3:39 (vorm) • art. 3:32 (handelingsonbe-
kwaamheid)
• art. 3:40 lid 1 (strijd
• art. 3:34 (geestelijke
met goede zeden en stoornis)
openbare orde) • art. 3:40 lid 2
• art. 3:43 • art. 3:44 (bedrog,
(belangenverstren- bedreiging, misbruik)
geling) • art. 3:45-48 (Pauliana)
• art. 6:228 (dwaling)
Je hebt nietigheden en vernietigbaarheden. Hierboven staan de belangrijkste nietigheden en
vernietigbaarheden waarmee je rekening moet houden.
Even heel kort over art. 3:43 BW. De belangenverstrengeling. Daarbij moet je denken aan de situatie
dat het niet netjes zou zijn als iemand op grond van zijn functie een overeenkomst sluit met betrekking
tot een bepaald goed. Denk bijvoorbeeld als er een procedure wordt gevoerd over een bepaald stuk
grond bij een bepaalde rechter en dat opeens de rechter die over de zaak oordeelt dat stuk grond koopt
terwijl de procedure loopt. Dat zou uit hoofde van zijn functie gek zijn en het riekt naar
belangenverstrengeling. Of een deurwaarder die beslag legt op een zaak en opeens die zaak koopt. Of
een advocaat die een zaak koopt waarover hij namens iemand anders procedeert. Over dat soort
dingen gaat art. 3:43 BW, de handelingsonbevoegdheid.
Dit moet je onderscheiden van de handelingsonbekwaamheid (art. 3:32 BW) uit de rechter kolom. Dan
gaat het erom dat iemand op grond van zijn leeftijd (minderjarig) of op grond van zijn psychische
toestand (onder curatele gesteld) niet handelingsbekwaam is.
Verheij staat hier ook even stil bij de Pauliana uit art. 3:45-48 BW. Het gaat erom dat je je schuldeisers
benadeelt. Er zijn eigenlijk 2 klassieke vormen om dat te doen.
1. Stel je voor dat iemand getrouwd is, het huis waarin ze wonen staat op naam van de man. De man
heeft ook een bedrijf met schuldeisers. Stel dat de man op een gegeven moment het huis dat op zijn
naam staat voor een bedrag onder de marktwaarde verkoopt aan zijn eigen vrouw. Ze zijn niet in
gemeenschap van goederen getrouwd, dus gescheiden vermogen. Dat betekent dat het vermogen van
de man afneemt. Hij krijgt weliswaar geld voor het huis, maar dat bedrag ligt onder de marktprijs. Dus
het vermogen waarop de schuldeisers van de man zich kunnen verhalen neemt af, wordt minder. Dus
de schuldeisers worden benadeeld. De Pauliana maakt het mogelijk dat de benadeelde schuldeisers de
overeenkomst tussen de man en vrouw vernietigen om hun belangen veilig te stellen.
2. Een andere manier om de belangen van je schuldeisers te benadelen is doordat je 1 schuldeiser
bevoordeelt. Stel iemand heeft 10 schuldeisers en zijn vermogen is onvoldoende om alle schuldeisers
hieruit te voldoen. Stel dat je opeens als schuldenaar 1 van de schuldeisers volledig betaalt. Dan is er
nog minder over voor de rest. Je komt in een situatie dat de ene schuldeiser zijn vordering voldaan
heeft gekregen en de ander niet. Ook dit kun je langs de weg van de Pauliana ongedaan maken.
,Onderwerpen
› Nietigheid & vernietigbaarheid algemeen
› Art. 3:40 BW
› Nietigheid en onverschuldigde betaling
Nietigheid & vernietigbaarheid algemeen
› V verkoopt en levert een auto aan K. K vernietigt de overeenkomst wegens dwaling (6:228).
Wie is nu de eigenaar van de auto?
› Het gevolg van vernietiging van een rechtshandeling is dat zij met terugwerkende kracht
ophoudt te bestaan (3:53 lid 1)
› Nietig = rechtshandeling heeft niet de door partijen beoogde rechtsgevolgen
› Gevolgen nietigheid: partiële nietigheid (3:41), conversie (3:42)
Eerst kijken we naar wat de gevolgen zijn van vernietiging en nietigheid. Stel dat er een auto wordt
gekocht en geleverd en dat vervolgens de koper de overeenkomst vernietigt op grond van dwaling. De
vraag is dan wie na het moment van vernietiging eigenaar is van de auto. Om dit te kunnen plaatsen
moet je denken aan het goederenrecht: art. 3:84 BW. Daarin staat dat voor eigendomsoverdracht 3
dingen zijn vereist:
1. Levering;
2. Krachtens geldige titel;
3. Door iemand die beschikkingsbevoegd is;
De geldige titel dat is de overeenkomst. De overeenkomst rechtvaardigt dat de leveringshandeling en
daarmee ook de eigendomsovergang plaatsvindt. Op het moment dat zoals hier de overeenkomst op
grond van dwaling wordt vernietigd, is aan 1 van de 3 elementen niet meer voldaan en het betekent dat
de eigendom niet is overgegaan. Dit komt omdat vernietiging van de rechtshandeling
terugwerkende kracht heeft ex art, 3:53 lid 1 BW. Dit betekent dat de overeenkomst juridisch
gezien nooit heeft bestaan en dat betekent dat nooit aan het titelvereiste van art. 3:84 BW is voldaan.
Dit brengt met zich mee dat de eigendom nooit is overgegaan. Dus de verkoper is nadat de dwaling
heeft plaatsgevonden, moet je juridisch zeggen dat de verkoper altijd eigenaar is gebleven.
Nietigheid wil zeggen dat de rechtshandeling niet de door partijen beoogde gevolgen heeft. Dus er
wordt een rechtshandeling verricht, maar die heeft geen effect. Dan kom je eigenlijk in dezelfde
situatie uit op het moment dat je vernietigt. Vernietiging heeft immers terugwerkende kracht ex art.
3:53 lid 1 BW. Uiteindelijk heeft het dus hetzelfde gevolg als wanneer de rechtshandeling vanaf het
begin af aan nietig was geweest.
Het verschil is wel, de nietigheid is iets wat gewoon zo is. Kan door een rechter worden geconstateerd.
De vernietiging daarvoor moet je een handeling verrichten, geen automatisch gegeven. Er moet een
partij zich beroepen op een vernietigingsgrond en die moet de vernietiging doen plaatsvinden.
Voor vernietiging moet je iets doen, een beroep. Terwijl nietigheid automatisch intreedt.
Voor wat betreft de gevolgen van nietigheid kan het zo zijn dat het partieel is, niet de hele
overeenkomst is nietig, maar alleen een bepaalde bepaling.
In sommige gevallen, op het moment dat partijen de verkeerde juridische vorm hebben gekozen, maar
het doel wat hen voor ogen stond mocht wel. Dan kan het zo zijn (via conversie) dat de nietige
constructie (door partijen gekozen) wordt geconverteerd in de constructie die moest worden gekozen.
De bedoeling hiervan is dat partijen niet altijd de wet kennen, maar het is wel neutraal, dan is het
ongelukkig als de overeenkomst dan opeens nietig is. Dan kan het worden geconverteerd. Boek even
nalezen.Dit komt echter in de praktijk niet zo vaak voor.
, Nietigheid & vernietiging: hoe?
› Nietigheid: ambtshalve toepassing door rechter (25 Rv)
› Vernietiging: beroep door partij vereist (3:49)
• Bij AV echter: rechtspraak HvJ Luxemburg
› Bijzondere verjaringsregels bij vernietiging (3:52 en 3:51 lid 3)!
Nietigheid wordt ambtshalve door de rechter geconstateerd. De rechter kan de nietigheid van de
rechtshandeling constateren zonder dat een der partijen daarop een beroep hebben gedaan.
Bij vernietiging is een beroep door een partij vereist. Dit kan een partij doen in een procedure, maar
ook buiten rechte blijkens art. 3:49 BW. Bij buitengerechtelijke vernietiging staat er geen enkel
vormvereiste bij voorgeschreven.. Dat kun dus ook gewoon doen via een appje, facebook. Hoeft niet
per se via een brief of iets dergelijks. Wel handig om het schriftelijk te doen in verband met je
bewijspositie.
Bij AV ligt het iets anders Verheij zal dadelijk hier iets meer over zeggen.
Let op: bij vernietiging gelden bijzondere verjaringsregels. De verjaringsregels zijn geregeld in titel 11
van boek 3. In die afdeling (3:306 e.v. BW) staan verjaringsregels opgenomen. Bijna alle belangrijke
verjaringsregels staan hierin, behalve die betrekking hebben op dwangsommen (611a e.v. Rv) en met
betrekking tot de wilsgebreken (bedreiging, bedrog, misbruik van omstandigheden en dwaling). Hier
geldt een verjaringstermijn van 3 jaar. Dit is korter dan de gebruikelijke termijn van 5 jaar.
Als je een overeenkomst wilt vernietigen op grond van een van de wilsgebreken (bijvoorbeeld bedrog)
en de termijn van 3 jaar is overschreden, dan kan dat niet meer. Als die termijn van 3 jaar is verstreken
en vervolgens baseert de wederpartij een vordering op die overeenkomst en die spreekt jou in rechte
aan. Dan kun je je bij wijze van verweer wel weer op die vernietigbaarheid beroepen. Je kunt de
vernietigbaarheid niet meer actief gebruiken als de verjaringstermijn is verstreken, maar na die 3 jaar
kun je je nog wel bij wijze van verweer beroepen op een vernietigingsgrond. Dit blijkt uit de wet (3:52
en 51 lid 3) uit de zinsnede: te allen tijde. Je kunt je te allen tijde verweren met een beroep op een
wilsgebrek.
Nietig of vernietigbaar?
› X sluit telefonisch een brandverzekering met betrekking tot zijn woning. De verzekeraar geeft
in strijd met 7:932 lid 1 geen polis af aan X.
› A en B sluiten een ovk van borgtocht waarbij A zich als borg stelt voor een schuld van C aan B.
De omvang van de schuld van C aan B staat echter niet vast. In de ovk van borgtocht wordt
geen maximum-bedrag opgenomen (7:858 lid 1).
Casus 1. De eerste vraag is of de verplichting om een polis af te geven, wat de consequenties zijn als dat
niet gebeurt. Is dat een noodzakelijk vereiste voor de geldige totstandkoming van een
verzekeringsovereenkomst of niet? Is de overeenkomst nietig of vernietigbaar? Nee, blijkt ook uit de
toelichting van de wet. De verplichting van de verzekeraar om polissen af te geven is bedoeld om de
verzekerde in staat te stellen te bewijzen dat de verzekeringsovereenkomst is gesloten. Het heeft een
bewijsfunctie, maar is geen constitutief vereiste voor de geldige totstandkoming van de
verzekeringosvereenkomst.
Casus 2. Overeenkomst van borgtocht. Waarom moet er een maximumbedrag in deze overeenkomst
worden opgenomen? Degene die zich borg stelt moet heel goed begrijpen waarvoor hij zich borg stelt.
De bedoeling is om de borg te beschermen, dat iemand zich er terdege van bewust is wat voor
potentiële ellende hij/zij naar zich toehaalt. Het opnemen van het maximumbedrag wordt gezien als
een vormvereiste. Nietigheden gaan om dingen die in het algemeen belang zijn. Als het gaat om
particuliere belangen (1 van de partijen) dan is het een kwestie van vernietigbaarheid. Als we naar deze
casus kijken dan kun je je voorstellen dat het gaat om vernietigbaarheid, gaat immers om belang van
de borg. Maar, als we gaan kijken naar de parlementaire geschiedenis dan zien we dat de wetgever dit
heeft gezien als een vormvereiste. Het maximumbedrag waarvoor de borg zich maximaal borg stelt.
Dan hebben we het over art. 3:39 BW.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller rickdijksterhuis. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.17. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
59804 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now