Dit word-bestand bevat een samenvatting van hoofdstuk 4 Verzorgingsstaat van thema's maatschappijleer HAVO. Het bevat onder andere aantekeningen en stof van het boek die handig kunnen zijn voor je toets. De samenvatting is gebaseerd op Thema's Maatschappijleer havo/ -
***
§1 WAT IS EEN VERZORGIN...
SAMENVATTING THEMA’S
MAATSCHAPPIJLEER
HOOFDSTUK 5 VERZORGINSSTAAT
HAVO
§1 WAT IS EEN VERZORGINSSTAAT
Nederland is een verzorgingsstaat (voor 1962 welvaartsstaat) = de overheid bemoeit zich
actief met de welvaart en het welzijn van haar inwoners. Hierbij staat de
solidariteitsgedachte centraal: bereidheid om risico’s met elkaar te delen. Dit is van collectief
belang.
Welvaart = de mate waarin mensen over voldoende middelen beschikken om hun
behoeften te vervullen.
Welzijn = de mate waarin mensen tevreden zijn over hun lichamelijke en geestelijke
gezondheid.
De functies van de verzorgingsstaat:
- Verzekeren: het socialezekerheidsstelsel dat mensen verzekert van een inkomen
bij werkloosheid, ziekte, ouderdom of arbeidsongeschiktheid.
- Verzorgen: zorgverzekeraar voor hulp bij fysieke of psychische aandoeningen.
- Verheffen: goed onderwijs voor grotere kansen in de arbeidsmarkt. Hoog
opgeleide mensen zijn gunstig voor de overheid vanwege de hogere belasting en
premies.
- Verbinden: verbondenheid tussen de mensen is belangrijk vanwege het
socialezekerheidsstelsel en vanwege verkleining van de sociale
ongelijkheid.
Bij een verzorgingsstaat horen bepaalde rechten (sociale grondrechten) en plichten, de
overheid is verplicht te streven naar deze rechten en plichten.
Planeconomie (gelijkheid): communistisch/socialistisch. In de communistische
staatsopvatting neemt de staat de totale verzorging van zijn burgers op zich
(staatsverzorging) en verdeelt de staat alle productiemiddelen (grond, bedrijven,
kapitaal). Delen van het risico.
, Vrijemarkteconomie (vrijheid): individualistisch. Risico van het delen (als anderen
meer gebruik maken van collectieve voorzieningen betaal je meer dan je ervoor
terugkrijgt).
Een verzorgingsstaat ligt tussen vrijemarkteconomie en planeconomie.
Drie modellen zijn:
1) Scandinavisch model: flexicuritie. Flexibele arbeidsmarkt maar een sterke sociale
zekerheid (en dus hoge uitkeringen). Je kunt gemakkelijk je baan verliezen, maar je kunt
ook gemakkelijk een nieuwe baan vinden. Er is sprake van een hoge collectieve lastendruk.
2) Angelsaksisch model: liberale waarden. Goed
ondernemingsklimaat(flexibele arbeidsmarkt) en weinig sociale zekerheid (en
dus weinig belasting, weinig overheidsuitgaven).
3) Rijnlands of corporatistisch model: mengeling van 1) en 2). Vrije markt wordt
ingeperkt door de collectieve sector en door samenwerking tussen overheid
werkgeversorganisaties en vakbonden. Er is veel sociale zekerheid.
Nederland is een Rijnlands model, maar door de hoge kosten neigt Nederland steeds
meer naar een Angelsaksisch model.
§2 ONTSTAAN VERZORGINGSSTAAT
Nederland als nachtwakersstaat
In de eerste helft van de negentiende eeuw was de Nederlandse economie gebaseerd op
het principe van de vrije markt: er waren geen regels voor ondernemers, geen minimumloon
en je kon zomaar ontslagen worden. De overheid bemoeide zich niet met de economie. We
zeggen ook wel dat mensen toen leefden in een nachtwakersstaat, een staat waarin de
overheid zich vooral beperkt tot het handhaven van de rechtsorde. Hulpbehoevenden en
ouderen waren afhankelijk van liefdadigheid van rijke burgers en de Kerk. Zorg was een
gunst en geen recht.
Overgangsperiode
In de tweede helft van de negentiende eeuw gingen vakbonden zich inzetten voor hogere
lonen, kortere werkdagen, betere arbeidsomstandigheden en een verbod op kinderarbeid.
Bij politieke partijen groeide ook de overtuiging dat er iets veranderd moest worden:
- Sociaaldemocraten streefden naar een sterkere rechtspositie van arbeiders.
- Christelijke partijen wilden samen met kerkelijke organisaties zwakkeren een betere
bescherming bieden.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sabinevandenberg5. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.29. You're not tied to anything after your purchase.
