Samenvatting voor het eerste tentamen van recht/arbeidsrecht. Veel algemene informatie staat erin vermeld over hoe het recht in Nederland geregeld is en dan met name het arbeidsrecht.
Week 1
Nederlands recht begrepen, hoofdstuk 1
Staatsrecht
Het staatsrecht geeft grondregels voor de organisatie van de Staat. Het biedt een
beschrijving van de verschillende organen van de Staat, van hun onderlinge verhouding en
van de relatie tussen burger en overheid. In het staatsrecht gaat het bijvoorbeeld over de
regering en de Tweede Kamer, over hun onderlinge verhouding, over de positie van het
staatshoofd en over de rechten van de burgers in de Staat. Het staatsrecht biedt een
‘organisatieplaatje’ van de overheid.
Bestuursrecht
Het bestuursrecht houdt zich bezig met de overheid ‘in actie’. Het geeft regels over de
bestuurstaak van de overheid. Hiermee wordt de ordende taak van de overheid bedoeld.
Bijvoorbeeld het milieu, onderwijs, welzijn, gezondheid, verkeer en sociale zekerheid. Wat
de overheid wel en niet mag doen, hoe ze zich ten opzichte van de burgers gedragen wordt
beschreven in bestuursrecht. Daarnaast biedt het burgers recht op bezwaar en beriep als ze
zich tegen handelingen of besluiten van de overheid willen verzetten.
Strafrecht
Typerend is dat het verboden gedragingen beschrijft waarop straf staat. Wie zich toch
schuldig maakt kan worden gestraft door een rechter. De wetgever neemt een bepaalde
gedragingen op in het strafrecht als hij vindt dat deze gedraging de rechtsorde zozeer
schendt, dat een bestraffende reactie van de overheid moet volgen. Binnen strafrecht spelen
politie (opsporen), Openbaar Ministerie (OM) (vervolging?) en de rechter (beslissen) een
belangrijke rol.
Burgerlijk recht (civiel recht of privaatrecht)
Het burgerlijk recht regelt de rechtsverhoudingen tussen burgers onderling.
> Personen- en familierecht, hierbij gaat het vooral over familierechtelijke
verhoudingen in en buiten het gezin.
> Vermogensrecht, hierin worden rechtsbetrekkingen geregeld die op geld
waardeerbaar zijn, beschrijft alle rechten waaruit een vermogen is opgebouwd en de
rechten & plichten die uit vermogensrechten voortvloeit.
- Erfrecht, beschrijft wat er gebeurd et het vermogen van een overledene.
> Rechtspersonenrecht, organisaties en bedrijven die zelfstandig aan het
rechtsverkeerd deelnemen
We spreken van publiekrecht als de overheid een geheel eigen taak of positie in een bepaald
rechtsgebied heeft. De rechtsgebieden hierboven behoren allemaal tot publiekrecht. In het
1
,burgerlijkrecht heeft de overheid geen specifieke taak, want daarin gaat het om
rechtsverhoudingen tussen burgers onderling en dus behoort deze tot privaatrecht.
Is een van de partijen de overheid?
Is het een exclusieve overheidstaak? Opleggen gevangenisstraf
Publiekrecht Staatsrecht
Bestuursrecht
Strafrecht
Privaatrecht Burgerlijk recht
Materieel recht en formeel recht
Het materieel recht beschrijft rechten en plichten van mensen en instellingen.
Het formeel recht (procesrecht) wordt pas van belang als materiele rechten
geschonden worden, geeft antwoord op de vraag wat er kan worden gedaan tegen
schending van een recht of plicht uit het materieel recht.
Materieel recht rechten & plichten
Formeel recht Handhaving van het materieel recht
Nationaal en internationaal recht
Als een land zijn eigen regels maakt en deze alleen gelden op grondgebied van dat land,
spreken we van nationaal recht. Daarnaast is er internationaal recht, dat de rechtsrelaties
tussen verschillende staten regelt. Dit soort relaties worden vastgelegd in verdragen. Deze
internationale verdagen bevatten soms regels waarmee de burgers van de aangesloten
lidstaten rechtstreeks mee te maken hebben (EU).
Objectief en subjectief recht
De rechtsregels zoals wie die o.a. in de wetten en verdragen vinden, vormen samen het
objectieve recht. De rechten en bevoegdheden die mensen aan dit objectieve recht
ontlenen, worden subjectieve rechten genoemd. De min of meer neutrale opsomming van
de rechten en plichten in het objectieve recht vormt de basis voor de subjectieve rechten die
mensen kunnen uitoefenen.
Week 2
Nederlands recht begrepen, hoofdstuk 2
Een overheidsregel met algemene werking wordt een wet genoemd. Dit begrip heeft echter
nog een tweede betekenis. Met wet wordt namelijk ook gedoeld op een besluit afkomstig
van de regering en volksvertegenwoordiging samen.
Wet in formele zin
Een wet in formele zin is een besluit afkomstig van regering en volksvertegenwoordiging
samen, dan volgens een vaste procedure tot stand is gekomen. Hierbij is de aandacht gericht
op de procedure en op de maker van de wet. Alleen de wetten afkomstig van de hoogste
2
,wetgever (regering en volksvertegenwoordiging) en in de Grondwet vastgelegde procedure
zijn wetten in formele zin. Over het algemeen scheppen wetten in formele zin het wettelijk
kader, want onze belangrijkste wetgever, regering en volksvertegenwoordiging samen,
maakt de hoofdregels.
Wet in materiele zin
Een wet in materiele zin is de verzamelnaam voor alle algemeen verbindende
overheidsvoorschriften, ongeacht welk wetgevend overheidsorgaan het voorschrift heeft
gemaakt. Het gaat er hierbij om voor wie de regel is bedoeld. Als de overheidsregel
algemene werking heeft, of voor een bepaalde groep mensen geld, is het een wet in
materiele zin. De uitwerking van deze wetten wordt overgelaten aan de ‘lagere’ regelgevers.
De jurisprudentie
Is de verzameling van alle rechtelijke uitspraken die onze rechters in de loop van de jaren
hebben gedaan. Deze uitspraken geven op de eerste plaats een oplossing voor een conflict.
Dit gebeurt in een vonnis. Hierin geeft de rechter, naar aanleiding van de zaak die hem wordt
voorgelegd, vaak ook een uitleg over de betekenis van een bepaalde wet. Als een rechter
een oordeel moet vellen in een concrete zaak houdt hij rekening met de jurisprudentie van
de Hoge Raad in vergelijkbare zaken.
Wet
Jurisprudentie
Rechtsbronnen Verdrag
Gewoonte
Week 4
Treep hoofdstuk 1.1.1
Publiekrecht
De rechtsregels die de verhouding betreffen tussen de overheidsorganen onderling of die
regels bevatten ten aanzien van de overheid in haar gezag kwaliteit als overheid ten opzichte
van de burgers, noemen we de regels van het publiekrecht. Tot het publiekrecht behoort
staatsrecht, met als belangrijke onderdelen:
> De Grondwet met de grondrechten
> Het kiesrecht
> De verhouding regering-parlement
> De regelgeving ten aanzien van de gemeente en de provincie
> De organisatie van de rechterlijke macht
Privaatrecht
De rechtsregels die tot doel hebbende verhouding tussen burgers onderling te regelen,
behoren tot het privaatrecht. Hierbinnen wordt onderscheid gemaakt tussen:
> Burgerlijk recht
- Het personen- en familierecht: ouderlijk gezag, voogdij, huwelijk en echtscheiding
- Vermogensrecht: alles wat op geld waardeerbaar is
- Verbintenissenrecht: erfrecht en goederecht, eigendom is belangrijk
3
, > Handelsrecht valt onder regels over verzekeringen en wissel- en chequerecht
Recht
Publiekrecht Privaatrecht
Bestuurs- of
Staatsrecht Strafrecht Burgelijk recht Handelsrecht
administratief recht
Personen- en
Vermogensrecht
familierecht
Erfrecht Goederenrecht Verbintenissenrecht
Dwingend en aanvullend recht
Binnen privaatrecht kom je geregeld aanvullend recht tegen. De wetgever heeft dan regels
gemaakt voor het geval partijen zelf niet geregeld hebben. Willen partijen afwijken, dan is dit
tot op zekere hoogte toegestaan.
Rechtsregels zijn dwingend als er niet of niet ten nadele van de werknemer van mag worden
afgeweken. Dit betekent dat als partijen afspraken maken die van de regels afwijken, deze
afspraken nietig zijn of vernietigbaar.
> ¾ dwingend recht: Afwijking van de wettelijke regeling alleen toegestaan bij cao
> Semi dwingend recht: Bepalingen binnen de arbeidsovereenkomstenrecht houden in
dat partijen zich in principe aan de wet moeten houden en hier alleen van mogen
afwijken als ze dat schriftelijk doen.
> 5/8 dwingend recht: Hiermee kan worden afgeweken van de wet bij cao, als die er
niet is, d.m.v. een (schriftelijke) overeenkomst met de OR of PVT
Als een wetsartikel niet expliciet aangeeft of ervan mag worden afgeweken, dan gaan we
ervan uit dat een afwijkende afspraak is toegestaan = aanvullend recht
Materieel recht = de inhoud van het recht, wat wel en niet mag, elk rechtsvoorschrift met
een algemene strekking
Formeel recht = proces recht
De belangrijkste vindplaatsen van recht = rechtsbronnen
> De wet
> Jurisprudentie
> Verdragen
Een dergelijk, vrij ‘lege’ wet, waarvan de uitvoeringsvoorschriften in een later stadium
worden gemaakt, bijvoorbeeld de Arbeidsomstandighedenwet = raamwet
4
,Circulaires en richtlijnen horen bij pseudowetgeving. Ze behoren formeel niet tot het recht.
Toch kan een overheidsorgaan dat afwijkt van een richtlijn handelen in strijd met wat we
‘behoorlijk bestuur’ noemen.
Wetten en wettelijke regelingen in Nederland staan in:
> Burgerlijk wetboek (BW)
> Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv)
> Wetboek van Koophandel (WvK)
> Wetboek van strafrecht (Sr)
> Wetboek van Strafvordering (Sv)
Jurisprudentie
In geval van een juridisch conflict moet de – onafhankelijke – rechter de bij het conflict
behorende rechtsregel, die meestal vrij algemeen gesteld zijn, interpreteren naar het
concrete geval. Wetgeving moet telkens worden aangepast aan veranderende
maatschappelijke opvattingen. Dit wordt voor de burgerlijke rechter en de strafrechter mede
bewerkstelligd door de hoogst sprekende instantie: de Hoge Raad. Hij kan uitspraken van
lagere rechters vernietigen.
Verdragen
Internationale overeenkomsten tussen Nederland en andere landen of internationale
organisaties worden een steeds belangrijkere bron van recht. De lidstaten dienen hun
wetgeving aan de normen van de richtlijnen aan te passen. Verdragen worden extra
belangrijk als ze verplichten tot het plegen van bepaalde kwesties in de eigen nationale
wetgeving of als ze een zogenoemde ‘rechtstreekse werking’ hebben. We noemen een
dergelijk verdrag of verordening ook wel ‘zelfwerkend’.
Een verdrag staat hoger in de rangorde dan onze nationale wetgeving. Dit betekent dat in
geval van strijdigheid de nationale wettelijke bepalingen moeten wijken.
Treep hoofdstuk 1.2
Onze Grondewet maakt onderscheid in de volgende met geschillenbeslechting belaste
instanties:
> De ‘gewone’ rechterlijke macht
> De administratieve rechter (bestuursrechtspraak)
De organisatie van de rechterlijke macht:
> Hoge raad
> Gerechtshoven
> Rechtbanken
Meestal is er sprake van collegiale rechtspraak in meervoudige kamers. Er wordt dan
rechtgesproken door een collega van meer rechters (rechtbanken) of raadsheren
(gerechtshoven en Hoge Raad). Alleensprekende rechters in enkelvoudige kamers
behandelen eenvoudiger of juist speciale zaken, bijvoorbeeld kantonrechter, kinderrechter
en de voorzieningenrechter in kortgeding.
5
,Het is van belang te weten welke rechter (rechtbank, hof of Hoge Raad) bevoegd is om van
een bepaald geschil kennis te nemen, = absolute competentie
De hoofdregel van relatieve competentie is dat een aak dient bij de rechter in wiens
rechtsgebied (arrondissement) de gedaagde zijn woonplaats heeft.
Overzicht hoofdregels van absolute competentie
> De rechtbank. De hoofdregel van absolute competentie is dat de rechtbanken in
eerste aanleg kennisnemen van alle burgerlijke zaken, op enkele door de wet
bepaalde uitzonderingen na (art. 42 Wet RO). De sector Kanton van de rechtbank
behandeld o.a.:
- alle persoonlijke verordeningen tot een bedrag van 25.000 eu
- alle zaken betreffende huur-, huurkoop- of consumentenovereenkomst, ongeacht
de hoogte van het bedrag
- alle verordeningen uit arbeidsovereenkomst en cao, ongeacht de hoogte van het
bedrag
> Kantonrechter. Beide partijen moeten het overeen zijn. Als dit niet zo is wordt de
zaak niet in behandeling genomen. Belangrijk onderscheidend punt is namelijk hoger
beroep in de Kantonrechterprocedure niet mogelijk is.
> De Sector Civiel van de rechtbank behandelt andere civiele zaken (anders dan de
bovenstaande genoemde rechtbank dingen)
> Het gerechtshof;
- is bijna uitsluitend appelrechter, oordeelt in hoger beroep over vonnissen die in
eerste aanleg voor de rechtbank zijn geweest (art 66 Wet RO)
- Het Gerechtshof Amsterdam heeft een Ondernemingskamer die kennisneemt van
een aantal conflicten binnen het ondernemingsrecht (art. 66Wet RO)
> De Hoge raad
- oordeelt praktisch nooit als een rechter in eerste aanleg (alleen bijvoorbeeld in
geval van ambtsmisdrijven van ministers)
- neemt voornamelijk kennis van beroepen in cassatie die kunnen worden ingesteld
als laatste mogelijkheid om recht te halen tegen uitspraken van lagere rechters (art
78 t/m 80 Wet RO)
- oordeelt in principe niet opnieuw over de feiten maar toetst of het recht door een
lagere rechter correct is toegepast.
De meeste civiele procedures worden schriftelijk afgehandeld. De rechter wijst vonnis op
basis van de door partijen ingediende stukken. Als de rechter besluit om partijen te horen,
noemen we dat comparitie.
Bijna elk rechtsgeding begint met een dagvaarding, een formeel schriftelijk stuk waarin de
eiser de gedaagde oproept om op een bepaalde dag voor de rechter te verschijnen. Hierin
moet worden ingegaan op eventueel door de gedaagde aangevoerde verweren en
tegenargumenten. Dit zou kunnen volgen door de partijen gevoerde correspondentie.
Sommige procedures beginnen met een rekwest, een verzoekschrift, bijvoorbeeld
familierechtelijke zaken en ontslagprocedures.
Het verloop van een kort geding is veel eenvoudiger: het probleem wordt vaak mondeling
behandeld. De rechter wijst onmiddellijk of op zeer korte termijn vonnis.
6
,Een vonnis in kort geding is tevens dat het ‘uitvoerbaar bij voorraad’ kan worden verklaard
(art 233 Rv). Dit wil zeggen dat partijen zich aan het vonnis moeten houden, ondanks de
mogelijkheid van een hoger beroep dat nog kan worden ingesteld.
Rechtsbijstand
Het Juridisch Loket verstrekt gratis informatie en advies aan burgers op nagenoeg elk
rechtsgebied. Zaken die niet in eerste instantie worden opgelost, leiden tot een verwijzing
naar een advocaat.
In de Wet op de Rechtsbijstand is de rechtsbijstand aan minder draagkrachtigen geregeld.
De verzoeken om toevoeging van de rechtsbijstandverlener worden beoordeeld en
afgehandeld door de Raad voor de Rechtsbijstand.
Meditation
Is een vorm van conflictoplossing buiten de rechter om. Het voorkomt onnodige juridisering
van conflicten en daarmee een lange en dus kostbare rechtsgang. Indien partijen tot een
volledige overeenstemming komen omtrent de oplossing van het conflict, kan dit in een
vaststellingsovereenkomst worden vastgelegd. Mediators moeten voldoen aan
kwaliteitscriteria en zich houden aan de gedragsregels van de MFN (Mediators federatie
Nederland).
Bestuursrechtspraak
Nagenoeg alle zaken komen in eerste aanleg bij de sector Bestuursrecht van de Rechtbank.
Ook hier geldt: geen verplichte procesvertegenwoordiging. Hoger beroep kan worden
ingesteld bij de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State (RvS) of bij de Centrale
Raad van Beroep (CRvB). De CRvB is appelrechter bij ambtenarenkwesties en sociale
verzekeringszaken. Volgens de regels van de Awb staat beroep open bij de sector
bestuursrecht van de rechtbank tegen een besluit, het uitblijven van een besluit of de
weigering een besluit te nemen, tenzij de wet een andere rechtsgang aanwijst. Voor
bezwaarprocedure is geen griffierecht verschuldigd. Voor het veren van een
beroepsprocedure bij de rechtbank, die mogelijk op de bezwaarprocedure volgt is dit wel
het geval.
Het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) berust op de Wet bestuursrechtspraak
bedrijfsorganisatie e is de hoogste rechter voor geschillen op het gebied van
sociaaleconomisch bestuursrecht.
Treep hoofdstuk 1.3
Verbintenis, overeenkomst en nakoming
Een verbintenis is een vermogensrechtelijke betrekking tussen twee of meer personen
waarbij de ene persoon tot een bepaalde prestatie verplicht is tegenover de ander.
Rechtspersonen zijn organisaties die zelfstandig aan het rechtsverkeer kunnen deelnemen.
Een verbintenis ontstaat omdat de wet dat zegt in een bepaald geval of het kan voortvloeien
uit een overeenkomst.
7
, Een overeenkomst is een afspraak tussen partijen waar juridische consequenties uit
voortvloeien. Meestal ontstaan daarbij wederzijds rechten en plichten. Om rechtsgeldig een
overeenkomt te sluiten, moet aan een aantal voorwaarden worden voldaan:
> Toestemming van partijen (art 6:217 BW; art 3:33 BW)
> Handelingsbekwaamheid (art 3:32 BW)
> Bepaald onderwerp (art 6:227 BW)
> Geoorloofde oorzaak (art 3:40 BW)
Partijen moeten hun toestemming geven, in alle vrijheid nadrukkelijk de overeenkomst wille
aangaan en de juridische consequenties willen dragen. Ook is er een bedenktermijn, deze is
er o.a. voor om te voorkomen dat werknemers te lichtvaardig instemmen met de opzegging
als de werkgever wil opzeggen.
Er kan ook sprake zijn van wilsgebreken, iemand kan toestemming geven onder invloed van
bedreiging, dwaling en bedrog of er kan sprake zijn van misbruik onder omstandigheden.
Met bedreiging bedoelt de wet psychische dwang, zoals afpersing of chantage. Bij dwaling
stemt iemand toe, maar sluit bijvoorbeeld een overeenkomst onder volstrekt verkeerde
voorstelling van zaken aangaande bepaalde eigenschappen van het product. Voor een
beroep op bedrog komt wat meer kijken: kunstgrepen, opzettelijke misleiding. Van misbruik
van omstandigheden is sprake als iemand willens en wetens een ander beweegt bepaalde
rechtshandelingen te verrichten terwijl er bij de ander sprake is van bijvoorbeeld
onervarenheid.
Natuurlijk moet men ook handelingsbekwaam zijn om rechtsgeldig een overeenkomst te
kunnen sluiten. Minderjarigen en mensen die onder curatele staan, zijn dit niet.
Komt men een overeenkomst niet, niet behoorlijk of niet op tijd na, dan kan de tegenpartij
een actie op grond van (toerekenbare) tekortkoming in de nakoming (wanprestatie)
instellen. Meestal is het dan wel noodzakelijk de partij die tekort is gekomen eerst in
gebreke te stelen. Een ingebrekestelling is de vorm van een schriftelijke aanmaning, verloopt
meestal via een deurwaarder, waarbij de debiteur d.m.v. een officieel stuk wordt
gesommeerd alsnog voor een bepaalde datum de afspraken na te komen.
Is er sprake van (toerekenbare) tekortkoming, dan heeft de crediteur de volgende
mogelijkheden:
> Nakoming vorderen
> Schadevergoeding vorderen
> Zich beroepen op opschorting via het opschortingsrecht (art 6:52, 262 BW)
> De overeenkomst laten ontbinden
Onrechtmatige daad
Hij die jegens een ander verschuldigd is een schadevergoeding te betalen. Het recht maakt
een onderscheid tussen verbintenissen die voortvloeien uit rechtmatige daad en
onrechtmatige daad. De bedoeling van een actie uit onrechtmatige daad is dat de
benadeelde partij schadevergoeding krijgt voor de geleden schade. Naast een veroordeling
tot schadevergoeding kan een rechter ook bepaalde onrechtmatige bestempelde
8
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller meikefokker. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.24. You're not tied to anything after your purchase.
