Summary
toelatingstoets samenvatting Aardrijksunde
- Course
- Institution
- Book
Duidelijke samenvatting voor de toelatingstoets Aardrijkskunde. De samenvatting bevat veel afbeeldingen waardoor het leren makkelijker is.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
janineterschure
Reviews received
Content preview
AardrijkskundeDe aarde
In ons zonnestelsel draaien 9 planeten
De aarde draait in 1 jaar om de zon 'Maak Van Acht Meter Japanse Stof Uw Nachthemd'
Geografische coördinaten en tijdzones
De aarde is verdeeld in een denkbeeldig graadnet, een net
van lijnen.
De evenaar verdeeld de aarde in twee delen:
noordelijkhalfrond en het zuidelijkhalfrond.
*lijnen die parallel aan de evenaar lopen noem je parallellen.
*lijnen die van pool tot pool lopen noem je meridianen.
De nulmeridiaan verdeeld de aarde in: westelijk halfrond en
oostelijk halfrond.
De aardrotatie veroorzaakt dag en nacht. Het is dag op het deel van de aarde dat naar de
zon is toegekeerd en nacht op het deel waar de zon van af is gekeerd.
+ Seizoenen
Omdat de aarde om de zon draait is in de zomer het
noordelijke deel het meest naar de zon gekanteld, en in de winter het
zuidelijke deel. In de zomer straalt de zon dus veel meer 'van boven' op ons
deel van de aarde. De zonnestralen hoeven dan dus door een veel kleiner stuk
van de dampkring te reizen en daardoor is het veel warmer.
Eb en vloed
De maan draait om de aarde en trekt het water op aarde naar zich toe. Daardoor ontstaat vloed. De aarde draait
langzaam rond, waardoor de maan steeds een ander stuk water naar zich toetrekt. Als het water niet wordt
aangetrokken door de maan, dan wordt het eb.
- De maan draait in 27 dagen om de aarde
Omdat er twee gebieden met vloed en twee gebieden met eb zijn op aarde, wordt het dus twee keer vloed en twee
keer eb in 24 uur. Dat betekent dat een getij ongeveer 6 uur duurt. Tussen de maximale eb en vloedstand zit dan ook
6 klokuren.
Endogene krachten: krachten die van binnenuit op de aardkorst inwerken.
Endogene krachten veroorzaken verschijnselen op aarde die voor een belangrijk
deel bepalen hoe de aarde eruitziet.
Als je een dwarsdoorsnede van de aarde bekijkt, dan zie je dat deze aan de
buitenkant bestaat uit een dunne aardkorst. Onder de aardkorst bestaat een
groot deel uit magma (1.200C). De aardkorst drijft op het magma. Stroming van
magma in de mantel veroorzaakt aardplaattektoniek. Er zijn 6 grote
aardkostplaten, die op verschillende manieren bewegen bij breuklijnen: ze
bewegen uit elkaar, naar elkaar toe of juist langs elkaar.
Op bepaalde plaatsen op aarde, bewegen de platen van elkaar af en komt er
magma naar boven door de stroming.
,Daar waar de aardplaten naar elkaar toe bewegen verdwijnt er weer aardkorst. Er zijn drie manieren waarop
aardplaten naar elkaar toe bewegen. Bij elke manier kan ook gebergtevorming optreden.
+
1. Waar een oceaanplaat en een continentplaat naar
elkaar toe bewegen. De oceaanbodem schuift
onder de dikkere continentkorst door. Dit proces
noem je Subductie. In de subductiezone ontstaat
aan de rand van het continent een grote diepte,
zogenaamde trog. Wanneer de oceaankorst zich
steeds dieper onder de continentkorst bevindt,
smelt deze door een hoge temperatuur en druk. Er
ontstaat magma, dat zich vervolgens weer
langzaam omhoog werkt in de aardkorst. Via
vulkanen komt het magma weer naar boven. Dit is
een manier waarop een gebergte wordt gevormd.
Voorbeeld: Andesgebergte.
2. Waar twee continentplaten naar elkaar toe bewegen.
Voorbeeld: Himalaya gebergte. India, dat 60 miljoen jaar geleden
nog een eiland was, is door continent beweging langzaam tegen Azië
aangebotst. Bij die botsing zijn grote delen van de continentkorst
geplooid; aardlagen zijn in elkaar gedeukt, zijn rechtop gaan staan
en zelfs over elkaar heen geschoven. Een dergelijk gebergte wordt
een plooiingsgebergte genoemd.
Plooiing van het vaste gesteente is het bewijs van enorme endogene
krachten.
3. Waar twee oceaanplaten naar elkaar toe bewegen. De ene oceaanbodem schuift dan onder de andere door.
Daarbij ontstaat eveneens een subductiezone met verderop een vulkanisch gebergte. De eilanden van
Indonesië zijn daar een voorbeeld van.
Daar waar aardplaten langs elkaar heen bewegen, zoals bij de San Andreas breuklijn bij San Francisco, komen vooral
aardbevingen en verschillende vulkanische verschijnselen voor. Ook is het mogelijk dat er enkele vulkanen ontstaan.
Aardbevingen, vulkanen en vulkanische verschijnselen
Aardbevingen
De beweging van de aardplaten gaat niet geleidelijk, maar schoksgewijs. Zo'n schok ervaren wij als een aardbeving.
De meeste aardbevingen vinden plaats rondom de Grote Oceaan --> Ring on fire (omdat hier ook veel vulkanen
voorkomen)
Aardbeving in zee= zeebeving. Hierbij kan op zee een brede golf ontstaan die bijvoorbeeld maar een halve meter
hoog is. Wanneer deze lage maar brede golf aan land komt wordt de horizontale energie omgezet in verticale
energie en ontstaat er in de ondiepere kuststreken bij de branding een metershoge vloedgolf. --> tsunami
2011 grote tsunami in Japan.
Vulkanen
Langs de breuklijnen komen op veel plaatsen vulkanen en vulkanische verschijnselen voor. Er zijn globaal gezien
twee soorten vulkanen.
1. Vulkanen die magma krijgen dat in delen van de aardkorst opgesloten zit. Ze zien eruit als een kegel
-->kegelvulkaan. Wanneer het magma aan de oppervlakte komt noem je de lava. De lava is erg stroperig en
vormt bij elke uitbarsting een nieuwe laag die op de vulkaan blijft liggen. Hoe ouder of actiever de vulkaan is hoe
breder en hoger hij wordt. Een uitbarsting van deze vulkaan is ruim van tevoren te voorspellen.
2. Vulkanen die magma rechtstreeks uit de mantel krijgen. Dit is meestal alleen het geval in oceanische
gebieden, waar de aardkorst op veel plaatsen dun is. De lava die uit deze vulkaan komt is erg vloeibaar. Bij
een uitbarsting vloeit deze lava razendsnel alle kanten op, om uiteindelijk af te koelen en te stollen. Bij een
doorsnede hebben ze het uiterlijk van een schildpad --> schildvulkaan.
, Bij de schildvulkaan op Hawaii treedt nog een bijzonder
verschijnsel op. Het magma komt vanuit de mantel altijd op
dezelfde plek naar boven, terwijl de oceaanbodem telkens
iets opschuift als gevolg van de oceaanplaatbeweging. Een
dergelijke plek in de mantel wordt ‘hot spot’ genoemd.
Boven een hotspot ontstaat een nieuwe actieve vulkaan
door de oceaanplaatbeweging komt deze vulkaan op den
duur naast de hotspot te liggen. In de loop van
miljoenenjaren is zo op den duur een vulkaaneilandenrij
ontstaan.
Vulkanische verschijnselen
Vulkanische verschijnselen treden op daar waar het grondwater op breuklijnen en bij vulkanen met de hete
ondergrond in aanraking komt. Het water wordt verwarmd. Aan het aardoppervlak ontstaan verschijnselen als
warmwaterbronnen, kokende modder, stoom en zwaveldamp die onder hoge druk uit de grond komt.
Horsten en slenken
Door rek en druk op de aardkorst kunnen ook op de aardplaten zelf breuklijnen ontstaan. Bij rek kunnen delen van
de aardkorst langzaam wegzakken. Zo'n wegzakkend gebied tussen twee breuklijnen in noemen we een slenk. De
delen die blijven staan of zelfs naar boven bewegen noemen we een horst.
Exogene krachten = krachten die vanaf buitenaf op de aardkorst inwerken
Verwerving = het proces van gesteente op de aardkorst dat kan verbrokkelen en zelfs oplossen.
Gesteente kan verwerven door twee processen:
1. Mechanisch, als gevolg van het weer. Bij hoge temperatuur zet gesteente uit en bij lage temperatuur krimpt
het in --> het gesteente verbrokkelt.
2. Chemisch, als gevolg van oplossing door zuren. Bijvoorbeeld door bosrijke grond komen zuren in grondwater
--> gesteente lossen op --> o.a. druipsteengrotten in kalksteen.
Erosie
Pas na mechanische verwerving van een gesteente kan er erosie van de aardkorst plaats vinden. Erosie is de
uitschurende werking die optreedt bij transport van sediment (zand, grind, keien) door (gletsjer)ijs, water van beken
of rivieren, wind of de zwaartekracht. Gletsjers en rivieren slijpen zelfs hele dalen uit. Het gesteente dat wordt
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller janineterschure. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.25. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
56326 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now