Kennistoets 2
Motorisch leren en bewegingsanalyse
Krachttraining en coördinatie: hoofdstuk 2
Krachtproductie wordt beïnvloed op allerlei niveaus van het organisme,
zoals in het zenuwstelsel. De neutrale componenten van kracht laten zien
dat kracht een belangrijke coördinatieve component heeft.
Invloeden op spierniveau
De hoeveelheid spiermassa in het lichaam is gelimiteerd vanuit de
genetische aanleg. Het voordeel van een grote spiermassa is veel kracht,
echter heeft dit tot gevolg dat snelle bewegingen lastiger zijn en dit hoge
energiekosten met zich meebrengt. Hiertussen moet een optimaal
evenwicht bestaan, in de kosten en baten van spiermassa. Door de
gelimiteerde hoeveelheid spiermassa is er een complexe spierarchitectuur
ontstaan. De beschikbare sarcomeren kunnen in deze architectuur parallel
aan elkaar of in serie gerangschikt zijn. De parallel gelegen sarcomeren
worden ook wel de ‘fysiologische doorsnede’ van de spier genoemd. Hoe
groter deze doorsnede hoe sterker de spier. De sarcomeren die in serie
liggen, trekken aan elkaar. De lengte van deze serie heeft geen invloed op
de kracht die geleverd kan worden. Hoe langer de ketting hoe sneller de
contractie van de totale spier.
De dwarsdoorsnede van de spier is niet alleen afhankelijk van genetische
aanleg maar ook de hoeveelheid belasting telt hierin mee. (Kracht)training
kan resulteren tot een grotere doorsnede, hierdoor neemt het aantal
parallel geschakelde sarcomeren in de spier toe. Door deze toename zijn
er meer dwarskoppelingen tussen de actine- en de myosine-eiwitten (de
bouwstenen van myofibril) waardoor een hogere krachtproductie per
spiervezel ontstaat.
Kracht-lengte- en kracht-snelheid karakteristiek van spieren
Spiervezels hebben 2 verschillende eigenschappen, deze worden vanuit
mechanisch oogpunt gemeten. Spiervezels kunnen kracht-lengte (F/L)
eigenschappen hebben of kracht-snelheid (F/V) eigenschappen hebben.
Deze beide eigenschappen zijn erg belangrijk, daarom zijn de meeste
trainingen gebaseerd op het verbeteren van deze eigenschappen.
F/L-relatie van spiervezels
Een spiervezel bestaat uit myosine- en actinefilamenten, deze overlappen
elkaar. Wanneer er veel overlap is, is de spiervezel korter en bij minder
overlap is de spiervezel langer. Daarom is de hoeveelheid kracht die de
spiervezel kan leveren niet altijd gelijk. De kracht is het grootste wanneer
er veel overlap is (optimumlengte). Wanneer de overlap kleiner is, is de
hoeveelheid crossbridges tussen de vezels kleiner waardoor de spier
minder kracht kan zetten.
,F/V-relatie van spiervezels
Een spiervezel kan lastig veel kracht leveren en snel verkorten
tegelijkertijd. Bij snel verkorten moeten veel crossbridges tegelijk
loskoppelen en zal er daardoor minder kracht gezet kunnen worden. Dit
betekent dat een sportbeweging waarbij veel kracht nodig is relatief
langzamer uit wordt gevoerd dan een sportbeweging met weinig kracht.
Lange dikken spieren zijn gebouwd om zowel kracht als snelheid te
kunnen leveren.
Pennate spierbouw en de invloed op F/L en F/V
De F/L- en de F/V-karakteristieken van de spiervezels zijn belangrijke
uitgangspunten voor het inrichten van een training. Spieren verschillen
van elkaar in hun mogelijkheden. Specialisatie voor kracht ontstaat bij
een grote fysiologische doorsnede en specialisatie voor snelheid bij een
grote lengte van de spier.
Parallelvezelige spieren zijn spieren waarbij de richting waarin de vezels
lopen evenwijdig is aan de werklijn van de spier. De werklijn is de lijn die
loopt van aanhechting naar aanhechting, dit is de lijn waarlangs de kracht
van de spier wordt uitgeoefend.
Bij pennate spieren maakt de richting van de spiervezels een hoek met de
werklijn van de spier. Bij sommige spieren is die hoek wat geringer. Deze
spieren zijn dan ook wat minder pennaat van bouw. Pennate spieren zijn
minder geschikt voor snel verkorten dan vergelijkbare spieren die parallel
van bouw zijn. De korte serieschakeling maakt de pennate spier minder
geschikt voor verkortingssnelheid. Een pennate spier is geschikt voor
grote krachtlevering.
Pennate spieren kunnen dus niet zo snel verkorten. De pennate bouw is
bedoeld om een spier waarvan de aanhechtingspunten vaak ver uit elkaar
liggen, geschikt te maken voor een grote krachtproductie, zonder dat de
spier erg veel massa nodig heeft.
Consequenties van F/V en F/L voor functionele bewegingen
Om efficiënt en stabiel te kunnen bewegen is het belangrijk om een
complexe spierarchitectuur met spieren die verschillende karakteristieken
te hebben. Zonder deze verschillende karakteristieken zouden er geen
vaste samenwerkingsverbanden tussen te spieren kunnen ontstaan.
Lastarmen
Spieren kunnen bewegen ten opzichte van een gewricht door middel van
de kracht die de spier levert en de lastarm. De lastarm is de kortste
afstand van de werklijn van de spier tot de draaias van het gewricht.
Vanuit de eigenschappen die de lastarmen van spieren hebben, kunnen er
constateringen worden gedaan:
, - De veranderende grootte van de lastarm van een spier betekent dat
de effectiviteit van de contractie van de spier voor een deel door die
lastarm bepaald wordt;
- De lastarmen van de spieren ten opzichte van de gewrichten die ze
overbruggen, zijn nagenoeg altijd veel kleiner dan de lastarmen van
de externe krachten;
- De lastarmen van de externe inwerkende kracht zijn erg
veranderlijk, die van de spieren veel minder.
Elastische eigenschappen
Spieren gedragen zich op verschillende manieren bij contractie, namelijk:
- CE: het contractiele element – het deel dat voor de contractie zorgt;
- SEC: het serie elastische element – passieve elastische delen die in
het verlengde van de CE-delen liggen;
- PEC: het parallel elastische element – passieve elastische delen die
evenwijdig aan de CE-delen liggen.
CE
SEC
PEC
Model Hill
Het belangrijkste model voor het verklaren van reactiviteit is het Model
Hill. In dit model is het belangrijk dat de passieve weefsels die de
verbinding vormen met de aanhechtingspunten, niet worden voorgesteld
als statische structuren maar als elastische structuren.
Stijgtijd
In het model Hill gaan ze ervan uit dat de spieren keurig in het verlengde
van de werklijn liggen. In werkelijkheid is dit echter niet zo. De spieren
hangen in werkelijkheid als slappe koorden in het lichaam en moeten
eerst op basisspanning worden gebracht voordat er een effectieve
contractie kan plaatsvinden. Het opbouwen van deze basisspanning wordt
stijgtijd genoemd.
De invloed van stijgtijd bij concentrische contracties
Bij explosieve contracties verkorten de contractiele delen van de spier.
Het opbouwen van de kracht verloopt langzaam, hierdoor worden sporters
beperkt in hun prestatie. In sommige situaties is dit moeilijk om te
trainen, in andere situaties kan dit door een counterbeweging te maken.
, Hierbij wordt er in de gewrichten eerst een beweging gemaakt die
tegenovergesteld is aan de beweging die moet worden ingezet
De invloed van stijgtijd bij elastisch spiergebruik
Bij elastische spierwerking speelt de kracht die van buitenaf komt een
belangrijke rol. Deze tegenwerkende kracht zorgt ervoor dat het langzaam
opbouwen van de kracht als gevolg van stijgtijd minder belemmerd.
Stijgtijd is een van de meeste prestatiebepalende factoren in de sport.
Stijgtijd speelt een belangrijk rol in het fundamentele onderzoek naar
mechanische eigenschappen van spieren en spiervezels.
De bouw van de spieren heeft consequenties voor de coördinatie en de
krachtproductie. Deze eigenschappen worden bepaald door de
architectuur van de spieren. Omdat deze architectuur kan variëren,
hebben spieren verschillende kracht-lengte en kracht-snelheid
karakteristieken. Deze verschillen in eigenschappen zijn een belangrijke
basis voor de intermusculaire coördinatie. Naast kracht-lengte en kracht-
snelheid zijn er mechanische eigenschappen zoals stijgtijd, die wellicht
minder afhankelijk zijn van de architectuur maar die ook bepalend zijn
voor de krachtproductie van spieren.
Het size principle
De delen die voor de contractie zorgen bestaan uit een verzameling
motorische eenheden. De spiervezels binnen deze motorische eenheden
hebben dezelfde biochemische en fysiologische eigenschappen. Vanuit
deze eigenschappen kan er een indeling gemaakt worden tussen type
spiervezels, namelijk de histochemische en de mechanische:
Histochemisch:
- Type I
- Type IIa
- Type IIb
Mechanisch:
- Langzame ST
- Snelle FT (FTa, FTb, FTc)
Tussen deze 5 verschillende types vindt er een geleidelijke overgang
plaats. De ST-vezels zijn langzame vezels, zij zijn geschikt voor langdurige
inspanning. De FT-vezels zijn daarentegen snelle vezels, geschikt voor een
kortere inspanning. De FT-vezels zijn ook weer onder te verdelen:
- FTa: snel contraherende vezels, werken zowel met zuurstof als
glycolytisch. Hierdoor kunnen ze zowel aeroob als anaeroob werken;
- FTb: zijn nog sneller contraherend dan de FTa-vezels, werken
glycolytisch en raken snel vermoeid. Alleen geschikt voor anaerobe
activiteiten;
- FTc: werken alleen marginaal.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller maureen_vessies. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.37. You're not tied to anything after your purchase.