Inleiding In De Gezondheidspsychologie (PB0502202111)
Institution
Open Universiteit (OU)
Book
Health Psychology
In de samenvatting vind je de belangrijkste informatie per hoofdstuk uit het boek evenals de terugkoppeling op de vragen van het digitale werkboek. Samen met de vragen uit de oefententamens geeft deze samenvatting een goede voorbereiding op het tentamen.
Solutions Manual for Health Psychology Biopsychosocial Interactions, 8th Edition by Edward Sarafino, Timothy Smith (All Chapters) A+
TEST BANK for Health Psychology: Biopsychosocial Interactions 8th Edition by Sarafino and Smith | All 15 Chapters
Samenvatting inleiding in de gezondheidspsychologie
All for this textbook (7)
Written for
Open Universiteit (OU)
Bachelor Psychology
Inleiding In De Gezondheidspsychologie (PB0502202111)
All documents for this subject (5)
1
review
By: evanhurck • 1 year ago
Seller
Follow
martinestevelink
Reviews received
Content preview
Cursus - Inleiding in de gezondheidspsychologie
1 - Inleiding en achtergrond
1. Psychologie en gezondheid
Hoofdstuk 1 - Introduction Basic Issues and Processes
Gezondheid en ziekte
Gezondheid en ziekte zijn overlappende begrippen die bestaan langs een continuüm. Aan de
ene kant van het ziekte-gezondheidscontinuüm staat ‘gezondheid’ - een positieve staat van
fysiek, mentaal en sociaal welbevinden dat varieert over tijd; de andere kant van het
continuüm wordt gedomineerd door ‘ziekte’ - waarvan je signalen, symptomen en
onbekwaamheden zult herkennen. Met gezondheid wordt beschreven: een positieve staat
van fysiek, mentaal en sociaal welbevinden - niet enkel de afwezigheid van een blessure of
ziekte - die varieert over tijd langs een continuüm.
Gezondheid wordt door veel mensen gezien als afwezigheid van symptomen van ziekte of
schade aan het lichaam. Gezondheid is echter meer dan dat.
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is gezondheid ‘een toestand van volledig
lichamelijk, geestelijk en sociaal welbevinden en niet slechts de afwezigheid van ziekte of
andere lichamelijk gebreken’ (WHO, 1948). Deze definitie wordt ook in het tekstboek
gehanteerd.
De gegeven definitie is eigenlijk een definitie van optimale gezondheid. Hieruit blijkt al dat
gezondheid een variabele is, een eigenschap die kan variëren. Iemand kan meer of minder
gezond zijn, mensen zijn in bepaalde mate ziek of gezond. Sarafino spreekt dan ook over
illness-wellnesscontinuüm (zie figuur).
De patronen van de oorzaken van ziektes zijn veranderd door de jaren heen, vooral sinds
1900. In het koloniale tijdperk werden bijvoorbeeld veel infectieziekten vanuit Europa naar
de VS gebracht (17e t/m 19e eeuw). Vanwege de slechte hygiëne en de weinige kennis om
het eigen lichaam goed te verzorgen, stierven veel mensen aan infectieziekten. Vergeleken
met vroeger sterven de mensen tegenwoordig op een latere leeftijd en aan verschillende
oorzaken. Infectieziekten zijn hedendaags dan ook niet meer doodsoorzaak nummer 1 in de
,Cursus - Inleiding in de gezondheidspsychologie
ontwikkelde landen op de wereld. Chronische ziekten zijn nu een veel groter probleem in die
landen. Veel ziektes kunnen worden gezien als ouderdomsziektes en aangezien de
levensverwachting van mensen stijgt is er een verband met het toenemende aantal
chronische ziektes. Daarnaast spelen ook stress en blootstelling aan schadelijke stoffen een
rol in de toename van dit soort ziektes.
In bijgaande grafieken is de daling van het aantal sterfgevallen als gevolg van een infectieziekte
duidelijk zichtbaar. Kan deze daling worden toegeschreven aan de ontdekking van vaccinaties of
medicijnen?
In de twintigste eeuw hebben grote veranderingen plaatsgevonden in de belangrijkste ziekten en
doodsoorzaken in de westerse wereld. In het begin van de twintigste eeuw waren vooral
infectieziekten zoals tyfus, tuberculose en difterie belangrijke doodsoorzaken, ook in Nederland.
Door sociale veranderingen zoals een betere voeding, betere hygiëne en door betere preventieve en
medische voorzieningen vond een sterke daling plaats van het aantal infecties (zie ook figuur 1a2).
Daardoor trad een enorme stijging op in de levensverwachting.
Een verschillende kijk op fysiologie, proces van ziekte en de hersenen door de jaren heen:
- Vroege culturen: er werd gebruik gemaakt van ‘trephination’ (gaten in de schedel maken
met scherpe voorwerpen) om ziekteverwekkers uit het hoofd te laten verdwijnen. Er
werd geloofd dat ziekte werd veroorzaakt door dingen zoals duivelse krachten.
- De oude Grieken en romeinen: Grieken kwamen met de eerste ideeën over fysiologie,
ziekteproces en de hersenen
o Hippocrates: ‘humoral theory of illness’. Het lichaam bestaat uit 4
lichaamsvloeistoffen die in harmonie met elkaar moeten zijn. Als er geen balans is,
kan ziekte optreden.
o Plato: de hersenen hebben weinig of geen relatie met het lichaam en de staat van
gezondheid (mind/body split)
o Galen: ziektes kunnen worden gelokaliseerd, met pathologie in verschillende delen
van het lichaam en ook hebben verschillende ziektes verschillende effecten.
- De Middeleeuwen: Grote invloed van de kerk. Alles met een ziel mocht niet het
onderwerp van onderzoek zijn. De ontwikkeling van de anatomie en medicijnen werd
hierdoor voor eeuwen gehinderd. Ziekte werd gezien als straf van God voor het doen van
verkeerde dingen.
- De Renaissance: er was steeds meer ruimte voor de mens.
o Rene Descartes: erg grote invloed als filosoof. 1) zag het lichaam als een machine en
beschreef mechanismen van actie en sensatie, 2) stelde voor dat het lichaam en de
‘mind’ waren gescheiden, maar konden toch met elkaar communiceren en 3) dat de
ziel in het lichaam van een organisme dit lichaam verlaat bij overlijden.
o 18e en 19e eeuw: steeds meer kennis in wetenschappen en medicijnen mede dankzij
de microscoop en dissecties van lichamen. Toen bekend werd dat micro-organismen
ziektes konden veroorzaken en ook hoe het lichaam functioneert, werd de humorale
theorie verworpen.
,Cursus - Inleiding in de gezondheidspsychologie
o Operaties werden steeds vaker uitgevoerd, vooral na het ontwikkelen van
antiseptische technieken en anesthesie.
o Er ontstond een nieuw model, het biomedische model:
Alle ziekten of fysieke stoornissen verklaard kunnen worden door verstoringen
in fysiologische processen die resulteren uit blessures, biochemische disbalans
en/of bacteriën of virussen.
Ziekte is een aandoening van het lichaam en is gescheiden van de psychologie
en sociale processen van de hersenen.
- Tegenwoordig: veel onderzoekers misten aspecten van hun individuele patiënten in
het biomedische model (relaties, levensstijl, persoonlijkheid) en vonden dat die
meegenomen moesten worden bij de risicofactoren voor ziekte. Het
biopsychosociale model ontstond.
Een constante samenwerking tussen biologische, psychologische en sociale
systemen - elk met elkaar verbonden en veranderingen producerend in het
andere systeem.
Kosten in de gezondheidszorg, risicofactoren, levensstijl en persoonlijkheid
Kosten in de gezondheidszorg stijgen, voornamelijk voor het voorschrijven van medicijnen
en voor ziekenhuiszorg en thuiszorg. Mensen worden steeds ouder en als een logisch gevolg
zijn er steeds meer mensen met ouderdomsziekten (vaak de chronische ziekten). Omdat
medische kosten continue blijven stijgen moeten we op zoek naar een nieuwe aanpak om de
gezondheid van mensen te verbeteren. Het is namelijk zo dat biomedische redenen een rol
spelen in het ontstaan van ziekte, zoals fysiologische processen en blootstelling aan micro-
organismen, maar ook psychologische en sociale factoren spelen een grote rol.
Lifestyle en ziekte een heleboel risicofactoren voor het ontstaan van een bepaalde ziekte
zijn gedragingen. Roken, ongezond eten, niet bewegen, overmatig alcohol gebruik zijn
risicofactoren voor het krijgen van een ziekte. Interessant om te kijken naar waarom mensen
niet vaker verstandig zijn en gezond gedrag uitoefenen. Vaak is ongezond gedrag
bevredigender op de korte termijn, is er sprake van sociale druk, kunnen er erg sterke
gewoonten ontstaan die moeilijk los te laten zijn of zijn mensen gewoon niet op de hoogte
van de gevaren of van hoe ze hun gedrag moeten aanpassen.
Persoonlijkheid en ziekte met persoonlijkheid wordt gekeken naar: de cognitieve,
affectieve of gedragingen van een persoon die redelijk stabiel zijn over een bepaalde
periode. Bepaalde karaktereigenschappen leiden sneller tot stress en ziekte, waardoor
sommige mensen veel sneller stress ervaren dan andere mensen. Een positieve kijk wordt in
verband gezien met minder snel ziek worden en/of sneller herstellen. Het kan ook de
andere kant op werken: ziekte kan leiden tot stress en de instelling van een persoon.
Hoe heeft de veranderde kijk op (oorzaken van) ziekte en sterfte bijgedragen tot het
ontstaan en verder ontwikkelen van de gezondheidspsychologie?
, Cursus - Inleiding in de gezondheidspsychologie
Door de toename van de prevalentie van chronische ziekten en de relatie met gedrag als
roken, eten en bewegen, is onze kijk op gezondheid en ziekte veranderd. Het ontstaan van
gezondheidspsychologie als vakgebied kan worden gezien als een direct gevolg van die
veranderde visie. In de renaissance ontstond een visie op gezondheid en ziekte die tot voor
kort gemeengoed was en nog steeds wel wordt gehanteerd, maar die door de
gezondheidspsychologie en verwante vakgebieden ter discussie is gesteld: het biomedisch
model. Dit model zegt kortweg dat ziekte en gezondheid (uitsluitend) een gevolg zijn van
fysiologische processen.
In de twintigste eeuw werd het biomedisch model ter discussie gesteld. Er kwam meer
aandacht voor de rol van psychologische factoren (gedrag, persoonlijkheid) bij het ontstaan,
de preventie en de behandeling van ziekte. Vakgebieden zoals psychosomatische
geneeskunde, sociale geneeskunde, behavioral medicine en ook gezondheidspsychologie
ontstonden als gevolg hiervan.
Een nieuwe kijk op gezondheid en ziekte werd voorgesteld: het biopsychosociaal model.
Volgens deze visie is er zowel een rol voor biologische factoren, psychologische factoren als
sociale factoren in de vatbaarheid voor, het ontstaan van de behandeling van, en het
omgaan met ziekte (zie figuur). Als grondlegger van dit biopsychosociale model moet Engel
(1977)* genoemd worden.
- Biologische factoren: genetisch materiaal en processen
- Psychologische factoren:
o Cognitie - eigen overtuiging, instelling
o Emotie: mensen met positieve emoties vaak minder vatbaar voor ziekte
o Motivatie: mensen vaak gevoelig voor wat belangrijke mensen in hun leven
van ze verwachten
- Sociale factoren: verschillende mensen in onze omgeving beïnvloeden ons. Op kleine
schaal de familie / gezin, op grotere schaal de gemeenschap. Als er mogelijkheden
zijn om naar buiten te gaan, te sporten, dan maken mensen daar ook sneller gebruik
van.
Gezondheidspsychologie, aandachtsgebieden en achterliggende visie
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller martinestevelink. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.19. You're not tied to anything after your purchase.
