H1 definitie van het strafrecht
1. Definitie
- Het strafrecht omvat zowel het materieel strafrecht als het strafprocesrecht
- Materieel strafrecht: de regels die uitleggen welke gedragingen maatschappelijk
ongewenst zijn en op welke manier daarop gereageerd moet worden.
o “het geheel van regels waardoor bepaalde gedragingen worden strafbaar
gesteld en gesanctioneerd”
o Richt zich tot de burger in de vorm van verbodsbepalingen
o Belangrijkste elementen:Misdrijven & Straffen
§ Misdrijf: de omschrijving van de strafbare gedraging
§ Straf: de bepaling van de straf
o Strafrechtelijke verantwoordelijkheid (dalen of uitsluiten)
o Algemene beginselen (poging en deelneming)
o Toepasselijke sancties (soorten en toemeting)
o Strafuitvoeringsrecht
o Maar: ook de manier waarop we tot de straffen komen è hoe gaan we straffen
§ Rekening houden met de context
§ Daarom: daderschap, poging, herhaling,… spelen ook een rol
- Formeel strafrecht: inzicht in procedures en processen en het mechanisme achter de
procedures en processen.
- Relatie tussen definite en het WB: Het Sw. bestaat uit 2 delen
o Boek 1: misdrijven en bestraffing in het algemeen
§ De basisprincipes en algemene beginselen vh SR
§ Het fundament vh strafrechtssysteem
o Boek 2: misdrijven en bestraffing in het bijzonder
§ Overzicht van gedragingen die ongewenst zijn waarvoor we een misdrijf
voorzien hebben en de daarop vastgestelde straffen
§ Inhoudelijk geclusterd è de ‘titels’
- Dus: ook aandacht voor de voorwaarden, de impact en de manier waarop de
doelstellingen en het nastreven ervan het MSR beïnvloed
- Strafprocesrecht: het geheel van de procedurele spelregels volgens welke het materieel
strafrecht worden toegepast
o Richt zich tot de OH die belast is met de toepassing van de regels uit het
strafprocesrecht
- Strafrecht: een sociaal controlemechanisme è Een middel waarmee de maatschappij
sociaal ongewenste gedragingen controleert
1
, H2 historische ontwikkeling
1. Archaïsch stelsel
- Geen strafrecht
o Strafrecht, in de huidige betekenis, bestond hier eigenlijk nog niet
- Primitieve maatschappij met het talio recht (men neemt het recht in eigen handen om
conflict op te lossen)
- Talio-recht = oog om oog, tand om tand principe
o Door wraak gedreven, chaos
o Draaide rond vergelding & verzoening
o Probleem: Geen proportionaliteit
o Recht van de sterkste
- Het is niet altijd duidelijk waarom er een vijandigheid is è deze blijft generaties lang
voortbestaan
- Privé aangelegenheid, geen overheid
o Kenmerkend voor het ‘strafrecht’ in deze fase is dat het een privékarakter heeft.
o De wraakneming wordt immers niet gedaan door de overheid of vorst, maar door
(de familie van) het slachtoffer tegen (de familie van) de daden (duel en de
- Later middeleeuwen: vorst regelt het in plaats van de families
- Voorbeeld van vandaag: Albanië. Hier wordt het talio-principe nog toegepast
(Bloedwraak en familievetes)
- Moderne begrippen als de proportionaliteit tussen misdrijf en sanctie en het persoonlijk
karakter van de straffen zijn onbekend.
o Dit systeem is gebaseerd op het recht van de sterkste, veeleer dan op noties van
gerechtigheid. Alleen de sterkste families leven in veiligheid.
o Doordat het leidt tot afrekeningen niet enkel tussen slachtofferen dader, ook
tussen de families van de betrokkenen mondt het vaak uit in oorlogen die gehele
streken onveilig maken.
2
, 2. Middeleeuwen
- Overheid als bemiddelaar: Er was sprake van tussenkomst van de vorst. Hierdoor was er
een verschuiving van privé-aangelegenheid naar een publieke zaak. Daarom is
strafrecht dag van vandaag een publieksrecht
- 2 belangrijke concepten: compositio + fredus: basis van de schadevergoeding en
geldboete
o Compositio = bloedgeld, wraak van andere familie afkopen
§ Vandaag: schadevergoeding aan slachtoffer
o Fredus = vredegeld, aan de koning betalen omdat je zijn vrede verstoord hebt
§ Vandaag: geldboete
- Oud-Germaanse strafproces: kende 2 procedures (met passieve rechter):
o Passieve rechter (= accusatoir)
§ geen rechtbank, rondrijdende rechter in opdracht van vorst/koning
o 1) Infamia-procedure
§ op zoek naar faam/reputatie (bv dokter vs. arm) van de beklaagde en op
basis hiervan de straf bepalen. Niet obv de waarheid.
o 2) Irrationele bewijsvoering
§ Godsbewijzen (bv verdrinking met steen) God toont onschuld
§ Bewijslast bij de beklaagde
o → straffen worden gekenmerkt door ongelijke & wreedheid
§ Handen afhakken, vierendeling,…
§ Strafuitvoering is openbaar
§ Verschillende straffen en uitvoeringsmodaliteiten afh vd rang en het
geslacht van de dader
- Aanloop naar de verlichting: er is nood aan verandering
o De manier waarop het tot nu toe ging is niet houdbaar
o Nood aan een meer humane procedure è irroationeel karakter moet vervangen
worden (= accusatoir è inquisitoir)
- Verandering dringt zich op
o Minder ernstige misdrijven → civiel strafproces (blijft grotendeeld hetzelfde)
§ Passieve rechter blijft
§ Verdachte en OM op gelijke voet
§ Bewijzen van schuld en onschuld
o Meest ernstigste misdrijven → evolutie naar Inquisitoire strafproces
§ Actieve rechter (die ook OM is !) om waarheid te achterhalen (ipv
godsbewijzen)
§ De rechter heeft alle macht (hij is zowel openbare aanklager als rechter)
è zorgt voor risico’s zoals folterpraktijken
§ Omkering vd bewijslast è Vervolgende partij moet bewijs leveren
§ Aanpassing bewijsvoering
• Godsbewijzen verboden
• Infamia vervangen door waarheidsvinding
• Overmatige focus op bekentenis dmv foltering
o Aan de straffen veranderde niets
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller criminologiestudenteee. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.40. You're not tied to anything after your purchase.