Samenvatting Journalistieke Cultuur in Nederland (Bardoel & Wijfjes)
56 views 6 purchases
Course
Inleiding in de journalistiek
Institution
Universiteit Leiden (UL)
Book
Journalistieke cultuur in Nederland
Dit is een uitgebreide, overzichtelijke samenvatting van de tentamenstof voor het vak Inleiding in de journalistiek. De samenvatting bestaat uit hoofdstukken 2 t/m 9, 11, 12, 14, 16, 17, 18.
De omroep
Hoofdstuk 5 Van propagandist tot prettige huisgenoot
Verzuiling kenmerkt zich door sociaaleconomische en religieuze scheidslijnen en grote mate van
consensus over politieke systeem.
1951 introductie tv: werd eerst ingericht als bijwagen van radiobestel.
NTS gezamenlijk orgaan.
TV was spreekbuis van de maatschappelijke zuilen: waarin eigen ideologie naar voren kwam.
1956: eerste stap naar onafhankelijk tv journaal (NTS-journaal). Maar de verzuilde omroepen hielden
de controle en bepaalden de onderwerpen.
1961 omslagpunt: TV vloog radio voorbij. Zo’n 20% van huishoudens beschikte over een TV.
Verschil dagbladpers: bij TV was de journalist vanaf het begin zichtbaar. Hiermee werden ze
televisiepersoonlijkheden. Ondertekening van journalist bij dagblad pers kwam pas na 1960.
TV bracht in het begin technische mankementen met zich mee:
Film moest ontwikkeld worden: dit kostte tijd en vertraagde de verwerking.
Camera’s waren groot en zwaar.
Opnames moesten plaatsvinden met camera’s die in verbinding stonden met Bussum. Koste
veel tijd en moest ver van te voren gepland worden. Opbouw kostte een dag.
TV journalistiek kan in deze jaren gekarakteriseerd worden als volgzaam aan eigen elite,
terughoudend bij verslaan van conflicten (zeker als die raakten aan de verhouding tussen de zuilen)
en met een afstandelijke berichtgeving over de politiek en een gezagsgetrouwde houding tegenover
autoriteiten.
Tegelijkertijd was TV katalysator voor verandering: kijkers keken niet alleen naar hun eigen omroep.
Hierdoor nam iedereen kennis van elkaars boodschap.
Jaren ’60: barsten in verzuilde bastion van televisiejournalistiek. Dit bracht economische,
technologische demografische, maar vooral culturele veranderingen met zich mee. Belangrijkste
ontwikkelingen:
Aantreden van jongere generatie: voorhoede stelde zich anders op tegenover de
samenleving en verzuiling. Oude generatie ging hierin mee.
Vuur werd ook aangewakkerd binnen de omroepen (VARA, KRO, VPRO) Hand werd niet meer
boven het hoofd van autoriteiten gehouden. Er werd een kritische houding ontwikkeld.
o Voor het eerst werden confronterende korte uitspraken door elkaar gemonteerd (=
parallelmontage).
o Hoor- en wederhoor
o Debatten rechtstreeks uitzenden.
o Emancipatie: aandacht voor achtergestelde en onderliggende groeperingen,
dekolonisatie in Derde Wereldlanden.
,Eind jaren ’60 polarisatie Nederlandse samenleving: groeiende tegenstelling tussen progressief en
conservatief die dwars door de verschillende zuilen liep.
Nieuwe politieke partijen werden opgericht.
Snelle radicalisering van bladen binnen de dagbladpers.
1969 omroepwet: inrichting van bestel wijzigde. Er kwamen nieuwe omroepen.
TV was inmiddels massamedium.
o Professie van televisiejournalist groeide. Er kwamen regie- en andere technische
opleiding.
Komst van freelancers stimuleerde bestaande trend tot ‘ontzuiling van binnenuit’ (komst
transfermarkt).
Technische ontwikkelingen zoals draagbare camera en mogelijkheid om in het donker te
filmen dragen bij aan nieuwe verteltechniek (direct cinema).
Aantreden kabinet- Den Uyl zorgde voor kentering in omgang journalist en politiek: ministers
waren niet langer meer excellentie en werden direct benaderbaar voor journalisten.
ontstaan observatiejournalistiek.
Vanaf jaren ’80: polarisatie had haar langste tijd gehad. In de televisiejournalistiek zette
professionalisering door.
Kwam een opleiding voor televisiejournalisten.
Bij rubrieken werd de armslag groter: grotere budgetten, aparte researchers en
bureauredacteuren en meer gespecialiseerde verslaggevers.
Meer flitsende aankleding met tunes en visuele effecten, kortgesneden interviews op
spannende locaties, liveverbinding met verslaggevers ‘on the spot’.
Ontstaan duaal bestel en daarmee concurrentie en integratieproces
Horizontale programmering: iedere rubriek werd op dezelfde plaats en tijd uitgezonden, een
strategie die de kijkdichtheid aanzienlijk verhoogde.
Fusies van redacties: professionele onafhankelijkheid en objectiviteit werden de norm.
Komst van talkshows.
Na 2000: omvorming van omroepbestel van een ‘thuisnetmodel’, waarin de omroepen het voor het
zeggen hadden, tot een programmeermodel, met doelgroepgerichte netten met ieder een eigen
inkleuring waarbij marktgerichtheid, prestatiefinanciering en een overkoepelende en machtige
netcoördinator de centrale elementen vormen.
omroepen moesten gaan samenwerken en met nieuwe rubrieken komen (actualiteit, late late en
early morning).
Rol van televisiejournalist is laatste decennia veranderd: hij is niet meer de min of meer neutrale
‘bemiddelaar in beeldvorming’, maar geeft nu regelmatig een persoonlijke en betrokkenvisie op
nieuws.
relatie journalist-publiek is prettig, relatie journalist-politiek is kritisch.
Je kunt stellen dat geëngageerde journalist weer zijn plek heeft ingenomen, net als eerste decennia
van televisiejournalisten. Alleen nu niet vanuit een verzuilde, maar vanuit een persoonlijke visie.
nieuwe televisiejournalistiek is egojournalistiek geworden.
, Kranten
Hoofdstuk 3 Persfotografie
Opkomst fotografie: begin 19e eeuw.
eeuw later voordat genre persfotografie in het journalistieke productieproces was geëffectueerd
en geaccepteerd was als vorm van nieuwsoverdracht of nieuwsillustratie. 4 factoren spelen rol bij
deze innovatie en acceptatie.
1. Technologische vernieuwingen
2. Ontwikkelingen in de perssector en journalistieke cultuur
3. Toegankelijkheid tot en populariteit van fotografie
4. Professionalisering van het beroep van persfotograaf of fotojournalist.
deze factoren geven aanleiding voor indeling in 3 periodes:
Inventie en implementatie (1837-1921): uitvinding van fotografie tot acceptatie.
Stabilisatie van persfotografie (1921-1990): er vinden voortdurend innovaties plaats met als
groot omslagpunt digitalisering in begin jaren negentig. Geen verandering in aantal en
omvang foto’s maar wel in de beroepspraktijk en publicatievorm.
Snelheid digitale technologie en gevolgen fotojournalistiek (1990-2013): verspreiding en
toegankelijkheid, digitale fotografie, burgerjournalistiek.
herdefiniëren fotojournalistiek.
Fotografie betekende democratisering van beeld: reproductie van beeld was mogelijk.
1890: eerste nieuwsfoto op voorpagina van Amsterdamse Courant.
betekende niet direct doorbraak in dagbladpers. Pas vanaf begin jaren 20 kreeg persfoto ruimer
baan.
Evidente weerstand tegen ‘het beeld’ had verschillende oorzaken:
Religieuze weerstand: dominantie van een protestants-christelijke cultuur zorgde voor een
weinig warm onthaal van het opnemen van beelden in de geschreven media. In tegenstelling
tot katholieke smaldeel waar religieuze beeldcultuur waren protestanten veeleer
georiënteerd op teksten.
Sociaal-culturele weerstand: werd gezien als aantrekkelijk voor niet-geletterden, de lagere
sociale lagen in de bevolking.
Weerstand tegen foto- en ontwikkeling techniek: wantrouwen. Is het wel betrouwbare
informatie?
The roaring twenties: cultuur van beeld vierde zege. Populariteit van geïllustreerde week bladen
nam toe (hoogtepunt jaren 20 en 30).
Foto, film en cameratechniek maakte vanaf 2e helft van de jaren twintig grote stappen voorwaarts.
Dit ging gepaard met lef en creativiteit van de fotografen: snapshots, eis naam fotograaf bij foto
(Salomon). professionalsering is hiermee in nieuwe fase beland. Er werden onder andere
fotopersbureaus opgericht.
Kleurenfotografie is ontwikkeld in jaren 30, maar het heeft tot eind jaren 80 geduurd voordat in de
dagbladpers kleurenfotografie het dominante paradigma van de zwart-witfoto wist te verdringen. De
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller VeraBr. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.11. You're not tied to anything after your purchase.
