Summary
Samenvatting Encyclopedie Studiestof
- Course
- Institution
Samenvatting van 37 pagina's voor het vak Encyclopedie der Rechtswetenschap II aan de VU
[Show more]
Seller
Follow
PaulaBakker
Reviews received
Content preview
Week 1Doordat de samenleving ingewikkelder wordt, groeien recht en moraal
geleidelijk uit elkaar.
- Het recht verzelfstandigd zich t.o.v. de oude morele tradities,
doordat het centraal wordt vastgesteld en gewijzigd naar gelang van
de praktische omstandigheden en politieke prioriteiten.
- De moraal kan uitgroeien tot een kritische ethiek, die zich losmaakt
van de van de overgeleverde morele waarden, en zelfs oproept tot
radicale maatschappelijke verandering.
- Inhoudelijk groeien ze tevens uit elkaar, doordat het recht zich in de
1e plaats richt op het ordelijk verloop van het maatschappelijk leven.
Rechtsnormen: gelden voor iedereen die deelneemt aan de rechtsorde, en
worden bij afwijkend gedrag zo nodig met geweld gehandhaafd. Het is
verbonden met onpersoonlijke maatschappelijke instellingen, die centraal
vaststelling en handhaving regelen. Ze zijn voor iedereen kenbaar.
Morele regels: staan minder eenduidig vast, omdat de niet door een
centrale instantie worden uitgevaardigd. Ze kunnen per persoon/groep
verschillen. Voor nakoming van deze morele regels is de interne wil
vereist, niet de externe dwang van overheden. Meestal zijn het algemeen
gedeelde culturele tradities, die worden gestraft met sociale sancties.
Het gevolg van deze differentiatie is dat de juridische autoriteiten het
recht een inhoud kunnen heven die vanuit een kritische ethiek gezien zeer
immoreel is. Hier hebben rechtsfilosofen verschillende meningen over of
iemand zich aan immoreel recht moet houden of niet.
De vraag ‘wat is recht?’ wordt als gevolg van deze differentiatie
verschillend beantwoord. Twee belangrijke stromingen hierin:
1. De natuurrechtsleer het begrip recht impliceert een noodzakelijk
verband met moraal, met name met rechtvaardigheid. Dit verband
is er van nature (onafhankelijk van en voorafgaand aan menselijke
wetgeving). Zeer immoreel positief recht kan geen aanspraak
maken op de status van recht in de volle zin, en kan dus ook geen
aanspraak maken op eerbiediging daarvan.
- Klassieke natuurrecht gebaseerd op een veronderstelde
fundamentele natuur of wezensaard van de mens: de mens zou een
aantal essentiële eigenschappen vertonen waaruit
samenlevingsregels zouden volgen die altijd en overal de kern van
het positieve recht zouden moeten uitmaken. De inhoud ervan is
rechtstreeks af te leiden uit inzicht in de menselijke natuur; dus
onafhankelijk van het positieve recht kan je bepalen wat het
rechtsbegrip in zijn kern inhoudt. Ze bezitten pas de status van
recht, als zij inhoudelijk niet al te ver afwijken van de natuurrecht.
We moeten onze dierlijke kanten onderdrukken, en zo veel mogelijk
leven in overeenstemming met een redelijke wilsvrijheid, gericht op
Gods geboden.
, - Naturalistisch natuurrecht draagt een minder metafysisch
karakter; gebaseerd op het biologisch model. Het is mogelijk om
vast te stellen per soort wat de beste manier van ontplooiing van
zijn levenswijze is. De menselijke sociale organisatie moet enerzijds
de individuele vrijheid beperken, maar anderzijds voldoende ruimte
openlaten voor vrije informatieverwerving en maatschappelijke
verandering. De vrijheden moeten beperkt worden, omdat hij
daarvan ook ondoelmatig gebruik van kan maken; doordat zijn
onmiddellijke instinctieve reacties en spontane emoties dikwijls niet
in harmonie zijn met zijn verstandelijke inzichten.
Hiertegen brengen de liberalen in dat je de vrijheid alleen mag
beperken als zij de rechten van anderen schaadt; zodat het individu
zich naar eigen inzichten kan ontplooien; waar de samenleving baat
bij heeft.
De conservatieven brengen hiertegen weer in dat ze de vrije ruimte
te groot maken en dat zij de menselijke redelijkheid en autonomie
erg overschatten. De mens kan zich amper onttrekken aan zijn
irrationele emoties, en zij verstandelijke vermogens zijn
buitengewoon gebrekkig.
- Natuurrecht volgens communicatiemodel de mens oriënteert
zich in de wereld vooral door communicatie via de taal. De mens is
voor zijn ontplooiing aangewezen op sociaal verkeer met aderen in
een communicatiegemeenschap. Dit kan alleen op lang termijn
slagen als aan bepaalde voorwaarden is voldaan: (1)
gesprekspartner moeten van elkaar kunnen veronderstellen dat ze
oprecht zijn en de waarheid spreken. (2) er moet een beroep gedaan
worden op argumenten die voor alle betrokkenen aanvaardbaar zijn
(geen rol van status en machtsongelijkheden).
2. Het rechtspositivisme ontkent elk meer dan toevallig verband
tussen recht en moraal. Recht is slechts datgene wat als zodanig
door de bevoegde overheidsorganen wordt geponeerd en effectief
gehandhaafd; ook als in het inhoudelijk erg onrechtvaardig. Twee
soorten rechtspositivisme:
1. normatieve rechtspositivisme neigt ertoe aan de ordefunctie
van het recht een gehoorzaamheidplicht te verbinden.
Rechtszekerheid is zo belangrijk, dat je ook aan onrechtvaardig
recht moet gehoorzamen. Ze hebben hier toch eigenlijk recht aan
een morele argumentatie gekoppeld = een chaotische samenleving
is nog erger dan een onrechtvaardige samenleving. Dus
gehoorzamen, wat de inhoud van het recht ook is.
2. beschrijvend rechtspositivisme recht en moraal staan volledig
los van elkaar. Het gehoorzaamheidplicht is een afzonderlijk moreel
probleem, en hier zeggen ze dan ook niks over. Het recht kan dan
ook zeer onrechtvaardig zijn, maar immoreel recht kan ook recht zijn
in de ogen van deze stroming.
Bezwaren tegen natuurrecht:
- de natuur als zodanig is normloos en amoreel.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller PaulaBakker. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.97. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
64438 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now