Summary
Samenvatting gezondheidsrecht
- Course
- Institution
Uitgebreide lesnotities gezondheidsrecht (156 pagina's)
[Show more]
1 review
By: stefaniecarrijn • 2 year ago
Seller
Followcelestedupont
Reviews received
Content preview
GezondheidsrechtInhoudsopgave
1 INTRO........................................................................................................................................ 4
2 PATIËNTENRECHTEN BINNEN HET BELGISCH RECHT ................................................................... 5
2.1 INLEIDING ................................................................................................................................. 5
2.1.1 VOOR WET PATIËNTENRECHTEN 2002 ............................................................................................... 5
2.1.2 WET PATIËNTENRECHTEN ................................................................................................................. 6
2.2 TOEPASSINGSGEBIED ................................................................................................................... 7
2.2.1 DEFINITIES ..................................................................................................................................... 7
2.2.2 RECHTEN VAN DE PATIËNT .............................................................................................................. 10
2.2.2.1 Recht op een kwaliteitsvolle dienstverstrekking (art. 5) ........................................................ 10
2.2.2.2 Het recht op vrije keuze van de beroepsbeoefenaar (art. 6) .................................................. 11
2.2.2.3 Het recht op informatie over zijn gezondheidstoestand (art. 7) ............................................ 12
2.2.2.4 Het recht op geïnformeerde toestemming (art. 8) ................................................................ 14
2.2.2.5 Recht met betrekking tot het patiëntendossier (art. 9) ......................................................... 17
2.2.2.6 Recht op bescherming van zijn persoonlijke levenssfeer (art. 10) ......................................... 18
2.2.2.7 Klachtrecht en ombudsfunctie (art. 11) ................................................................................. 19
2.2.2.8 Recht op pijnbestrijding (art. 11bis) ....................................................................................... 19
2.2.2.9 Casus ...................................................................................................................................... 19
2.2.3 VERTEGENWOORDIGING ................................................................................................................. 21
2.2.3.1 Terminologie .......................................................................................................................... 21
2.2.3.2 Binnen toepassingsgebied van Wet Patiëntenrechten .......................................................... 21
2.2.4 FEDERALE COMMISSIE ‘RECHTEN VAN DE PATIËNT’ (ART. 16) ................................................................ 23
2.2.5 WILSVERKLARINGEN ...................................................................................................................... 23
2.2.5.1 Concept .................................................................................................................................. 23
2.2.5.2 Toepassingen in Wet Patiëntenrechten ................................................................................. 23
3 ORGANISATIE VAN DE GEZONDHEIDSZORG IN BELGIË ............................................................. 27
3.1 INLEIDING ............................................................................................................................... 27
3.1.1 BEVOEGDHEIDSVERDELENDE REGELS IN DE GEZONDHEIDSZORG ............................................................. 27
3.1.2 ZIEKENHUIZEN .............................................................................................................................. 30
3.1.3 TOESTROOM VAN WETGEVING, RECHTSPRAAK EN RECHTSLEER .............................................................. 32
3.1.4 ADVIES-, CONTROLE- EN OVERLEGORGANEN IN DE GEZONDHEIDSZORG ................................................... 32
3.1.4.1 RIZIV ....................................................................................................................................... 32
3.1.4.2 Federaal kenniscentrum voor de Gezondheidszorg ............................................................... 33
3.1.5 EVOLUTIE ZIEKENHUIZEN ................................................................................................................ 34
3.2 ZIEKENHUIZEN.......................................................................................................................... 35
Gezondheidsrecht 2020 - 2021
1
,3.3 STATUUT VAN DE ZIEKENHUISARTS................................................................................................ 36
3.4 ZIEKENHUISDIENSTEN ................................................................................................................ 40
3.5 STATUUT VAN DE ZIEKENHUISARTS (VERVOLG) ................................................................................ 41
3.6 COVID-19.............................................................................................................................. 50
3.7 ZIEKENHUISNETWERKEN ............................................................................................................. 50
3.8 WET UITOEFENING GEZONDHEIDSZORGBEROEPEN ............................................................................ 52
3.8.1 ONWETTIG UITOEFENEN VAN DE GENEESKUNDE.................................................................................. 53
3.8.2 PROVINCIAAL GENEESKUNDIGE COMMISSIE ........................................................................................ 54
3.8.3 ORDE DER ARTSEN ......................................................................................................................... 60
3.8.4 NATIONALE RAAD .......................................................................................................................... 65
3.8.5 RAAD VAN BEROEP ........................................................................................................................ 67
3.8.6 TUCHTRECHT VS. STRAFRECHT ......................................................................................................... 70
4 MEDISCHE AANSPRAKELIJKHEID .............................................................................................. 73
4.1 RECHTSVERHOUDING ARTS/ZIEKENHUIS – PATIËNT ........................................................................... 73
4.2 AANSPRAKELIJKHEID VAN DE ARTS EN/OF HET ZIEKENHUIS ................................................................. 74
4.2.1 AANSPRAKELIJKHEID VOOR EIGEN FOUTEN ......................................................................................... 74
4.2.1.1 Strafrechtelijke aansprakelijkheid ......................................................................................... 74
4.2.1.2 Burgerrechtelijke aansprakelijkheid ...................................................................................... 75
4.2.2 AANSPRAKELIJKHEID VOOR FOUTEN VAN HULPPERSONEN ..................................................................... 78
4.2.3 AANSPRAKELIJKHEID VOOR GEBREKKINGE HULPZAKEN .......................................................................... 81
4.2.3.1 Contractuele aansprakelijkheid ............................................................................................. 81
4.2.3.2 Buitencontractuele aansprakelijkheid ................................................................................... 83
4.2.3.3 Wet productaansprakelijkheid............................................................................................... 85
4.2.4 KNELPUNTEN EN MOEILIJKHEDEN ..................................................................................................... 88
4.3 HET FONDS VOOR MEDISCHE ONGEVALLEN: WET BETREFFENDE DE VERGOEDING VAN SCHADE ALS GEVOLG VAN
GEZONDHEIDSZORG (2010) ................................................................................................................. 89
4.4 AANSPRAKELIJKHEID VOOR SCHENDING VAN HET INFORMED CONSENT-VEREISTE ..................................... 93
4.4.1 BEWIJS VAN DE FOUT ..................................................................................................................... 93
4.4.2 BEWIJS VAN DE SCHADE EN HET OORZAKELIJK VERBAND TUSSEN DE FOUT EN DE SCHADE ............................ 95
5 EUTHANASIE ......................................................................................................................... 100
5.1 ARRESTEN ............................................................................................................................. 100
5.1.1 PRETTY VS. UK (2002) ................................................................................................................ 100
5.1.2 HAAS VS. ZWITSERLAND (2011) .................................................................................................... 102
5.1.3 GROSS VS. ZWITSERLAND ............................................................................................................. 104
5.1.4 LAMBERT ................................................................................................................................... 105
5.2 BELGIË ................................................................................................................................. 107
6 HEALTH DATA AND THE GDPR ............................................................................................... 124
6.1 WHAT IS EHEALTH/MHEALTH.................................................................................................... 124
Gezondheidsrecht 2020 - 2021
2
,6.2 LEGAL LANDSCAPE................................................................................................................... 126
6.2.1 RECHTEN VAN DE PATIENT (2002) ................................................................................................. 126
6.2.2 KONINKLIJK BESLUIT VAN 21 JANUARI 2009 .................................................................................... 126
6.2.3 DUTY OF CONFIDENTIALITY............................................................................................................ 127
6.2.4 CONFIDENTIALITY IN EHTICS .......................................................................................................... 127
6.2.5 DUTY OF DISCRETION ................................................................................................................... 127
6.2.6 DATA PROTECTION ...................................................................................................................... 127
6.2.6.1 Evolution .............................................................................................................................. 128
6.2.6.2 Main properties of data protection law ............................................................................... 128
6.2.6.3 GDPR .................................................................................................................................... 129
7 ABORTUS .............................................................................................................................. 138
7.1 EVOLUTIE IN BELGISCHE WETGEVING ........................................................................................... 138
7.1.1 WET 1990 NAAR WET 2018......................................................................................................... 138
7.1.2 WETSVOORSTEL 2019 ................................................................................................................. 140
7.2 ABORTUS IN RECHTSVERGELIJKEND PERSPECTIEF ............................................................................ 146
7.2.1 A, B, C VS. IRELAND .................................................................................................................... 146
7.2.2 ROE V. WADE ............................................................................................................................. 150
7.2.3 VERGELIJKING ............................................................................................................................. 155
Gezondheidsrecht 2020 - 2021
3
,1 Intro
Examen digitaal.
Er zijn 2 soorten colleges:
- Algemene colleges: behandelen de basis van het Belgisch gezondheidsrecht
o Organisatie van de gezondheidszorg
o Statuut van de arts
o Medische aansprakelijkheid
o Legal Aspects Concerning the Use of Health Data
o Patiëntenrechten
- Themacolleges: inzoomen op actuele ontwikkelingen (verplichte aanwezigheid)
o Beginnend en eindigend leven
§ Abortus
§ Euthanasie
o Covid 19
§ 15/10 brainstorm-college: van nu tot 15/10 media in de gaten houden
en identificeren welke juridische problemen er zijn. Hierna voorlopige
versie opstellen van Wikipedia-pagina
§ 26/11 en 3/12: presentatie van voorlopige versie (20/11) en feedback
geven op andere groep.
§ 18/12: indienen definitieve versie
à Lesvoorbereiding. Aanwezigheid verplicht.
Nieuwe OO-fiche:
- 75%: mondeling examen, met schriftelijke voorbereiding
- 25%: opdrachten en actieve deelname op basis van de lesvoorbereiding gedurende de
lessenreeks
o Covid 19 opdracht
o Thema-colleges: er wordt niet verwacht dat je nog afzonderlijk schriftelijk
werkstuk inlevert. Prof verwacht dat je actief gaat deelnemen aan les. Je gaat
teksten vinden om voor te bereiden. Er wordt dan in dialoog gegaan.
o Beoordeling: Beoordeling gebeurt hoofdzakelijk op Wikipedia-pagina,
presentatie van Wikipedia-pagina, bijdrage met schriftelijke weerslag
Studiemateriaal:
- Codex Gezondheidsrecht
- Facultatief: Handboek gezondheidsrecht Thierry Vansweevelt (is al tamelijk gedateerd)
Gezondheidsrecht 2020 - 2021
4
,Les 1/10/2020
2 Patiëntenrechten binnen het Belgisch recht
2.1 Inleiding
2.1.1 Voor Wet Patiëntenrechten 2002
Vóór 2002: afgeleid uit lappendeken van wetsbepalingen: Voor 2002 waren er ook al
patiëntenrechten maar dit was niet 1 wet. De patiëntenrechten waren verspreid. Het werd
afgeleid uit lappendeken van wetsbepalingen.
De patiëntenrechten worden afgeleid uit:
- Internationale verdragsteksten: bv. art. 8 EVRM (recht op eerbiediging van privé,
familie- en gezinsleven)
- Grondwet
o Art. 22 Gw.: recht op eerbiediging van privéleven
o Art. 23 Gw.: recht om een menswaardig leven te leiden, i.h.b. het recht op
sociale zekerheid, bescherming van de gezondheid en sociale, geneeskundige
en juridische bijstand (derde lid, 2°): In België hebben we dus een
grondwettelijk recht op bescherming van de gezondheid. Het is dus een sociaal
grondrecht. Een sociaal recht is een recht dat je als burger hebt in uw
verhouding met de overheid.
- Algemene rechtsbeginselen, bv. informed consent: Het principe van informed consent
is dermate essentieel dat het als een algemeen rechtsbeginsel binnen de Belgische
rechtsorde kan worden beschouwd.
- Strafrechtelijke bepalingen
o Art. 458 Sw.: beroepsgeheim
Ontoegankelijk, hiaten: Al deze bepalingen bestaan vandaag nog. Het is niet zo dat de Wet
Patiëntenrechten deze heeft opgeheven of overruled heeft. Voor de patiënt was dit een zeer
ontoegankelijk geheel. Hij moest zijn rechten gaan sprokkelen uit diverse rechtsbepalingen en
wist daardoor niet waarop hij allemaal recht had. Doordat alles zo verspreid was, waren ook
veel hiaten. Het was organisch gegroeid waardoor er hiaten waren. Ook waren er
dubbelzinnigheden bij die verschillende patiëntenrechten.
Gezondheidsrecht 2020 - 2021
5
,2.1.2 Wet patiëntenrechten
Wet van 22 augustus 2002 betreffende de rechten van de patiënt, BS 26 september 2002
Krachtlijnen:
- Nadruk op autonomie van de patiënt:
Wet patiëntenrechten spreekt enkel over de rechten van de patiënt en niet over de
plichten van de patiënt. De plichten komen aan bod bij algemene
gezondheidsvoorlichtingen. De wetgever vond dat deze niet moesten worden
vastgelegd in de wet patiëntenrechten. Deze wet legt enkel de rechten van de
patiënten vast. De wet legt heel veel nadruk op autonomie. Op dat vlak zien we een
verschuiving: we gaan van een paternalistische opvatting naar een meer
emanciperende opvatting. Binnen personenrecht zagen we deze verschuiving ook
binnen het figuur van bewind: bij meerderjarige onbekwame personen legt men meer
de nadruk op wat ze wel nog kunnen, dan wat ze niet meer kunnen. We zien dat de
autonomie van de patiënt steeds meer een centrale rol gaat innemen.
- Eenvoudig, duidelijk en toegankelijk
Men dacht aan de situatie voor de inwerkingtreding. Patiënten konden hun rechten
niet vinden in het lapendeken aan bepalingen. Deze situatie wou men wegwerken.
Men wou duidelijkheid voor de patiënten. Dit impliceert 2 zaken:
o Er is geen inflatie van de rechten van de patiënt. De wet bevat enkel de meest
essentiële patiëntenrechten. Men heeft zich gefocust op de “grote”, essentiële
rechten.
o Open norm: De uitzonderingen op de rechten van de patiënt zijn tot het
minimum beperkt. Het gaat hier echt over open normen. De wetgever heeft
patiëntenrechten geponeerd als open criterium met zo weinig mogelijk
uitzonderingen. Men gaat zo weinig mogelijk uitzonderingen nemen.
Rechtspraak moet hiermee aan de slag gaan. Open normen leidt uiteraard tot
contentieux. Er zijn zo heel wat interessante cases waarbij men moet gaan
kijken hoe die open norm moet worden ingevuld
- Individuele rechten (bv. niet recht op gezondheidszorg want dit is een sociaal
grondrecht):
Dit zijn de rechten van de patiënt tot de zorgverlener. Wat is hier niet in vervat? Recht
op gezondheidszorg want dit is een sociaal grondrecht. Dit sociaal grondrecht heeft
betrekking op de verhouding tussen de patiënt en de overheid, en dus niet de patiënt
en de zorgverlener.
Gezondheidsrecht 2020 - 2021
6
,2.2 Toepassingsgebied
2.2.1 Definities
Definities (art. 2)
Art. 2, 1°: Patiënt: de natuurlijke persoon aan wie gezondheidszorg wordt verstrekt, al dan
niet op eigen verzoek à al dan niet op eigen verzoek wil dus zeggen dat er een groot scala is
van manieren hoe die gezondheidszorg effectief tot de patiënten gaat raken
- Op eigen verzoek: patiënt die zelf naar een zorgverlener stapt
- Op verzoek van een vertegenwoordiger, bv. een minderjarige: Als er een kindje ziek is,
gaat het niet het kind zijn dat naar de dokter stapt, maar zijn het de ouders die naar
de dokter stappen.
- Op verzoek van een derde
® Voorbeeld: Een werknemer is arbeidsongeschikt. De werkgever gaat de controlearts
sturen naar de werknemer om te controleren hoe de gezondheidstoestand is. De
patiënt verzoekt dus niet zelf naar de gezondheidszorg, maar wel een derde (nl. de
werkgever). Toch wordt hij beschouwd als patiënt.
- Zonder verzoek, bv. in een spoedgeval (cf. art. 8, §5)
® Voorbeeld: Er is een auto-ongeval. Persoon is bewusteloos. De persoon wordt met
spoed opgenomen en moet geopereerd worden. Er is geen verzoek geformuleerd
maar toch gaat de arts ingrijpen en wordt de persoon gekwalificeerd als patiënt. Deze
persoon is dan een patiënt zonder verzoek.
MAAR wie is persoon voor het recht?
Levende persoon: de persoonlijkheid valt samen met het biologische leven. Ze ontstaat bij
geboorte en eindigt bij het overlijden. Je moet dus nog leven om binnen de wet
patiëntenrechten te kunnen vallen. Er zijn ook medische handelingen met betrekking tot een
lijk mogelijk maar deze worden niet beheerst door het toepassingsgebied van de wet
patiëntenrechten.
Art. 2, 2°: Gezondheidszorg : diensten verstrekt door een beroepsbeoefenaar met het oog op
het bevorderen, vaststellen, behouden, herstellen of verbeteren van de gezondheidstoestand
van een patiënt, om het uiterlijk van een patiënt om voornamelijk esthetische redenen te
veranderen of om de patiënt bij het sterven te begeleiden
De bedoeling van de wetgever hier was om gezondheidszorg zo ruim mogelijk te gaan
omschrijven zodat alle zorgsituaties onder vallen. Niet enkel de curatieve situaties (dus de
standaardsituaties zoals je gaat naar de dokter en wordt behandeld etc), maar ook
bijvoorbeeld een medisch onderzoek op school, plastische chirurgie,..
DUS ruime interpretatie: alle zorgsituaties (niet alleen curatief). Bv. medisch onderzoek op
school, plastische chirurgie
Gezondheidsrecht 2020 - 2021
7
,Discussie
- Euthanasie: Hierbij kan je jezelf vragen stellen want er staat “of om de patiënt bij het
sterven te begeleiden” dus hoe kan er dan discussie zijn over dat euthanasie al dan
niet onder het toepassingsgebied van de wet valt?
Er is expliciet gezegd in het parlement dat euthanasie buiten het toepassingsgebied
van deze wetgeving valt. De reden was dat er al een specifieke wetgeving valt (nl.
Euthanasiewet). Deze visie is achterhaald. Het loutere feit dat er bijzondere wetgeving
is, zou niet mogen impliceren dat er geen toepassing meer mag zijn voor
patiëntenrechten. Er is een onderscheid tussen de lex generalis en lex specialis. Wet
patientenrechten is de lex generalis dus de wet die van toepassing is op alle situatie
behalve deze waar er toepassing is van bijzondere wetgeving. De euthanasiewetgeving
is de lex specialis. In het algemeen valt euthanasie dus eigenlijk nog steeds binnen het
toepassingsgebied van de wet Patiëntenrechten.
- Abortus: Zelfde als euthanasie nl. dat abortus buiten het toepassingsgebied valt omdat
er bijzondere wetgeving is, maar ook dit is achterhaald (omwille van lex specialis en
lex generalis).
- Wegnemen orgaan bij donor: Er is een bijzondere wet “Orgaantransplantatiewet” dus
je zou weer hetzelfde kunnen zeggen i.v.m. lex speciailis en lex generalis. Hier is het
iets complexer.
Hoe is de situatie? Persoon wil donor zijn voor andere persoon. Persoon gaat binnen
in het ziekenhuis, heeft gesprek, wordt opgenomen, heeft effectieve operatie en
nadien de nazorg.
Een deel van de rechtsleer zegt hier dat enkel de voorbereiding en de nazorg onder de
wet patiëntenrechten valt. Het effectieve wegnemen van orgaan zelf heeft niets te
maken met gezondheidszorg dus dit zou niet vallen onder de wet patiëntenrechten.
De meerderheidsstrekking in RL zegt dat dat absurd is. Je kan niet zeggen dat de
patiëntenrechten even een pauze nemen bij het wegnemen van het orgaan zelf. De
bedoeling van de wetgever was een ruime interpretatie dus het wegnemen van een
donor valt integraal onder de Wet Patiëntenrechten.
Art. 2, 3°: beroepsbeoefenaar : de beoefenaar bedoeld in het koninklijk besluit nr. 78 van 10
november 1967 betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen alsmede de
beroepsbeoefenaar van een niet-conventionele praktijk bedoeld in de wet van 29 april 1999
betreffende de niet-conventionele praktijken inzake de geneeskunde, de artsenijbereidkunde,
de kinesitherapie, de verpleegkunde en de paramedische beroepen.
- KB nr. 78: KB is in 2015 omgezet in de Gecoördineerde Wet Uitoefening
Gezondheidszorgberoepen (W.U.G.).
Omgezet want inhoudelijk is er niets aan veranderd. In de praktijk wordt er nog heel
vaak gewezen naar het KB nr. 78. WUG gaat eigenlijk de beroepsuitoefening regelen
langs de kant van de zorgverleners.
Gezondheidsrecht 2020 - 2021
8
, Waarom zo belangrijk? In deze wet wordt er geregeld welke
gezondheidszorgberoepen er een statuut hebben en dus wettelijk beschermd worden.
Welke beroepsbeoefenaars zijn er opgenomen in deze lijst? Artsen, tandartsen,
apothekers, vroedvrouwen, kinesitherapeuten, verpleegkundigen, welomschreven
paramedici (bv. logopedist, diëtist), zorgkundigen, hulpverlener-ambulanciers, klinisch
psychologen en orthopedagogen.
Precisering bij term ‘Zorgkundigen’: Zorgkundige is in deze context een welomlijnde
functie. Het zijn personen die zijn opgeleid om specifieke taken van verpleegkundigen
over te nemen. Ze werken in een team onder toezicht van verpleegkundigen en
oefenen dan bepaalde taken van verpleegkundigen uit.
- Wet van 29 april 1999 betreffende de niet-conventionele praktijken inzake de
geneeskunde:
Er is nog een tweede categorie personen die onder de categorie “beroepsbeoefenaar”
gaan vallen van de Wet Patiëntenrechten, nl. de personen bedoeld in de Wet van 29
april 1999.
Dit gaat over homeopathie, acupunctuur,… Het zijn
parageneeskundige/methageneeskundige beroepen. Dit is zeer controvertieel binnen
de medische wetenschap en gezondheidsrecht omdat men vanuit geneeskunde zegt
dat alternatieve geneeskunde geen geneeskunde is. Dit is de reden waarom zij niet zijn
opgenomen in GWU.
De wet van 29 april 1999 is een kaderwet waarbinnen de niet-conventionele
beroepsbeoefenaars kunnen worden geregistreerd. Op deze manier wil men toch een
zeker reglementering aan deze beroepen geven. Belangrijk: Het is een kaderwet maar
er is verder geen uitwerking aan gegeven. Er is dus wel een juridisch kader, maar de
erkenning van alternatieve geneeskunde is dus nog ergens aan het rond “zweven”. De
meerderheidsopvatting in de RL zegt dan ook dat hierdoor al deze niet-conventionele
beroepsbeoefenaars daarom buiten het toepassingsgebied van de Wet
Patiëntenrechten vallen.
DUS buiten toepassingsgebied Wet Patiëntenrechten; zo ook bv. seksuologen.
MAAR supra: patiëntenrechten zijn ook vervat in andere rechtsbronnen.: Betekent dit
dan dat een homeopaat kan doen wat hij wil? Neen, de patiëntenrechten zijn ook
vervat in andere rechtsbronnen dus deze gaan nog altijd spelen. Denk aan
grondwettelijke bepalingen, art. 8 EVRM, informed consend.
Gezondheidsrecht 2020 - 2021
9
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller celestedupont. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.84. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
80796 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now
Recently viewed by you
