Summary
Samenvatting relationele vaardigheden 2
- Course
- Institution
samenvatting relationele vaardigheden 2
[Show more]
Seller
Follow
chlovanhoenacker
Reviews received
Content preview
Relationele vaardigheden 21. Omgaan met weerstand
1. De aanwezigheid van weerstand
1.1. Een gezonde eigenschap : zelfbehoud
- weerstand getuigt van betrokkenheid, van iemand die voor zichzelf en zijn belangen opkomt
- de zorgontvanger komt in een afhankelijke positie terecht, daardoor komt de vrijheid voor een stuk
in het gedrang, men moet iet bekend loslaten, maar het onbekende schrikt af —> dit roept
weerstand op
- kan gezien worden als een beschermingsmechanisme tegen al te gemakkelijk binnendringende
psychische invloeden , een gezonde dosis kritiek en wantrouwen die zorgen voor het behoud van je
individualiteit
- —> daarom zijn weerstand en verzet gedragseigenschappen die voor iedereen noodzakelijk zijn om
aan zelfbehoud te doen
- het komt van binnenuit, maar is vaak onbewust
- de persoon zit vaak zelf verstrikt in dit conflict en heeft niet steeds een duidelijk idee wat er
verder te gebeuren staat
- weerstand is niet te vertellen als onwilligheid —> men kan zichzelf blijven en de ander op de
nodige afstand houden
- tegenstrijdige gevoelens tegenover de hulpverlening
- patiënten willen beter worden, maar er is vrees en angst voor het onbekende
- de wens om te veranderen houdt ook een bedreiging in : loslaten van het bekende, loslaten
van gewoontes —> bij wijziging in de leef- en woonsituatie, bij wijziging in de therapie, bij
activering van de zorgvrager, bij het op gang brengen van een leerproces: zichzelf leren
behandelen, bij het opstarten van sociale begeleidingsgesprekken, …
1.2. Uitingsvormen van weerstand : direct vs. indirect
- weerstand is normaal en nuttig, maar het wordt wel een probleem als de weerstand blijft duren of
gaat escaleren —> het contact tussen de hulpverlener en de zorgontvanger kan op die manier
aangetast worden
- als je de weerstand herkent, kan je als hulpverlener adequaat reageren kan je het contact herstellen
—> een adequate reactie veronderstelt een tijdig ingrijpen, hiervoor moet je als hulpverlener de
juiste signalen kunnen opmerken
- weerstand kan op veel verschillende manier geuit worden —> argumenteren, onderbreken,
ontkennen of negeren
- deze reacties kunnen telkens opgesplitst worden in een directe in indirecte vorm
direct indirect
- De kennis van de hulpverlener in - Wrange humor
twijfel trekken vb. ze leren je hier wel hoe je er mee om
vb. dat kan niet waar zijn, het klopt niet moet gaan
dat, … - Cynisme, spot, sarcasme
- De hulpverlener niet serieus nemen vb. de dokters kunnen er wat van!
vb. wat weet jij over …, je hebt het zelf
argumenteren - Manipulerend gedrag
nooit meegemaakt
vb. medicatie weer uitspuwen of opsparen,
- Verwijten, provoceren infuus bijregelen
vb. jij hebt gemakkelijk praten, jij! Zou jij - Kritiek onrechtstreeks uiten
dat willen al je hier lag??
vb. op de voeding, op de bedden, …
Pagina 1 van 41
, - Bezwaren aanvoeren
vb. de therapie duurt te lang, is te
lastig, …
- Zich verzetten tegen regels en
normen
vb. ik kan me niet aanpassen aan die
spreekuren
- Aanvoeren geen tijd te hebben
vb. ik heb geen tijd om naar die
afspraak te komen
- Een hulpverlener afwijzen
vb. die student moet mij niet meer
komen wassen
- De hulpverlener onderbreken
onderbreken vb. stop maar, ik weet het al; ik wil er
niet over praten
- Andere mensen van zijn problemen - Onwil om te veranderen
beschuldigen vb. ik heb geen tijd, laat mij gerust
vb. ik heb geen probleem, ik drink - Luchtigheid en oppervlakkigheid bij zwaar
omdat mijn vrouw van alles verwijt, het
zieke personen
is haar schuld
vb. de werkelijkheid niet onder ogen zien
- Het oneens zijn met de hulpverlener, - In algemeenheden praten
zonder tegenargument
vb. patiënten met kanker kunnen veel aan
vb. je zegt dat ik minder suiker moet
eten, maar dat is niet juist, want ik voel - Niet coöperatief zijn
me prima vb. niet op tijd in de kamer zijn voor de
verzorging
- Eigen gedrag rationaliseren
vb. ik drink niet meer dan mijn
vrienden, wat is er nu verkeerd aan om
ontkennen
af en toe een pint te drinken?
- Onkwetsbaar voelen
vb. ik kan er wel tegen, ik hoef die
medicatie niet; laat die rolwagen maar
staan, ik kan het zonder
- Negatieve uitspraken over zichzelf
maken
vb. ik kan niet meer stoppen met
roken, ook al zou ik dat willen
- Kritische uitlatingen
vb. klopt dit wel?
- Zorg weigeren - Geen reactie geven of zwijgen
vb. ik neem die pillen niet meer vb. niet antwoorden op een vraag, zorg
zwijgend ondergaan
- Psycho-somatische klachten
vb. hoofdpijn aanwenden als iets - De richting van het gesprek veranderen
negeren gevraagd wordt vb. over een ander onderwerp beginnen
- Aangeven over iets niet te willen
praten
vb. laten we maar niet over die pillen
beginnen
Pagina 2 van 41
,1.3. Verpleegkundige in de rol van “vertaler”
- de verpleegkundige kan optreden als een soort vertaler van ‘gedrag naar de diepere ervaring’, van
‘wat ik aan de onmiddellijke oppervlakte waarneem’ naar ‘wat het dieperliggende proces is dat zich
afspeelt
- de verpleegkundige decodeert de boodschap en verheldert wat er bij de zorgontvanger gebeurt, zo
krijgt de situatie betekenis, wordt ze zinvol en werkt ze verbinden, zelfs helend en herstellend
- de verpleegkundige mag niet onmiddellijk reageren op het gedrag, maar moet het kunnen
verdragen, eenmaak de vertaalarbeid verricht is, ontdekt de verpleegkundige een authentiek verhaal
- we moeten ons bewust zijn en inzicht hebben in de psychologische mechanismen die zich onder en
boven water afspelen wanneer we met weerstand geconfronteerd worden —> afweer van een
persoon of de defensiemechanismen
- heeft betrekking op alledaagse reacties wanneer mensen een bepaalde waarheid niet onder
ogen kunnen zien
- we reageren op basis van wat we geleerd hebben en door wat we geërfd hebben qua stijl van
onze ouders en voorouders —> automatische, ingebakken bescherming en reactie
- onbewuste afweermechanismen
- ontkenning
- de realiteit niet onder ogen zien, alsof het probleem er niet is
- verschuiving
- een soort van afreageren van frustraties in een andere context
- verdringing
- pijnlijke herinneringen werden weggeduwd en zijn niet meer onmiddellijk oproepbaar
- rationalisatie
- via redeneren de pijnlijke waarheid verdraaien
- bv. ik heb het altijd geweten dat dit me zou overkomen, dus ik ben erop voorbereid
- minimaliseren
- minder erg inschatten dan hoe het werkelijk is
- generaliseren
- veralgemenen
- regressie
- terugvallen op gedrag uit een eerder ontwikkelingsstadium
- projectie
- toeschrijven van eigenschappen aan iemand of iets anders en deze tezelfdertijd bij jezelf
ontkennen en wegduwen
2. . Beïnvloedende en regulerende factoren
4 groepen van beïnvloedende en regulerende factoren
- 1. het team en werkklimaat waarin je terecht komt, bepaalt een stuk jouw optreden bij zorgvrager
die weerstand vertonen of zorg weigeren
- 2. jouw eigen attitudes en relatiestijl zijn van groot belang
- 3. de omgeving waarin je werkt kan ook meer of minder stresserend zijn voor de zorgvrager
- 4. kenmerken die de zorgvrager-rol met zich meebrengt, die weerstand oproepen en/of helpen
2.1. Team en afdelingsklimaat
- ‘onrechtstreeks regulerende’ factor —> verpleegkundigen ontwikkelen samen, onbewust en
onuitgesproken, eigen afdelingsgewoonten en creëren zo een sfeer rond ‘hoe we hier met
zorgvragers omgaan”
- dit socialisatieproces zal de individuele stijl in het omgaan met weerstand van zorgvragers sterk
beïnvloeden
- het leefklimaat kan erg sturend zijn voor het interveniëren van verpleegkundigen —> bulldozer-
benadering (werkt erg nefast in het omgaan met weerstand en lokt zelfs agressie uit)
Pagina 3 van 41
, - BULLDOZER-benadering : verpleegkundige interventies, gericht op of gekenmerkt door :
- orde, veiligheid, controle over de afdeling en gang van zaken – eigen rust
- zorgvragers moeten meewerken en de regels volgen
- betutteling of verwaarlozing – wisselend van zorgvrager tot zorgvrager
- weinig inspraak voor de zorgvrager
- procedure-cultuur “zo werkt het hier”
- alles is voor je bestwil en daar twijfel je toch niet aan?
- er wordt veel genegeerd en/of ‘niet ernstig genomen’
- er zijn veel regels of net andersom; er is geen houvast voor de zorgvrager
- als er iets misloopt is het de fout van de zorgvrager: wat heb je nu (weer) gedaan?
- er is veel gezaghebbende en dreigende communicatie: als je niet…. dan zullen we moeten…..
– je moet meer eten, anders zal de dokter….. (“communicatie met het vingertje in de lucht”) of
ontwijkende communicatie (weggaan, geen exploratie, vermijden, zwijgen, negeren)
- BALLETDANCER-benadering
- de verpleegkundige is een nauwkeurig afgestemd instrument in een holding & healing
environment
- bieden van nabijheid, vertrouwen en veiligheidsgevoel
- tijd geven en ruimte bieden aan zorgvragers – niet snel beheersen
- fysieke en emotionele beschikbaarheid
- zorgzame benadering van privacy
- geduld
- transparantie in zijn, doen en spreken – geen cynisme
- verontschuldig bij fouten en plotse veranderingen
- nadruk op krachten, participatie, verlangen
- steun bij beslisprocessen, empowerend werken
- voorspelbaar en consistent zijn
- de faciliterende communicatiestijl van de verpleegkundigen past hierbij —> exploreren,
reflecteren, analyseren, ervaring ontdekken achter de weerstand, je engageren naar de
zorgvrager toe
- intervisie —> ervaringen delen met elkaar wordt als ondersteunend ervaren
- de hoofdverpleegkundige kan ondersteunend zijn (kan in combinatie met ontwijkende communicatie),
neemt het van de verpleegkundige over, in moeilijkere situaties
- factoren : afdelingsklimaat, de gewoonten, het socialisatieproces, intervisie en hoofdverpleegkundige
2.2. Communicatie en relatie zorgverlener - zorgvrager
- 2.2.1. Sensitiviteit / responsiviteit
- hulpverleningsrelatie verwijst naar zorg, de primaire basale zorg van fundamenteel belang zit
vervat in de hechtingsrelatie tussen de primaire opvoedingsfiguur en het kind
- de verpleegkundige zal altijd appelleren aan het belangrijke concept van veilige/onveilige
hechtingsrelatie —> wanneer inleving, empathie, sensitiviteit worden beschreven in de
zorgrelatie
- daar wordt responsiviteit als compensatie van de zorgfiguur zeer cruciaal gezien
- sensitiviteit / responsiviteit —> proces :
- 1. signalen van de zorgontvanger opmerken
- door gepassioneerd te observeren, de signalen willen zien, niet afwachten maar bewegen
naar de zorgontvanger toe
- 2. signalen juist interpreteren
- benoem je observaties en denk goed na, leef goed in
- 3. willen reageren op de achterliggende vraag / nood
- 4. kunnen reageren
- over de vaardigheden en juiste mende toestand beschikken
- 5. effectief reageren
- zodat er een wederzijdse daling is van de arousal
Pagina 4 van 41
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller chlovanhoenacker. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.10. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now