Geschiedenis van de Middeleeuwen (KU Leuven). Uitgebreide samenvatting gebaseerd op notities uit alle hoorcolleges en aantekeningen uit het handboek. Capita Selecta inbegrepen!!
Onder meer dankzij deze samenvatting behaalde ik een 14/20
Middeleeuwen = Dark Ages -> periode van achteruitgang
• Petrarca: (14e E) duidt tijden voor zijn tijd aan als duister
o Humanisten verspreiden deze boodschap ook via Latijnse scholen en universiteiten
▪ Beeld verergert tijdens verlichting en Franse Revolutie
! 19de E: Verheerlijking ME ingezet
• Gothic Revival = terug bouw gothische gebouwen (House of Parliaments, Dom Keulen)
o Eugène Viollet-le-Duc: architect
o Literatuur: Victor Hugo: Notre Dame de Paris
o Schilderkunst: Pre-Rafaellieten
In de Middeleeuwen vindt men ook de grondslagen van de huidige maatschappij
• Verspreiding van het Christendom
• Vorming van de taalgebieden en de territoriale gebieden
• Urbanisatie
• Medezeggenschap (parlementen)
• Handelskapitalisme
• Universiteiten en boeken
Beginpunten Middeleeuwen:
• 313: Edict van Milaan: Christendom toegelaten in Romeinse Rijk
• 410: Val (eig. plundering) van Rome door Alarik en de Visigoten
• 476: Afzetting van de laatste keizer van Rome
Eindpunten Middeleeuwen:
• 1453: Val van het Byzantijnse Rijk door de Turken
• 1492: Columbus HERontdekt Amerika
• 1517: De stelling van Luther (reformatie)
4
,Romeinse Rijk
Situatie Late Keizerrijk (3de-5de E)
Politiek-bestuurlijk vlak:
• Onmetelijk gebied
o 1 kern = Rome
o Gezag van bovenaf
▪ Alles opgelegd vanuit Rome
o In naam van ‘staat’ = Keizer himself
▪ Alle veroveringen in naam van republiek
• Alles is in handen van Rome, de staat
o Keizerschap
▪ Iedereen gehoorzaamt aan enkel de keizer
• Militaire organisatie: grensverdeling
o Limes
▪ Grenzen waar rijk stopt (ook aan zee)
• Muren en manschappen
o Staand leger
o 4e E: 3 à 400 000 manschappen
o Hadrian’s Wall
▪ Engeland <-> Schotland
• Bestuurlijke hiërachie
o Hiërarchie en territorialiteit van gezag (vanaf Diocletianus)
• 4 prefecturen
o -> 4 patriarchaten
• 12 diocesen
• 101 provincies
o -> kerkprovincie
i. olv ‘metropoliet’ = aartsbisschop
• Civitates
o -> bisdommen/diocesen
i. olv bisschop
• Hoofdplaatsen
o -> cathedra/zetel bisschop/kathedraal
o = kleinste bestuurlijke instelling
▪ Gedeeltelijke overname door Kerk
• Beginnende kerkelijke hiërarchie gevormd
o Steden
• Vierhoekig grondplan
o Dambordpatroon
• Forum + Basilica
o Centrum stad
o Basilica = overheidsgebouw
▪ Werden bisschopssteden in ME
• Concentrisch ipv vierhoekig
• Basilica werd kerkgebouw
5
, o Ambtenarenapparaat
▪ Abstract begrip in RR
• Personificatie macht bij barbaren
▪ Schrift = Latijn op papyrus
• Nog tot 12e E enige bestuurstaal
• Communicatiesysteem: wegennet
o Kasseiwegen
▪ 80 à 100 000 km
o Militair/bestuurlijk doel
▪ Militair: snelle verplaatsing leger
▪ Bestuurlijk: snelle verplaatsing info
o = ruggengraat Imperium
o ! Tabula Peutingeriana
▪ Alle wegen op kaart van Engeland tot Indus
• Rechtssysteem
o Geschreven recht
o Codificaties
▪ Theodosius II: 440
▪ Justinianus: 530
• Corpus iuris civilis
e
o Pas in 12 E herontdekt
o Wel deel opgenomen in Kerkelijk canoniek recht
Religieus vlak
• Christendom
o 313: Constantijn de Grote
▪ Edict Milaan
• Religio licita
o Toegelaten
o 380 of 390: Theodosius I
▪ Staatsgodsdienst
o Romeinse keizer = hoofd Kerk en Staat
o Neemt bestuursstructuur over
o Kerkpersoneel gerekruteerd uit Rom. senatorenstand
▪ Geletterd en ervaren
• Later de eerste bisschoppen
o Romeinse cultuur wordt verdergezet door Kerkleiders
Sociaal-economisch vlak
• Staatseconomie
o Belastingopbrengsten
▪ Onderhoud leger
▪ Aanleg militaire infrastr.
▪ Belonen veteranen
▪ Betalen ambtenaren
▪ Bevoorrading steden
o Héél veel geld nodig -> problemen
▪ 4e-5e E: economische en fiscale problemen
• Toename druk aan grenzen
o Meer troepen nodig
6
, • Sterke bevolkingsdaling
o Afname agrarische productie
▪ Afname handelsverkeer
• Belang steden vermindert
o Schrompelen ineen
-> Afname staatsinkomsten
-> Belastingsdruk stijgt
➔ Imperial overstretch
o Gevolgen
▪ Muntcirculatie valt stil
▪ Beperkt handelsverkeer
▪ Steden verschrompelen
▪ Ruralisering
• Stad nr platteland (vooral senatoren)
• Grote domeinen op plattegrond moeten verdedigd worden
o Versterkte domeinen
▪ Fragmentering macht
• Immuniteiten
o Seantoren baas over/in eigen domein
▪ Inlijving vrije boeren bij domeinen (= coloni)
• Boeren geven domein aan senatoren wegens financiële ellende
➔ Gaat nog verder in Vroege ME
BESLUIT
• Disconuïteit
o Politiek-bestuurlijk vlak
• Continuïteit
o Sommige delen bestuurlijk vlak
▪ Wegennet
▪ Bepaalde steden
▪ …
o Kerkelijk vlak
o Sociaal-economisch vlak
7
, Volksverhuizingen
Barbaren
• Bronnen
1. Griekse/Romeinse historiografie
▪ Kerkvader Hiëronymus
• Val Rome door Alarik (410)
▪ Veel geschreven bronnen maar niet betrouwbaar
• Enkel Romeinse/Kerkelijke visie
• Veel later beschreven + op andere plaats mss
o Mss niet eens kennis gemaakt met barbaren
• Vb: Hiëronymus
o Schreef val Rome in Bethlehem door info via via
o Paste gwn het verhaal van de verwoesting van de tempel van
Jeruzalem aan
▪ Enkele namen gwn veranderd
2. Barbaarse geschreven bronnen
▪ Post factum in Latijn beschreven
• Konden eerst nog ni schijven
• Vben
o 6eE: Ostrogoten
▪ Rijk was al ten val
o 7eE: Visigoten
o 8eE: Angelsaksen
o 9eE: Longobarden
▪ Al sinds begin 6eE in Italië
▪ Les geven aan toenmalige leiders
• Aantonen wat legendarische stichters deden
▪ Gevoel eenheid geven -> al lang 1 volk
3. Archeologie:
▪ Ond. naar materiële cultuur
• Aanvulling bronnen
• Visie op alledaagse leven
▪ Sutton Hoo (Engeland)
• Tumulusgraf
o Begraven in schip 27 m
• Scandinavische gewoonte
o Scandinaviërs in Engeland geweest
• Met munten uit Merov. Rijk + kommen Byz. Rijk
o Contacten in Europa
▪ Southend-on-Sea
• Graf Angelsaksische vorst (630)
o Grafkamer
▪ Versieringen nog aan haken
▪ Alles mee in graf
• Heiden en Christen
o 2 kruisjes onder hoofd
• Overgangsperiode
4. Taalkundig vlak: Taalrelicten
▪ Ontstaan huidige taalzones
8
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Milo97. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.
